Category: Geluk & gezondheid

Nieuw boek: Liefdesgedoe

Onze opa’s en oma’s twijfelden lang niet zoveel over de gemaakte partnerkeuze als wij. Scheiden was zelden een optie en het aanbod van potentiële partners hield ook niet over, maar vandaag zit dat allemaal anders. Tegenwoordig zijn we veel vrijer en streven we onophoudelijk naar ultiem geluk op elk vlak in het leven: of dat nu gaat om het bereiken van een glansrijke carrière of dat mooie appartement in de stad. Geen wonder dat we in de war zijn als het aankomt op de liefde. Hoe weet je of je de juiste keuze gemaakt hebt? Is het voor altijd? En is het echt het beste van het beste? Marcelino Lopez is psycholoog en zit met regelmaat front row bij liefdesproblemen. Zowel in zijn praktijk als op de bank bij zijn vrienden en vriendinnen. In Liefdesgedoe combineert Marcelino Lopez wetenschap, geschiedenis en moderne realiteit zodat we niet alleen om onszelf kunnen lachen maar, eenmaal ontnuchterd, onszelf vol overgave in de (nieuwe) liefde kunnen storten, zónder gedoe.

Liefdesgedoe verschijnt 23 april 2018 bij Unieboek Spectrum. Klik hier om hem te bestellen.

eKudos Nu Jij

De kunst van het alleen-zijn


‘Al onze ellende komt eruit voort dat wij niet eenzaam kunnen zijn.’ Jean de la Bruyère, schrijver

Mensen die langere tijd onvrijwillig single zijn, krijgen goedbedoelde, maar tenenkrommende clichés te horen als: ‘Hou eerst van jezelf, dan komt de liefde vanzelf.’ Of: ‘Hoe harder je zoekt, hoe minder het lukt.’ Hoe hemeltergend deze uitspraken ook zijn, er zit wel een kern van waarheid in. Hoe jij als single in het leven staat, heeft in ieder geval voorspellende waarde voor je toekomstige liefdesleven en hoe je omgaat met het aanhoren van bovenstaande clichés. Een paar jaar geleden was een goede vriend van mij extreem gefrustreerd door een langdurig gebrek aan vrouwelijke aandacht. Hij was volkomen verzuurd. Het ‘vrouwenprobleem’ beheerste zijn leven; hij was alleen nog maar bezig om vrouwen te ontmoeten. Helaas leidden zijn dates nooit tot een relatie of seks, wel tot meer cynisme over vrouwen. ‘Die wijven willen alleen maar eikels. Liefst eikels van twee meter met een bos krullen en een leasebak,’ aldus de kleine kale bakfietsbezitter die zijn mislukkingen in de liefde probeerde te verklaren. Hij werd steeds afhankelijker van het oordeel van vrouwen die hem helemaal niet kenden. Hij was op een gegeven zo ongelukkig, dat hij zich een tijdlang als een halve kluizenaar terugtrok.

Ben jij onvrijwillig vrijgezel en daar ongelukkig over? Ik ben in een liefdevolle bui. Laat mij je er in dit hoofdstuk aan herinneren waarom je ook blij mag zijn met je alleenstaande status. Niet in een relatie zitten betekent allereerst dat je ook niet in een slechte relatie zit. Denk daar niet te licht over. Behoorlijk wat mensen zitten in onbevredigende, nare, of zelfs destructieve relaties. Jij niet. Ook ben je waarschijnlijk niet uitgehuwelijkt. Gefeliciteerd. Mensen met een ideaal liefdesleven zijn in een jaloezie-opwekkende minderheid, jij hebt nog kans daartoe te gaan behoren. Ik hoor het je denken: ‘Slap gelul van een psycholoog die z’n geld verdient met het verkopen van hoop.’ Dat is gedeeltelijkwaar, maar toch is de kans groot dat jij jouw huidige situatie – of je nou alleenstaand bent of niet – te zwartgallig inschat. Het is de mens eigen om zich te focussen op wat hij níet heeft en te negeren wat hij wél heeft. Zo is ons brein bedraad, en ik wil kort bij deze aangeboren onbalans stilstaan.

Misschien herken jij het: een waterval aan complimenten voelt eventjes als een warme deken, maar één kritische noot – zelfs als die onterecht is – kan voelen als een mokerslag waarvan je de rest van de week moet bijkomen. Hoe dat kan? Informatie die jouw zelf- en wereldbeeld niet bedreigt, zoals een compliment, zal niet veel indruk maken op jouw brein omdat je daar verder geen actie op hoeft te ondernemen. Dit wordt de negativiteitsbias genoemd. Ons brein is geëvolueerd om gevoelig te zijn voor informatie die jouw welzijn (en daar hoort ook jouw zelfbeeld bij) bedreigt. Het is de manier van je brein om jou een schop onder je kont te geven.

Het recept voor single geluk
Wij zitten vast in wat psychologen de hedonistische tredmolen noemen. Hoe hard we ook werken, wat we ook verzamelen, hoe aantrekkelijk de persoon ook is met wie we verkering krijgen, echt veel gelukkiger of ongelukkiger worden we er blijkbaar niet van. Afhankelijk van hoe je in het leven staat kan dit inzicht je bevrijden of pijnigen. Ik vind het een bevrijdend inzicht. Met deze inzichten in je achterhoofd kun je focussen op de belangrijke dingen des levens en de juiste prioriteiten stellen. Wat mij betreft zijn dit de belangrijkste:

Leer alleen zijn – Feit: jij bent een leven lang op jezelf aangewezen. Hoeveel vrienden je ook hebt, hoe goed je relatie ook is, jij ervaart jouw leven noodgedwongen vanuit jouw eigen beperkte perspectief. Alleen-zijn is het meest basale feit van je bestaan, iets waar je nooit van weg kunt rennen. Je kunt onderweg naar de Ikea een hartaanval krijgen, en sterven zonder afscheid van je geliefden te kunnen nemen. Sorry dat ik het zo bruut stel, maar dat zijn nou eenmaal de regels van ons universum. Kras, maar hoe eerder je ze accepteert, hoe makkelijker het is iets gelukkiger te zijn.
Simpelweg tevreden leren zijn met je eigen aanwezigheid is een goede start. Tegenwoordig kunnen we middels onze smartphone continu aan onszelf ontsnappen. We hoeven ons geen moment te vervelen, we hoeven nooit alleen te zijn, we kunnen altijd iemand appen of bellen. Het wordt langzaam een superkracht om de kunst van het alleen-zijn te beheersen. Alleen-zijn en eenzaamheid zijn overigens niet hetzelfde. Als jij eenzaam bent, zegt dat vooraleerst iets over jouw gemoedstoestand, pas in de tweede plaats over jouw feitelijke situatie. De mens leeft eigenlijk constant in relatie tot zijn omgeving, en de focus van zijn aandacht bepaalt hoe hij zijn dagelijkse bestaan ervaart.

