Laat me direct eerlijk zijn: dit artikel is geïnspireerd door mijn eigen zonden op het gebied van vriendschap en relaties. Ik heb een aantal eigenschappen die goede vriendschappen en relaties in de weg staan. Ik ben ongeduldig, chaotisch en – ik vind het geeneens moeilijk toe te geven – nogal egocentrisch. Ik heb daarom mijn eigen mini-vriendschapsgids geschreven. Het is nogal voor de hand liggend.

1. Wees matig met beloften die je niet nakomt
We pleasen onze vrienden maar al te graag door toekomstige afspraken met ze te maken. ‘Gezellig, doen we!’ zeggen we iets te enthousiast, onderwijl denkend: ‘Dat zien we dan wel weer.’ We hebben het beste voor met onze lieve vrienden en willen aardig gevonden worden. Als je die afspraken – wijsvingertje in de lucht – meer dan de helft van de keren niet nakomt dan doe je precies het tegenovergestelde. Oplossing: iets meer moeite doen of minder beloften maken.

2. Het laatste woord is niet veel waard
Sommige vrienden krijgen ruzie omdat ze het niet eens zijn over de naam van een restaurant waar ze ooit gegeten hebben – echt gebeurd! Iets kleins kan ineens een heel belangrijke kwestie wanneer we de ander willen per sé NIET willen belonen voor diens betweterigheid. Jullie zullen al snel polariseren. Bedenk: het laatste woord willen hebben, betekent vaak dat de Lulligheid der Dingen waarover je het oneens wordt exponentieel toeneemt. En jullie hadden ook iets leuks of nuttigs kunnen doen.

3. Doe niet structureel dingen tegen je zin in
Sommige vriendschappen zijn nogal slaapverwekkend. Een gemeenschappelijke gewoonte die ooit fijn was (over vrouwen praten, klagen over de baas, door het park wandelen) kan op een gegeven moment saai worden. Mensen veranderen, mensen hebben behoefte aan verandering. Mensen zijn er soms ook slecht in dat te erkennen. En ze voelen zich snel schuldig naar hun vriend toe. Om de traditie niet te breken zullen ze met toenemende weerzin deze voorspelbare afspraken in hun agenda inplannen (of toch boos worden als de ander er ook geen zin meer in heeft). Wie is hierbij gebaat? Ik zie het niet. Doe iets wat je NU samen leuk vindt.

4. Word het erover eens dat je het oneens mag zijn
Sommige vrienden geloven op z’n minst vreemde dingen. Ik heb een vriendin die heilig gelooft in zaken die zij volgens mij helemaal niet kan weten. En andere vriend denkt dat hij heel goed is met het andere geslacht. Ik ben het er niet mee eens. Kan ik hen dat zeggen? Ja. We zijn nog steeds vrienden. Vriendschap betekent niet dat je geen kritiek mag hebben of iemand niet mag confronteren met jouw visie op de zaak. Ik ben erg blij dat mijn vrienden geen pleasers zijn.

5. Houd vriendschap en zaken zoveel mogelijk gescheiden
Niks lijkt leuker dan samen met een maatje een bedrijfje te beginnen of nuttiger dan een goede vriend uit de brand te helpen omdat ie zich in de financiële nesten heeft gewerkt. Mijn ontnuchterende tip: ofwel maak hele duidelijke afspraken, ofwel houd vriendschap en (geld)zaken gescheiden. Als het om geld en inzet aankomt dan kunnen zelfs de beste vrienden heel andere ideeën hebben over wat iets nou eigenlijk waard is. En als het leed geschied is, da praten jullie je daar heus niet zo snel uit als daar veel geld mee gemoeid is.

Lees hier nog een aantal regels om je liefdesleven en vriendschappen te oliën en op een goede manier te ruziën.

Het oppotten van heftige emoties is allesbehalve gezond. Als je effectiever leert communiceren en eerdergenoemde valkuilen zoveel mogelijk vermijdt dan zul je minder snel het gevoel hebben dat je gevoelens moet inhouden, of dat er een tijdbom zal afgaan. Maar hoe goed een relatie ook is, soms gaat het gewoon mis. En een goede ruzie op zijn tijd is prima, soms zelf nodig.

Uit onderzoek blijkt dat de hoeveelheid ruzie die partners hebben geen voorspeller is van hoe goed of duurzaam een relatie is, de manier waarop mensen het onderling weten op te lossen wel.

Hoewel onderstaande ‘geboden’ op alle relaties toe te passen zijn, zijn ze vooral belangrijk binnen intieme partnerrelaties. Uit onderzoek blijkt ook dat partners die elkaar adempauzes geven en niet bang zijn omwille van de harmonie hun gelijk op te willen geven een betere kans hebben om bij elkaar te blijven dan stellen die de koude oorlog proberen vol te houden. Ook hadden eerstgenoemden minder last van gezondheidsproblemen. De spanning eist duidelijk zijn tol op zowel de relatie als op het eigen functioneren.