Stop met piekeren, keer je aandacht om – Psychologen hebben ontdekt dat de mens het gelukkigst is als hij in een staat verkeert waarin hij opgaat in de activiteit waarmee hij bezig is. Psychologen noemen deze toestand ‘flow’. Flow ontstaat wanneer je een doel in het hier en nu voor ogen hebt dat om al jouw focus vraagt. Die focus geeft jou de mogelijkheid jezelf te vergeten, een te worden met wat je doet en elk gevoel van tijd te vergeten. Het gaat om een fysieke of intellectuele bezigheid, passend bij jouw skills, die het uiterste van je vraagt. Nét niet te moeilijk dus. Het heeft min of meer dezelfde uitwerking als cocaïne. In ons dagelijks leven staat deze flow vaak ver van ons af. Uit onderzoek blijkt dat mensen ongeveer de helft van de tijd bezig zijn met piekeren, dagdromen en tobben. Deze tranceachtige piekertoestand wordt door psychologen ook wel het terugvalnetwerk van het brein genoemd. Dit is voor de gemiddelde mens de standaardtoestand van zijn geest als hij niet specifiek ergens mee bezig is. Let er maar eens op. In ons hoofd zijn we onophoudelijk tegen onszelf aan het praten. Datzelfde onderzoek laat zien dat het precies die ongecontroleerde, innerlijke monoloog is die ontevreden, gestrest en ongelukkig maakt. Hoe meer de hersenen in het verleden aan het graven zijn of de toekomst proberen te beheersen, hoe meer de aandacht verschuift naar de zaken die níet goed gaan in ons leven. De hardnekkige piekeraar herkent het vast. Het goede nieuws: je kunt dit proces leren omkeren. Mensen die hun aandacht trainen, bijvoorbeeld met mindfulness-meditatie, worden daar daadwerkelijk gelukkiger en minder angstig door. Ze doorbreken de negatieve gedachtenspiraal die hun dagelijks leven beheerst. Het klinkt zweverig, maar leren leven in het nu werkt. Focussen maakt gelukkig.

Wees dankbaar voor wat er wel in je leven is – Nu we het toch over aandacht hebben: geluk is aandacht schenken aan de positieve dingen in je leven. Om vooruit te komen is ondankbaarheid en bezorgdheid een belangrijke (en soms nodige) katalysator, voor geluk in het hier en nu is het een obstakel. Mensen die ontevreden zijn, werken vaak hard om hun leven beter maken – want daar is dat gevoel voor gemaakt – maar het is goed te realiseren dat alles wat wij in de toekomst proberen te bereiken, zoals een mooi huis, relatie, diploma of strak lichaam, belooft dat we eindelijk kunnen genieten wanneer we dat eenmaal hebben. We zoeken dus eigenlijk naar voldoende redenen om nú te kunnen genieten. Hoe je de meetlat voor geluk legt is welbeschouwd subjectief, afhankelijk van hoe je je zegeningen telt en met wie je je vergelijkt. Ongelukkige mensen vinden zichzelf bijvoorbeeld onaantrekkelijk of onsuccesvol, gelukkige mensen vinden dat vaak ook, maar ze blijven wel oog houden voor waar ze wel goed in zijn en wat er wel fijn is in hun leven. Op precies die manier zijn dankbare mensen ook gelukkiger in de liefde. Gelukkige partners zien de leuke kanten van hun relatie en houden het daardoor langer vol.
In een onderzoek waarin werd gezocht naar klachten die het einde van een relatie voorspelden bleek het woordje ‘maar’ de hoogste ogen te gooien. Gelukkige partners nuanceerden hun klachten met een aspect waarover ze wel dankbaar waren: ‘Hij is heel lui, maar dat zorgt soms voor hilarische situaties.’ ‘Ze is af en toe wat egoïstisch, maar dat komt doordat ze vroeger nogal liefdeloos is opgevoed.’ ‘Hij praat niet makkelijk over zijn gevoel, maar hij laat zijn liefde op een andere manier zien.’
De ongelukkige partners nuanceerden hun klachten niet. Die zagen of benoemden alleen de schaduwkant. ‘Hij is lui.’ ‘Ze is negatief.’ Als je niet ziet wat er wel leuk is aan de ander, is het makkelijk om diegene van alles te verwijten. Zoals gezegd: ons brein ziet eerder wat er niet deugt dan wat er klopt. Van die ongelijkheid moeten we af zien te komen, als we tenminste gelukkiger willen worden. Je zou bijvoorbeeld dagelijks drie keer twintig seconden kunnen stilstaan bij een aspect uit je huidige leven waarvoor je dankbaar bent. De mensen die dat omwille van de wetenschap probeerden blekensignificant gelukkiger dan de mensen die dat niet deden. In alle aspecten van hun leven.

Investeer in vriendschappen of een gemeenschap – ‘Mensen zijn eerder een groepsdier dan een partnerdier’, schreef sociaal-psycholoog Beatrijs Ritsema. Ze heeft gelijk. Vaak missen mensen vaak niet per se de liefdesrelatie, maar de verbondenheid met een hechte gemeenschap. Staar je niet blind op een relatie, investeer in bevredigende en duurzame vriendschappen. De moderne mens verwacht van een partner wat hij vroeger van een heel dorp zou verwachten: saamhorigheid, een veilige toekomst, troost, mysterie, spiritualiteit, vriendschap, wijsheid, ziekenzorg, inspiratie en goede seks. Mensen zijn gemaakt om hun lot met anderen te verbinden: zelfs baby’s beginnen na ongeveer een jaar spontaan sociaal gedrag te vertonen door hun speeltjes en afgekloven tarwekoekjes met anderen te delen. Als we de harmonie in onze belangrijkste relaties schaden, dan betalen we daarvoor een hoge prijs. Conflict en strijd blijken een van de weinige situaties die nooit wennen, en ze maken mensen structureel ongelukkiger en gestrester. Ook zijn er tal van studies die laten zien hoe vrijwilligerswerk, vrijgevigheid en altruïstisch gedrag bijdragen aan geluk, zelfvertrouwen en geestelijke gezondheid. Dat onderzoek laat ook zien dat mensen die geven gelukkiger zijn dan de mensen die nemen. Vooral jonge mensen, gestimuleerd door de illusie van maakbaarheid zien zichzelf en hun persoonlijke succes, als belangrijkste maatstaf in het universum. Dat is uiteindelijk teleurstellend, want bijna niemand in dit hele universum, inclusief je vrienden en kennissen, is uiteindelijk in jouw grootsheid geïnteresseerd. Ze hebben er meer aan dat je aardig bent en aandacht aan ze schenkt. Je hebt meer aan intimiteit en gelijkwaardigheid dan bewondering en succes.

Stop met positief denken, doe aan positieve actie – Onderzoek laat zien dat positief denken helemaal niet zo positief uitpakt. Wil je meer succes in je veranderpogingen en gelukkiger zijn? Anders doen lijdt bijna automatisch tot anders voelen en denken. Daadkracht heeft twee grote voordelen boven nadenken. 1. Je gevoel verandert er eerder door. 2. Daadkracht vergroot automatisch kansen en mogelijkheden. Ongelukkige mensen gaan ervan uit dat gelukkige, succesvolle mensen intelligenter, knapper, rijker of charmanter zijn dan zijzelf. Goed nieuws: dat klopt niet. Geluksvogels zijn alleen iets actiever. Die mazzelaars zijn geen zondagskinderen met een beter karma dan jij en ik, ze zijn vaak op het juiste moment op de juiste plek, omdat ze op meer plekken komen. Het is een kwestie van statistiek. In deel 3 ga ik daar dieper op in.

Terug naar de teleurgestelde vriend. Hoe verzuurd hij ook was, in de praktijk was hij best gelukkig wanneer de drang naar een vrouw – om welke reden ook –verdwenen was. Als hij las, sportte of voor vrienden kookte bijvoorbeeld. Dit is een belangrijk onderscheid: het was niet per se de seks of de intimiteit die noodzakelijk was om gelukkig te zijn. Het was de gejaagdheid zelf die hem belette om van zijn leven in het hier en nu te genieten en vrouwen op een normale manier te ontmoeten. Hij werd door zijn situatie uiteindelijk gedwongen zichzelf te vermaken en een alternatieve levensstijl te zoeken. In het geval van de vriend was het aanvankelijk niet een vrouw die zijn lijden verminderde, maar een hobby die hij serieus oppakte: zingen in een koor. Hij had een stem als een dijk en door het zingen was hij minder gepreoccupeerd met zijn ‘vriendinloze’ bestaan en een stuk gelukkiger. Een jaar later ontmoette hij zijn huidige vriendin, in het koor waar hij zong.

Als je als single een leuke partner krijgt of een seksueel avontuur beleeft dan kan dat opluchten en zelfvertrouwen geven. Als dat er nu even niet in zit, dan kun je helaas niets anders doen dan die status omarmen. Probeer het single-bestaan te zien als een noodzakelijke uitdaging waar je iets van kunt leren. Singles zullen hun gefrustreerde libido en momenten van eenzaamheid noodgedwongen moeten omarmen of omzetten in daden. Ze moeten erop uit om gezelligheid op te zoeken en zijn daarom vaak actiever, socialer, creatiever, beweeglijker, experimenteler en leergieriger. Inkakken is geen optie. Leuk of niet, de werkelijkheid is dat singles noodgedwongen aan zelfontwikkeling en karakterbuilding moeten doen. Volgens het CBS is het trouwens een prima tijd om single te zijn. Er zijn ongeveer drie miljoen singles in Nederland en daar komen naar verwachting de komende tien jaar nog een miljoen bij. Je bent dus niet alleen.

Meer lezen over geluk?

eKudos Nu Jij

Eerste hulp bij liefdesverdriet


Liefdesverdriet trekt in het brein dezelfde sporen als griep, depressies en verslaving. Je wordt er dus echt ziek van. En het kan zelfs zo’n pijn doen dat je liever sterft. Goed om daar niet aan toe te geven, want de pijn zakt vanzelf. Uit onderzoek bleek dat mensen met liefdesverdriet verwachtten dat ze tenminste drie maanden in zak en as zouden zitten, maar tegen die tijd bleek de meerderheid alweer te genieten van het leven. Als je in staat bent je lichaam te verzorgen en jezelf niet helemaal uit het (sociale) leven terugtrekt, komt er een moment waarop die rauwe pijn uit je lichaam wegtrekt. Rouw hoeft ook niet per se op therapeutisch verantwoorde manier verwerkt te worden: de pijn moet gewoon gevoeld worden, niet geanalyseerd. Er zijn geen shortcuts. Sterker nog: het willen vermijden van die pijn en het zoeken naar een oplossing, is juist wat die pijn in stand houdt. Dat is ook de grote paradox van zelfhulp en therapie. Therapie kan, net als een goed boek of fles drank tijdelijke verlichting geven, maar het is nooit een oplossing voor zielenpijn. De tijd doet het echte werk, maar er zijn een aantal activiteiten die het genezingsproces kunnen versnellen.

Kick cold turkey af – Alles wat je aan hem of haar herinnert, wakkert het verlangen alleen maar aan. En dat doet geeft fysieke pijn. Berg dus alle foto’s en andere spullen op uit het zicht. Vermijd plekken waar hij of zij vaak komt of waar jullie samen vaak naartoe gingen. En voorlopig zeker niet bellen, mailen of langsgaan.
Zorg goed voor je lichaam – Duursport, zoals hardlopen, hebben een bewezen positief effect op neerslachtigheid: de endorfinen die je daarbij aanmaakt, verminderen sombere gevoelens. En kies voor troosteten: koolhydraatrijk voedsel stimuleert de aanmaak van de neurotransmitter serotonine, belangrijk voor een gevoel van zelfvertrouwen en ontspanning. Hetzelfde effect, maar dan gezonder, bereikt voedsel dat veel tryptofaan bevat, zoals bananen, bruine rijst, kwark en noten.

Schrijf het van je af – Amerikaanse onderzoekers vroegen proefpersonen met een gebroken hart om drie dagen achter elkaar een kwartier tot een half uur te schrijven over de goede kanten van hun relatiebreuk. Vergeleken met groepen die over de neutrale of de negatieve gevolgen schreven, rapporteerde deze groep meer positieve gevoelens.

Ga erop uit, zie mensen – Blijf niet te lang hangen in je verdriet, waarschuwt liefdesantropoloog Helen Fisher, daardoor keldert het niveau van de gelukkig makende neurotransmitter dopamine. Juist door vrienden op te zoeken en nieuwe ervaringen op te doen, stijgt het dopamineniveau weer, waardoor je meer energie en plezier ervaart.

Sta open voor een affaire – Mocht je er op een gegeven moment weer voor open staan en in de gelegenheid zijn: tijdens een knuffel- of vrijpartij maakt je lichaam de hormonen oxytocine en vasopressine aan, waardoor je je gelukkiger voelt. Een nieuwe vlam leidt ook af van negatieve gevoelens over de verbroken relatie.

eKudos Nu Jij

Waarin ‘lillekerds’ aantrekkelijk kunnen zijn

We kunnen er niet omheen: de wereld is onrechtvaardig. Hoewel je je leven op heel wat manieren kunt verpesten, hebben mooie mensen alvast een voorsprong in bijna alles wat ze doen. Vanaf de wieg worden mooie baby’s met meer zorg en aandacht behandeld. Zonder dat ze iets doen worden fraaie mensen eerder opgemerkt, krijgen ze sneller het voordeel van de twijfel en worden ze positiever beoordeeld, ook op gebieden die niets met uiterlijk te maken heeft. Ze worden intelligenter, betrouwbaarder, gezonder geacht. Ze worden eerder vergeven, verkopen meer, hebben vaker seks, komen eerder op prominente plekken en krijgen zelfs lagere straffen als ze misdaden begaan. Als dat niet goed is voor je zelfvertrouwen dan weet ik het niet. Uiterlijk doet er toe en niet voor niets wijten veel mensen een ongelukkig liefdes- en seksleven aan hun fysieke onvolkomenheden.

Wat wij over het algemeen mooie mensen vinden, wordt bepaald door een vrij simpele, evolutionair bepaalde regel. Stel dat je alle mannen en vrouwen op de wereld in een blender zou stoppen om daar de perfecte gemiddelde man en vrouw van te maken: ziedaar de ‘homo estheticus perfectus.’ We houden van bijzonderheden, een uitstekende tand, een aparte neus of een licht omhooggetrokken mondhoek, maar dan het liefst bij mensen die verder vrij gemiddeld en symmetrisch zijn. Dat zijn over het algemeen ook gezonde mensen met een goed immuunsysteem. Een ‘gezond’ uiterlijk is een eerste signaal dat je gezonde kindjes kunt verwachten. Onze hersenen zijn daarom geprogrammeerd om die ‘middelmatigheid’ snel op te merken. Hoe snel? Knipper met je ogen en je weet het, in dertien milliseconden. Dat blijkt althans uit onderzoek waarin proefpersonen naar foto’s van knappe en minder knappe mensen keken, zo kort dat ze de foto’s niet eens bewust konden zien. Toen hun daarna gevraagd werd hoe aantrekkelijk de mensen op de foto’s waren, hadden ze het idee maar wat te gokken. Wonderlijk genoeg waren hun antwoorden heel betrouwbaar.