Wanneer stellen elkaar geen mogelijkheid geven om te ontspannen, en er geen ontsnappen aan de dreigende sfeer bestaat dan geeft dat serieuze relatieschade. Veel mannen van wie verweten wordt dat het ze ‘geen bal interesseert’ of dat ze ‘koud, kil en afstandelijk’ laten bij nadere beschouwing een heel ander plaatje zien als je hun hartslag meet. Hun ‘afgestompte’ houding – of de ‘muur’ die ze hebben opgebouwd – is een heel logische reactie op de schijnbaar niet aflatende dreiging die ze voelen binnen de relatie. Bij stellen die hun problemen niet weten op te lossen en geen veilige, rustmomenten inbouwen is de ‘kille muur’ vaak het enige toevluchtsoord.

Twee herstelmechanismen kunnen de schade van ruzies beperken en teniet doen:

‘Het spijt me…’
Wat veel partners als een nederlaag zien, zien de meeste relatietherapeuten als een triomf: een -enigszins oprecht opgebracht – excuses en erkenning voor het eigen aandeel in de ruzie of conflict. Dit zorgt vaak voor de ommekeer. Misschien niet direct, maar uiteindelijk wel. Voel je daarom niet te groot om je excuses aan te bieden. Het is eerder een kracht dan een zwaktebod. Uiteraard moet het niet als een truc of conflict-vermijdend instrument worden ingezet, zoals wanneer je niet durft te zeggen wat je van elkaar verwacht. Want dan houdt het juist de conflicten op de lange termijn in stand.

Time-out
Als jij en je partner vaak explosieve, schadelijke of vernederende ruzies hebben, die snel escaleren dan kan het wel eens van essentieel belang zijn dat jullie leren om dit kunstmatig en geforceerd af te breken. Een fysieke scheiding is vaak het enige dat werkt. Een andere kamer, even naar buiten, sporten. Het is belangrijk om van tevoren – als er pais en vree heerst – concreet af te spreken wie zich waar terugtrekt voor een adempauze of time-out. Klinkt logisch om degene met de meeste zelfbeheersing te laten vertrekken. Afspreken is heel belangrijk, want als de emoties hoog oplopen is het heel makkelijk je te laten verleiden door verdergaande saboterende of beschadigende uitspraken. Door duidelijke afspraken te maken heb je een kans om de schade van dit destructieve aspect in jullie relatie te beperken.

Dit artikel is onderdeel van deel 4 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.

Hoe intiemer de band die je met iemand hebt, hoe meer je jezelf kunt zijn, hoe meer je ‘goede manieren’ achterwege kunt laten. Veel mensen redeneren zo. En daar is wat voor te zeggen, maar een minimum aan goede manieren houdt een relatie gezond. Dat is ook wat waard.

Ondanks dat een goede ruzie op z’n tijd de lucht juist kan klaren, doe je er goed aan onnodige schade te beperken door onderstaande valkuilen te vermijden. Ze lijken voor de hand liggend, maar veel mensen trappen er regelmatig in.

Niet nodeloos interrumperen
Door elkaar tijdens gesprekken niet steeds in de rede te vallen en te luisteren wordt het gemakkelijker niet in miscommunicatie te verdwalen. Bovendien geef je de ander het gevoel dat je hem of haar serieus neemt, waardoor de kans groter is dat deze hetzelfde doet. Elkaar interrumperen en je stem verheffen zorgt al snel voor een spiraal van verdergaande opgefoktheid.

Wacht op het goede moment
Als de boodschap confronterend is, doe je er goed aan om deze te geven op een moment dat er tijd en ruimte voor is. Het is heel begrijpelijk dat je niet wilt wachten wanneer je iets op je hart hebt. Toch kun je jezelf en de ander tekort doen door op het verkeerde moment je boodschap te zingen. Zoals wanneer je partner wil slapen, naar zijn werk gaat, of gestresst is voor een belangrijke bespreking.

Je kunt ook beter even wachten met zingen wanneer je gevangen zit in een donkere onweerswolk. Boos zijn is een functionele emotie, maar voor het oplossen van conflicten kan het goed zijn even te wachten totdat de harde kantjes van je gevoel wat zachter zijn geworden. Eenmaal in de donkere wolk laat je je makkelijker verleiden tot het smijten met scheldwoorden en onchristelijkheden. Ook kun je, als de emoties wat bedaard zijn, kaf van koren scheiden om de essentie van je boodschap te geven.