Als je niet kunt leunen op een fraai uiterlijk, staat je een uitdaging te wachten: je persoonlijkheid en vaardigheden worden dan extra belangrijk. Je komt minder snel weg met gebakken lucht. Het zal voor de ‘lelijkerd’ misschien een schrale troost zijn, maar als je het niet moet hebben van je buitenkant, biedt dat bijvoorbeeld de mogelijkheid om je karakter te werken en te zoeken naar universele waarden die minder tijdgebonden zijn. Het geeft veel vrijheid wanneer dat lukt. Over het algemeen dwingt dat je tot het ontwikkelen en fijn slijpen van andere talenten en strategieën, inclusief die in het verleidingsspel. In een volgend blog ga ik daar dieper op in. Met wetenschappelijk gevalideerde tips.

Toegegeven, er zijn ook andere, meer oppervlakkige manieren waarop je je aantrekkelijkheid kunt vergroten. Vooral mannen kunnen hun gebrek aan schoonheid compenseren met status en geld. Daarvoor moet meestal wel keihard gewerkt worden – en dat harde werken kunnen vrouwen ook waarderen – maar doen alsof werkt ook wel. Druk doen, zelfvertrouwen uitstralen, veel vrienden hebben, contact maken met andere vrouwen, een stijlvol pak dragen. Genoeg vrouwen die er gevoelig voor zijn. Voor geld kiezen gaat overigens niet per se ten koste van de lust, zoals soms wordt gedacht. De kracht van de bankrekening vertaalt zich (in sommige culturen) regelrecht in lichamelijke aantrekkingskracht. Onderzoek in tal van culturen laat zien dat vrouwen liever een rijke lelijke man hebben dan een arme mooie man. Hoe meer hun partner verdiende, hoe vaker zij tevreden waren over hun seksuele relatie. Vrouwen blijken ook vaker te gaan voor een onenightstand met mannen die in het openbaar met geld smijten. Het gaat uiteraard niet echt om het geld. In onze cultuur waar mannen en vrouwen redelijk onafhankelijk zijn en er weinig armoede bestaat is geld gewoon een simpele rekeneenheid om iemands sociale status te bepalen. Er is een correlatie tussen het hebben van geld, status en zelfvertrouwen. Hoe kom je anders aan dat geld? Maar als arme man kun je ook status verkrijgen. Als hij in haar ogen maar succesvol of talentvol is. De zichzelf verwaarlozende kunstenaar of muzikant die vooral voor zijn creaties schijnt te leven oogst ook bewondering. Mannen die op een podium staan vergroten daarmee hun aantrekkingskracht. Bevlogenheid en daadkracht, dat zijn twee uitdagingen die door veel vrouwen extreem aantrekkelijk gevonden. Visie, leiderschap, overtuigingskracht, het is nooit verkeerd daar aan te werken.

Een andere karaktereigenschap dat de aantrekkelijkheid vergroot (voor zowel mannen als vrouwen, maar vooral mannen) is tevens de meest onderschatte: altruïsme. Oftewel onzelfzuchtige vrijgevigheid en behulpzaamheid. Dit is van oudsher een aantrekkelijke eigenschap. Vroeger was dat de manier hoe mannelijke mensapen de vrouwtjes paaiden. Met voedsel. Maar tegenwoordig gaat het niet, of niet alleen, om materiële spullen. Vooral oprechte aandacht – zonder smachtende blik waarmee je iemand uitkleedt – dooit het ijs en kan intimiteit laten bloeien. Zeker in deze tijd, waarin mensen meer en meer op hun smartphone zitten, is aandacht een schaars goed. Iemand die de tijd voor je neemt, de juiste vragen stelt, jou niet veroordeelt… er is bijna niemand die daar niet van opbloeit. Als daar ook enige aantrekkingskracht bij komt kijken is dat een groot afrodisiacum. Een ‘lelijke’ vriendin heeft de rare eigenschap dat zowel mannen als vrouwen om de haverklap verliefd op haar worden. Ze heeft één eigenschap die haar extreem aantrekkelijk maakt. Het is het gevoel van vrijheid en ontspanning dat ze uitstraalt. Dat maakt dat ze onverdeeld aandacht voor gesprekspartners heeft. Haar fysieke onaantrekkelijkheid is zelden een dealbreker. Ze is bevrijd van het schoonheidsjuk en het is altijd een feest om bij haar in de buurt te zijn.

Aantrekkelijkheid is dus veel meer dan een toevallige optelsom van uiterlijke kenmerken. Van levenskunstenaars zoals zij kun je veel leren, al is het maar dat een onaantrekkelijk uiterlijk gecompenseerd kan worden en dat je je helemaal niet hoeft te laten beperken door vooroordelen over je uiterlijk. Waar veel (vaak zelfs knappe) mensen denken dat ze ‘niet mooi en daarom niet aantrekkelijk’ zijn, is het in werkelijkheid ‘het idee dat ze niet mooi zijn’ dat ze minder aantrekkelijk maakt.

Meer daarover in een volgend blog.

eKudos Nu Jij

Schijnbaar nutteloze details die de liefde kunnen maken


Ons leven word vormgegeven door toevalligheden, kleine details, timing, willekeur en chaos. Je kunt ervan schrikken, maar je kunt het ook gebruiken. Niet door lui en passief achterover te leunen en wachten totdat het lot je een handje helpt, maar door zelf de voorwaarden scheppen, de verschillende kansen en mogelijkheden onderzoeken en leren oog te krijgen voor kleine details die helpen de liefde te laten bloeien. Op die manier kun je het lot iets meer naar je hand zetten. Hieronder een paar onderzochte details die de liefde vorm geven:

Brrrr, liefde op de eerste schrik!
Een romantische setting creëren op je eerste date lijkt logisch. Je wilt je date maar wat graag laten zien wat je allemaal in huis hebt. Een dure wijn, kaarsjes, sfeervol muziekje, romantisch dvd’tje: het zijn standaardingrediënten waarnaar we vaak grijpen om een vonk te laten overslaan. Volgens psychologisch onderzoek kun je je date misschien beter uitnodigen in de botsautootjes, samen een bezoekje brengen aan het spookhuis of ’s nachts door een donker steegje lopen in een gevaarlijke buurt terwijl je een eng verhaal vertelt. Een griezelige omgeving of een spannend avontuur werkt sneller romantiek in de hand. Je date zal zijn of haar bonkende hart eerder aan jou toeschrijven dan aan de plaats of activiteit. Dus als jullie toch een filmpje doen op de eerste date weet je welk genre het moet zijn.

‘Ik krijg het warm van je’
Wil jij dat je date het warm van je krijgt? Bied hem of haar dan thee aan in plaats van een glaasje fris. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat mensen meer sympathie voelen voor de ander wanneer ze hete thee krijgen voorgeschoteld dan wanneer ze een koud frisdrankje krijgen. De fysieke warmte wordt vertaald naar persoonlijke warmte.

C’est la musique qui fait la romantique
Muziek heeft een sterke uitwerking op onze geest. We kunnen ons er bijvoorbeeld kalm, vrolijk of romantisch door voelen. Uit onderzoek blijkt dat jonge vrouwen die net romantische muziek hebben beluisterd, twee keer zo vaak ‘ja’ zeggen tegen een date met een aantrekkelijke jongeman als wanneer ze top-veertigmuziek hebben beluisterd. Zorgvuldig gekozen woorden, muziek, geuren en beelden zijn uitermate geschikt voor het creëren van een romantisch moment. Handig dus daar van tevoren eens over na te denken. Marvin Gaye doet het vast goed.

Het podium op, de microfoon in je handen
Ze vallen op, mensen die niet bang zijn voor de groep te staan en hun zegje te doen. In het middelpunt van de belangstelling staan, is voor de meesten geen prettige situatie. Dat is een groot voordeel voor de selecte groep mensen die dit wel graag doet. Het maakt ze bijzonder, terwijl ze verder misschien helemaal niet zo bijzonder zijn. Het schijnt dat we deze mensen bijzondere gaven toedichten. Waarom zouden ze anders op een podium staan? Als je gezien wilt worden en een bijzonder kunstje kent of soepel met woorden bent… Doe er je voordeel mee.

In het middelpunt
Kan je geen leuk podiumkunstje? In het strategische midden van een kamer of ruimte zitten helpt ook al om positief op te vallen. Uit onderzoek blijkt dat de middenmensen meer aandacht trekken dan de mensen aan de zijkant. Goede plekken zijn: vooraan in de klas, aan de bar of bij de deur. ‘Oeps, sorry, is dat jouw teen waar ik op sta?!’

Draag iets roods
Rood wordt niet voor niets gezien als de kleur van de liefde. De wetenschap bevestigt het. Door rood te dragen word je aantrekkelijker gevonden. Dat geldt voor zowel mannen als vrouwen.

Onschuldige aanrakingen
Op foto’s waar de ene persoon een ander aanraakt wordt eerstgenoemde meer status toegekend. Wanneer je iemand tijdens een gesprek af en toe een schouderklopje geeft, vergroot dat de kans aanzienlijk dat hij of zij je leuk en interessant gaat vinden. Hoe werkt dat? Volgens psychologen is het aanraken een teken dat je zelfvertrouwen hebt en dat je je op je gemak voelt. En dat vinden mensen aantrekkelijk.

Betrek ‘concurrenten’
Ben je een man? Dan doe je er volgens onderzoek goed aan andere vrouwen in het spel te betrekken. Vrouwen vinden een man aantrekkelijker als ze zien dat andere vrouwen graag in zijn nabijheid verkeren. Uitgaan met vriendinnen is voor een jager zo gek nog niet.

Mannen, doe een gevaarlijke sport, liefst een teamsport
Sommige mannen denken dat ze vooral aantrekkelijk worden gevonden als ze aardig en attent zijn. Dat is niet per se waar. Lef wordt als een aantrekkelijke mannelijke eigenschap gezien. Uit onderzoek blijkt dat mannen die aan een gevaarlijke sport doen een streepje voor hebben op minder avontuurlijke mannen. Klimmen, kitesurfen en paragliden worden als ‘aantrekkelijke’ sporten gezien. Teamsporters hebben ook een streepje voor. Het blijkt dat vrouwen teamsporters onbewust associëren met vaardigheden die ook belangrijk zijn voor het ouderschap: samenwerking, kameraadschap, aanpassingsvermogen. Dus wil je middels sport je aantrekkelijkheid vergroten? Combineer gevaar met teamwork: ga op rugby.

Praat liever over reizen dan films of goeie boeken
Onderzoek van Richard Wiseman onder daters laat zien dat minder dan 8% een tweede date wilde als ze het over ‘goeie films’ gehad hadden. Mannen en vrouwen hebben vaak een andere smaak als het gaat om films. Als het tijdens een date over reizen en verre oorden ging zag 18% een vervolgafspraak wel. De gesprekken over reizen gingen met name over exotische of spannende vakanties en droombestemmingen. Dit soort gesprekken geeft mensen een goed gevoel, waardoor ze vervolgens aantrekkelijker overkomen op de ander.

eKudos Nu Jij

Interview: ergernissen van social media


Onlangs werd ik geïnterviewd door het blad Cosmopolitan over de ergernissen van sociale media. Hieronder vind je het transcript. (Waarschuwing: hoog open-deuren-gehalte.)

Waarom laat iedereen alleen de mooie dingen zien op Instagram? Waarom hebben we die behoefte te ‘pronken’ met ons leven, en niet de realiteit te laten zien?
‘Kort door de bocht: een hoge sociale status heeft evolutionair gezien nut voor mensen. Status en aanzien uitstralen, en verhogen, staat gelijk voor het vergroten van je invloed en mogelijkheden. Als ik populairder en bekender ben dan jij, en een groter en invloedrijker netwerk heb, dan geeft dat mij ten opzichte van jou meer mogelijkheden; meer kansen op een leuke partner, op werk enzovoorts.’

En hoe werkt dat op sociale media?
‘De meest directe manier om aanzien te vergroten is laten zien, of doen alsof je een interessant, rijk of sociaal leven hebt en laten zien dat je wijs, slim of gaaf bent door het delen van pakkende posts en slimme artikelen. Likes kun je zien als een meetbare rekeneenheid van sociale status. Hoe meer likes, hoe groter de egoboost. Maar er is een donkere kant: mensen realiseren zich niet dat ze daardoor steeds meer een slaaf worden van een geromantiseerd digitaal zelfbeeld. Het is altijd nuttig je af te vragen hoeveel het echt waard is, en hoeveel je echt aan die likes hebt.’

Waarom raken we zo opgefokt door al die mooie foto’s van anderen die we voorbij zien komen op Instagram? Is het jaloezie? Onzekerheid? Frustratie? Waarom scrollen we allemaal tandenknarsend door onze tijdlijn heen?
‘Dat tandenkansen komt waarschijnlijk door twee verschillende gevoelens. Er zit allereerst soms inderdaad een element van jaloezie in. Omdat je jezelf op FB noodgedwongen met posts van anderen vergelijkt, kan dat jaloers en onzeker maken. Als het jou je je partner niet lukt kinderen te krijgen, terwijl je vrienden elke beweging van hun baby op FB gooien dan wordt je daar telkens mee geconfronteerd. Als iemand stapelverliefd doet op FB, en jij bent al een half jaar zonder resultaat aan het daten, dan komt dat ook binnen. Die confrontaties heb je minder als je zou gaan tennissen. Nu doet het je elke keer beseffen dat zij iets hebben wat jij niet hebt.’

En de tweede reden van het tandenknarsen?
‘De tweede reden is dat sommige mensen op social media eigenlijk gewoon tandenknarsend irritant zijn. Ik zelf vind veel mensen op Facebook irritant zonder jaloers op ze te zijn. Hun posts zijn duidelijk vooral bedoeld om jou en andere kijkers jaloers te maken, en dat maakt dat de persoon, en diens post, gewoon minder sympathiek. Een leuke post verrijkt het leven van de ontvanger, met een leuke boodschap, inzicht of grap bijvoorbeeld. Maar veel posts zijn eigenlijk vooral bedoeld om te laten zien dat het de zender goed gaat.’

En hoezo kunnen we het niet goed relativeren – we wéten toch dat iedereen alleen de mooie dingen laat zien? Hoezo zien we het niet voor wat het is: het mooiste, gefotoshopte moment van iemands dag, en niet zo zeer de realiteit? Waarom is het zo lastig om het ‘leuk’ te vinden, en niet met je eigen leven te gaan vergelijken?
‘Het is vergelijkbaar met porno. Als je er niet direct mee geconfronteerd wordt, gebeurt er weinig, maar zelfs als je helemaal niet opgewonden bent en een paar minuten kijkt, begin je daar beneden toch iets te voelen.’