Pas op met driftbuien
Sommige mensen maken van hun hart geen moordkuil. Prettig voor hen, minder voor hun arme partners. Vooral mensen met driftbuien hebben vaak niet door hoezeer ze hun partners bang maken en hun vertrouwen beschadigen. Als een partner zich niet veilig voelt binnen een relatie is scheefgroei onvermijdelijk. Iemand zal zich eerder willen terugtrekken en minder delen met zo’n partner, vaak met het gevolg dat de driftkikker nog meer reden ziet om boos te zijn. ‘Waarom zei je niet dat je weer naar de sportclub gaat, dan had ik verdomme ook wat leuks gepland?” De angst voor ruzie maakt dat de intimiteit snel afneemt. Verlangens zullen eerder uit angst worden ingewilligd dan uit affectie.

Scheldwoorden doen meer pijn dan je denkt
Scheldwoorden en een vernederende manier van praten zorgen ook vaak voor blijvende schade. Zelfs als het niet slecht wordt bedoeld. Ik denk aan een man die zijn vrouw regelmatig ‘muts’ en ‘doos’ noemde. Vaak combineerde hij het met een oprechte glimlach. ‘Kom op doos, ik hou van je, doe eens lachen, ik bedoel het niet slecht.’ Hoewel het duidelijk was dat de man het liefkozend bedoelde maakte zijn dwingende en goedkope taalgebruik een eind aan elk gevoel van intimiteit en affectie. Zij walgde van zijn manier van praten.

Drammen, drammen, drammen
Je kent ze vast. Mensen die in het buitenland hun eigen taal in een hoger volume spreken omdat ze verwachten dat de ‘buitenlanders’ ze dan wel begrijpen. In plaats van begrip roepen ze meestal weerstand of angst op. In intieme relaties gebeurt vaak iets wat daar op lijkt. De partner reageert amper of niet zoals gewenst , dus het verwijten- of moeilijke-vragen-salvo gaat omhoog. De ander reageert nog steeds niet voldoende? Gewoon doorgaan tot de ander het echt begrijpt denkt de aangedane partner. Het zou best kunnen zijn dat de kwartjesmachine van je partner olie nodig heeft, maar de kans is groter dat de boodschap al doorgedrongen is. Alleen voor de drammer nog niet: iemand is nu niet bereid om zijn boodschap op deze manier te slikken. Terecht.

Het laatste woord is niks waard
Veel mensen hebben niet zulke fijne relaties en vriendschappen omdat ze vaak het laatste woord willen. Een stevige discussie op zijn tijd is prettig, maar overdrijf het niet. Er zijn ontelbare manieren om de werkelijkheid te interpreteren en iedereen heeft recht op een eigen versie. Als de ander jouw versie beter wil leren begrijpen dan komt dat vanzelf wel. Het lukt zeker niet door de ander te willen overtuigen van je gelijk. Het is de grootste garantie op een vervelend samenzijn.

Er zijn verschillende manieren om de ‘waarheid’ te zeggen: oefen daarmee
Sommige mensen stellen veel prijs op eerlijkheid en zeggen onomwonden waar het volgens hen op staat. Daar is iets voor te zeggen. Het zijn de mensen waarover anderen zeggen: ‘Je weet wat je aan hem of haar hebt.’ Het zijn soms ook mensen die als lomp of koppig worden gezien. Sommige partners vinden dat ze alles gewoon moeten kunnen zeggen zoals ze dat ervaren. Dat lijkt redelijk, maar kan voor een relatie schadelijk zijn.

Hoewel ‘eerlijk zeggen’ wat je vindt ook bewonderenswaardig is, is het omwille van een harmonieuze relatie goed om af en toe een stap terug te doen en stil te staan bij hoe die eerlijkheid overkomt. Vooral als je partner er ongelukkig van word. Als je iets kunt zeggen zonder onnodig iemand te kwetsen dan verdient dat de voorkeur. Dan blijkt misschien dat de partner de kritiek best kan hebben. Het helpt wanneer je ook waardering kunt hebben en uiten voor de positieve kant van de zaak.

Ongezouten eerlijkheid geeft een zure nasmaak:
Hij: ‘Wat een stom boek heb je me eigenlijk gegeven, dat jij zoiets kan lezen.‘
Zij: ‘Ik zal nog eens iets voor je meenemen eikel.’

Gezouten eerlijkheid smaakt beter:
Hij: Ik snap dat je het een leerzaam boek vindt, maar ik vind het toch echt te simpel geschreven. Had jij dat niet?
Zij: Ik vond het ook iets te makkelijk inderdaad. Echt zo’n Amerikaans zelfhulpboek. Maar ik moet zeggen dat ik er wel iets aan gehad heb.

Dit artikel is onderdeel van deel 4 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.