Kun je er echt depressief van worden?
‘Ik denk het niet. Het zal eerder de aanwezige symptomen van een depressie verergeren. Als jij lijdt aan een schamper zelfbeeld – bijvoorbeeld dat jij eenzamer en minder populair bent dan anderen – dan kan social media dat beeld bevestigen en versterken. Social media is een spiegelpaleis. Eenderde van alle mensen blijkt iets ongelukkiger te zijn, nadat ze hebben ingelogd op sociale media. Als je hier gevoelig voor bent is het goed een social media-dieet te volgen.’

Hoe blijven we terugkomen voor meer, terwijl we weten dat we er een slecht gevoel over onszelf aan overhouden en gefrustreerd verder de dag ingaan?
‘Social media zijn bij uitstek gemaakt om je eraan verslaafd te maken. Mensen zijn bang iets te missen. Zie ook dit artikel.

Is iedereen er even gevoelig voor?
‘Nee, er zijn duidelijk individuele verschillen. Niet iedereen heeft de neiging zichzelf zo te vergelijken, of heeft daar evenveel last van. Vooral mensen die zich eenzaam of sociaal geïsoleerd voelen of een wankel zelfbeeld hebben er last van omdat ze die supergezellige, succesvolle posts minder goed kunnen relativeren.’

Dus het heeft ook met je zelfbeeld te maken?
Ja, als jouw zelfbeeld wankelt, en je jezelf daarom veel met anderen vergelijkt, dan heeft het scrollen op Facebook meer effect dan wanneer je dat minder hebt. Social media is bijna een sociaal vergelijkingsspel met meetbare rekeneenheden. ‘Ik zie dat mijn profielfoto de helft minder likes heeft dan die van mijn vriendin.’ En tegen hoe meer populaire vrienden jij jouw leven afzet, hoe meer je verliest.’

Kan het niet zijn dat zelfs de meest zelfverzekerde vrouw twijfels over zichzelf als ze dertig perfecte bikinifoto’s voorbij ziet komen?
‘Ja, lijkt me wel. En niemand is altijd even zeker van zichzelf. Zelfverzekerdheid is niet zoals een stuk beton. Zelfvertrouwen schommelt, zal per dag, per dagdeel, per levensfase, per situatie. Op het moment dat je een kwetsbare fase zit is het goed je daar bewust van te zijn. Maar gek genoeg zullen mensen juist dan meer aangetrokken zijn tot social media. Dat merk ik aan mezelf ook. Als ik goed in mijn vel zit, dan ben ik meestal gewoon bezig met leven. Offline. Op het moment dat ik slechter in mijn vel zit, leef ik ook meer internet. Het is een beetje het kip of ei-verhaal, want ik weet niet wat eerder komt.’

Is er een verschil tussen mannen en vrouwen?
‘Nee, niet echt Zowel mannen als vrouwen hebben er last van, alleen de inhoud van waar ze last van hebben verschilt. Het is afhankelijk van waar iemand mee bezig is en wat iemand belangrijk vindt. Als jij financieel succes, een mooi uiterlijk of avontuurlijk leven belangrijk vindt, dan ben je er ook gevoeliger als jouw Facebook-vrienden je op dat specifieke punt voorbij streven.’

Hoe leren we het beter relativeren? Er beter mee omgaan? Die gevoelens een plekje te geven? Het positief te zien? Hoe zorgen we ervoor dat het ons niet zo raakt, en we er niet zo ongelukkig en onzeker van worden zonder direct mensen te gaan ontvolgen of ons account te deleten.
Tja, kun je, als je bijvoorbeeld verslaafd bent aan porno en dat je leven ontregelt, toch porno blijven kijken en tegen jezelf zeggen ‘Ach het zijn maar pixels, het is niet echt’. ‘Ach die mensen spelen het maar, het is fake.’ Dat heeft heel weinig effect: je lichaam reageert op die prikkels alsof ze echt zijn. Hetzelfde met het zien van een enge of gewelddadige film: mensen zijn gemaakt om daar op te reageren. En website- en appmakers maken daar gebruik van. Wanneer social media een ongezonde verslaving wordt, waarbij je voelt dat het je weinig geeft en zelfs ongelukkiger maakt, wordt het tijd voor een dieet. Een social media-dieet waarbij je met jezelf afspreekt om je gebruik te beperken en meer in de realiteit te gaan leven is echt heel gezond. Net zoals sporten en gezond eten. Mensen zij gemaakt om fysiek contact te hebben, mensen aan te raken, direct op elkaar te reageren. Mensen die social media als instrument zien om met mensen af te spreken, blijken gelukkiger te zijn dan de mensen die Facebook als vervanging voor echt contact zien.’

Is dat de beste oplossing: account verwijderen, nooit meer kijken?
‘Dat is misschien wat overdreven. Social media heeft voordelen – zoals contact met buitenlandse vrienden en uitnodigingen voor evenementen – maar af en toe een week afkicken om er daarna wat gezonder mee om te gaan, is goed voor je mentale gezondheid.’

Waarom zijn we allemaal zo hypocriet: gefrustreerd raken door perfecte beelden van anderen, maar zelf ook alleen de mooiste plaatjes online zetten? Is het een spiraal waar we nooit meer uit gaan komen?
‘Omdat we weten dat het wel werkt, en het bovendien weinig extra moeite kost. Als ik kan kiezen tussen een suffe waarheidsgetrouwe foto van mezelf of de auteursfoto voor mijn volgende boek dan kies ik eerder voor het laatste.’

Is er een verschil tussen al die emoties die ik hieronder noem tussen het kijken naar beelden van bekende mensen die je niet daadwerkelijk kent, en foto’s van vriendinnen?
‘Jawel, hoe meer emotionele afstand je voelt tot mensen, hoe minder kracht die vergelijkingen hebben. Mensen zijn jaloerser op de nieuwe vriend of het succes van een directe vriendin dan die van Britney Spears. We letten vooral op onze directe naasten om te zien of wij het goed in het leven. Sterren staan over het algemeen te ver van ons af.’

Op dit moment zijn de ‘realistische’ accounts populair: Instagrammers die een tweede account bijhouden met ‘hoe het echt is’. Helpt dat?
‘Ik ken ze niet, maar ik kan het me wel voorstellen. Uiteindelijk kun je natuurlijk weer afvragen hoe écht die accounts weer zijn. Het laat wel zien dat mensen steeds meer door de neppigheid heenprikken, daar beu van worden en echtheid willen. Daar hebben we het nog niet over gehad, maar echtheid en kwetsbaarheid in contact zorgt ook voor een echte connectie met anderen. Verbondenheid met anderen, dat is waar mensen echt gelukkig van worden en níet het strategisch werken aan populariteit en verzamelen van likes. Het werken aan een gaaf imago en het verlangen naar een echte connectie waarbij je jezelf kunt zijn, bijten elkaar nou eenmaal.’

eKudos Nu Jij

Liefde voor oude spulletjes roest niet


Al rond hun tweede jaar hebben kinderen het besef dat ze ‘iets’ kunnen bezitten. Vanaf die tijd kan een knuffel of speeltje als een extensie van henzelf voelen. Ruzies in de zandbak tussen kleuters gaan ook bijna altijd over bezitsdrang: ‘De schep is nu van mij, ik zag hem het eerst.’

Rond hun zesde laten kinderen het zogenaamde eigendoms-effect (endowment effect) zien. Dit wetenschappelijke effect laat zien dat ‘bezit’ iets geks doet met een mensenbrein: mensen vinden precies hetzelfde voorwerp mooier, specialer en aantrekkelijker als ze het van de onderzoeker mogen houden dan wanneer ze het voorwerp alleen maar mogen beoordelen. Een willekeurig voorwerp wordt subjectief gezien dus meer waard simpelweg omdat je er eigenaar van bent.

Kinderen willen, als ze een voorwerp eenmaal bezitten, ook absoluut niet dat het wordt vervangen door een identieke kopie. Het is alsof het voorwerp dat zij bezitten een unieke en onvervangbare essentie krijgt. Die vorm van magisch denken komt uiteraard nog steeds bij volwassenen voor als je ziet hoe zij erfstukken, kunstwerken en spullen van beroemdheden behandelen. Precies hetzelfde kunstwerk wordt ineens minder mooi als blijkt dat het een vervalsing is.

Ons brein heeft overigens een aangeboren neurochemisch mechanisme om zich spullen toe te eigenen en te herkennen. Daarom voel je iets speciaals als je tussen al die fietsen in een fietsenrek ineens de jouwe herkent. En daarom zie jij dezelfde fiets anders als hij in de etalage staat dan wanneer hij een dag later bij jou in de schuur staat. Op het moment dat je besluit de fiets te kopen eigent het brein zich die fiets toe. Een willekeurige fiets in de etalage wordt dan ineens ‘jouw’ fiets.

Waarom hechten mensen aan spullen?
Er zijn meestal meerdere redenen om aan een voorwerp te hechten:

Praktisch nut – Je kunt aan je auto hechten omdat die handig is en het jou en je intimi vervoert.

Status en identiteit – Je kunt aan je auto hechten omdat het een statussymbool is en jij er graag in gezien wordt. Spullen zijn voor mensen ook een manier om uit te dragen hoe ze zichzelf zien of hoe ze gezien willen worden.

Persoonlijke geschiedenis – Je kunt aan je auto hechten omdat je er een persoonlijke band bij voelt, bijvoorbeeld omdat je hem lang hebt, vaak hebt opgeknapt hebt of geërfd hebt van je vader.

Het is normaal voor veel zoogdieren om hun territorium af te willen bakenen. Hondjes doen dat vooral met pis, wij doen dat met spullen: dit is mijn territorium. Mensen zijn zo gehecht aan hun spullen, omdat ze daarmee hun eigen wereldje creëren. Mijn huis voelt als thuis omdat daar allemaal mijn spullen en prullen staan. Ik herken ze als ik terugkom van vakantie; ze geven me direct een gevoel van thuiskomen. Spullen creëren een identiteit en een thuis in de wereld.

Er zijn uiteraard grote persoonlijkheidsverschillen in de mate waarop mensen aan hun bezittingen hechten. Wat de één voelt bij lakschade aan zijn scooter, voelt een ander pas als zijn partner in het ziekenhuis ligt na een auto-ongeluk.

Waarom is het ene voorwerp waardeloos en het andere van onschatbare waarde? Het ligt er aan hoe vervangbaar het voorwerp voor iemand is en hoezeer iemand een persoonlijke band met dat specifieke voorwerp voelt. Hoe makkelijker het voorwerp te vervangen is door een nieuwe, en hoe minder iemand zich identificeert met het voorwerp, hoe minder waardevol het voelt.

Een arme student die na een zomer werken met zijn zuurverdiende geld een tweedehands scooter koopt, die hij vervolgens met pijn en moeite opknapt, is daar waarschijnlijk meer aan gehecht dan rijke snob die spontaan een spiksplinternieuwe scooter koopt omdat hij geen zin heeft te fietsen. De student zal waarschijnlijk ook emotioneler reageren dan de snob als hun scooters worden gestolen. De eerste heeft gevoelsmatig veel meer geïnvesteerd in zijn tweewieler.

Aan sommige specifieke voorwerpen hangt een sterke persoonlijke geschiedenis, vaak gekoppeld aan een persoon waar iemand sterk aan gehecht is. Zulke voorwerpen worden dan onvervangbaar. Oorbellen die van je oma hebt gekregen. Liefdesbrieven van je eerste serieuze verkering. Je allereerste knuffel. Daar zit een emotionele geschiedenis achter die losstaat van het praktisch nut, financiële waarde of schoonheid van het voorwerp.

Zo was ik tot mijn achtste gehecht aan een oud, bevlekt blauw dekentje waarmee ik sinds de babyjaren sliep. De geur, de stof; pas als ik mijn hoofd in dat kleedje lag kon ik rustig slapen. Ik was dan ook echt overstuur toen mijn moeder op een gegeven moment het dekentje had weggedaan omdat ze vond dat ik er te oud voor was. Veel volwassen hebben nog steeds een oud dekentje of afgeleefde knuffel uit hun kindertijd.

Waarom bewaren sommige mensen heel veel? Angst voor spijt. Veel mensen durven geen afstand van oude spullen te doen uit angst dat ze er spijt van zullen krijgen. Die spullen zijn nou eenmaal deel van hun geschiedenis ook al doen ze er verder niets meer mee. Daarom staat er op de gemiddelde zolder het equivalent van een hele vlooienmarkt. Echte verzamelaars daarentegen sparen spullen vaak omdat ze een passie hebben voor specifieke voorwerpen, zoals postzegels of munten. Soms is hun motivatie professioneel omdat ze er geld mee verdienen.

De zogenaamde verzamelstoornis waar sommigen last van hebben is overigens van andere orde. Dat is een psychische stoornis. Deze mensen verzamelen vaak spullen die ze helemaal niet nodig hebben, en het wegdoen van die spullen leidt tot ontzettend veel angst en stress, en daarmee ook tot alle praktische problemen. Soms zelfs gezondheidsproblemen. Je huis goed schoonmaken en ontsmetten wordt bijvoorbeeld heel lastig als het vol met troep staat. Een partner zal het vast ook niet waarderen.

Kan ‘liefde voor spullen’ ook gevaarlijke kanten hebben?
Hechting aan een knuffel lijkt me vrij onschuldig, tenzij het verlies daarvan leidt tot serieuze stress of een trauma. Dan is er misschien meer aan de hand.

Het is wel zo dat onderzoek een correlatie zien tussen materialisme – het hechten en opsparen van bezittingen – en bepaalde psychische klachten. Naarmate mensen materialistischer ingesteld zijn, blijken ze over het algemeen ook iets egoïstischer en hebben ze iets vaker last van depressies, een wankeler zelfbeeld en minder goede relaties. Dat klopt ook met ander onderzoek waaruit blijkt dat mensen gelukkiger worden als ze hun geld besteden aan ervaringen (zoals een stedentrip of survivaltocht) in plaats van dat ze spullen mee kopen. Die ervaringen zorgen niet alleen voor fijne herinneringen, maar vaak ook voor verbeterde relaties als ze samen op pad gaan. Dat laatste is voor de meeste mensen de sleutel tot echt geluk: liefde en vriendschap zijn de allergrootste geluksmakers. De liefde voor spullen is dan slechts een slap alternatief.

P.s. Op onze site Relatieklik kun je gratis mensen ontmoeten. Misschien wel de liefde van je leven.

eKudos Nu Jij

Relatiemisverstand: ‘Hoezo ziet ze niet wat ik allemaal voor haar doe?’


De kern van veel relatieproblemen is dat partners de dingen die hun geliefde voor hen doet vaak anders waarderen dan hoe hun geliefde ze bedoelt. Als Piet liefdevol de lekke fietsband repareert van Petra, en als extraatje het wasrek meepakt, doet hij misschien moeite die hij niet gewaardeerd ziet. Die fiets interesseert Petra misschien niet, ze neemt de bus wel. Zij heeft liever dat hij écht luistert als ze ergens mee zit zonder te reageren met een dooddoener, opmerkt dat ze naar de kapper is geweest of vraagt naar haar functioneringsgesprek. Persoonlijke aandacht dus. De misverstanden ontstaan omdat partners elkaars gebruiksaanwijzing in de liefde niet goed kennen. Veel mensen die ik in relatietherapie zie, denken hun partner vaak door en door te kennen, terwijl dit overduidelijk niet zo is.

Een van de grootste eyeopeners die ik in mijn wetenschappelijke zoektocht naar duurzame liefde vond, betreft een opmerkelijk Zwitsers onderzoek. Daaruit bleek ondubbelzinnig dat hoe langer partners bij elkaar zijn, hoe minder goed ze elkaar blijken te kennen. Vind je dat niet vreemd? In het onderzoek moesten oude en jonge stelletjes hun kennis over elkaar testen. Ze moesten vragen beantwoorden als ‘is je partner tevreden met de relatie?’ tot ‘wat is het lievelingseten van je partner?’ Paradoxaal genoeg hadden jonge stelletjes het vaker bij het juiste eind. Hoe dat kan?

Elkaar kennen is blijkbaar niet (alleen) een kwestie van tijd, maar van aandacht.

Oude stellen denken elkaar beter te kennen, maar verwarren voorspelbare reacties van hun partner (‘hij schudt weer zijn hoofd’) met wat ze denken dat er in diens hoofd omgaat (‘die zeur zal wel weer denken dat…’). Oude stellen checken die veronderstellingen minder bij elkaar en gaan er ten onrechte van uit dat ze partnerlief door en door kennen. Maar een reactie van je partner kunnen voorspellen betekent niet dat je diens binnenwereld per se goed kent. Dat is het gevaar van een lange relatie: die kan steeds meer en meer op routine en vanzelfsprekendheid draaien, terwijl er in beide hoofden heel andere binnenwerelden aan het ontstaan zijn. Dat verklaart vaak gehoorde verzuchtingen als: ‘Alles was helemaal perfect, totdat ze ineens vreemdging, het uitmaakte en de helft van mijn inboedel stal.’

Om met elkaar in tune te blijven en liefde brandend te houden moet je je ook voor elkaar blijven interesseren en vragen stellen. Zowel jij als je partner verandert, jullie omstandigheden veranderen, alles verandert. Dat vraagt om blijvende alertheid en aandacht voor wat er nu tussen jullie speelt (zonder te blijven hangen in wat er in het verleden is gezegd en gedaan.)

eKudos Nu Jij

Schrijven kan helpen om liefdesverdriet te verwerken


Geestelijke of fysieke mishandeling, vreemdgaan, leugens, abrupte afwijzing. Soms wordt de pijn die een partner je heeft aangedaan niet vanzelf door de tijd geheeld. Dat is merkbaar aan onvrijwillige herbelevingen en nachtmerries over de traumatische gebeurtenissen en terugkerende gevoelens van boosheid, angst of verdriet. Het leven gaat door, biedt allerlei mogelijkheden, maar jij bent niet in de juiste staat om daar leuk aan mee te doen. Het verleden wordt dan het heden. In dat geval kan het nuttig zijn actief iets aan die verlammende gevoelens te doen en het verleden bewust te verwerken. Therapeutisch schrijven is een wetenschappelijk beproefd middel om oud zeer, wrok en grote verliezen te helpen verwerken. Met de juiste instructies kan het een instrument zijn om, met haast chirurgische precisie, zere plekken op je ziel bloot te leggen en te ‘ontsmetten’. Dat geeft tijdelijk meer pijn en ongemak, uiteindelijk genezen de wonden er beter door. Oud zeer wordt in de praktijk namelijk levend gehouden doordat iemand systematisch alles probeert te vermijden wat hem aan de ellende herinnert. Deze krampachtige manier van leven eist zijn tol op het dagelijkse leven en staat vaak een normale verwerking in de weg. Door nare herinneringen en bijhorende pijn opnieuw onder ogen te komen, gaat het pijnlijke er alsnog van af. De herhaalde blootstelling aan pijn of angst veroorzakende stimuli noemen psychologen ‘exposure’ en het positieve resultaat ‘uitdoving’. Oude traumatische herinneringen krijgen vaak een nieuwe betekenis, zonder die zware emotionele lading. Ga jij gebukt onder een last waar je vanaf wilt? Houd je aan onderstaande instructies en schrijf het van je af.

Zoek de pijn op – Kies een specifiek moment dat jouw huidige pijn of wrok het beste symboliseert. Hét moment waar je nu het liefst niet meer aan denkt, en waar je nog steeds angstig of boos door wordt. De keer dat je je partner zag zoenen met een ander bijvoorbeeld. Gebruik die gebeurtenis als hoofdonderwerp van je schrijfsels.

Het schrijfritueel – Kies een vast tijdstip, en een vaste, fijne plek. Het is belangrijk dat je 30-45 minuten niet gestoord wordt, zodat je in alle rust kunt schrijven. Doe dat een tot twee keer per week in een periode van 2-8 weken. Belangrijk: stop als de tijd om is. Alles wat er nu niet uitkomt bewaar je voor de volgende schrijfsessie. Het is handig van te voren een wekker te zetten zodat je niet zelf op de tijd hoeft te letten. Schrijven kan intensief en emotioneel worden. Zorg daarom dat je van te voren iets ontspannends voor daarna plant: een drankje met een vriend of vriendin, je favoriete tv-serie, een uurtje sporten, zoiets. Schrijf dus niet te laat op de avond om de kans te verkleinen dat je in bed blijf doormalen en slecht slaapt.

Het schrijven zelf verloopt in een aantal fases die afhankelijk van je persoonlijke verwerking op verschillende momenten kunnen plaatsvinden. Het hele schrijfproces kan twee weken tot een paar maanden in beslag nemen.

Beerputfase – In de eerste fase beschrijf je ongecensureerd – niemand die het leest –zo precies en gedetailleerd mogelijk over jouw pijnlijkste moment. Het is daarbij de bedoeling dat je in de eerste persoon en in de tegenwoordige tijd schrijft. Dat maakt het makkelijker om je helemaal in te leven en alle details terug te halen. ‘Ik zie, ik voel, ik hoor…’ Alsof je het helemaal opnieuw meemaakt.

Bezinning – Als de emotionele last na een paar schrijfsessies minder drukt, kun je beginnen om nieuwe gevoelens, gedachten en perspectieven uit te diepen. Schrijven is hét instrument om je innerlijke wereld te ordenen. De vluchtigheid en snelheid van al voorbij razende gedachten en emoties komen op het scherm tot stilstand. Het geeft je de kans om in te zoomen en nieuwe kanten van de situatie te belichten. Hoe kijk je nu terug op wat je meegemaakt hebt? Wat zou jij iemand anders adviseren die hetzelfde overkomen is? Heb je ondanks de ellende ook iets positiefs geleerd?

Oriëntatie op de toekomst – In de laatste fase richt je je op een betere toekomst. Je schrijft vooral over hoe je je leven wilt inrichten nu je minder door de last van het verleden in beslag wordt genomen. Hoe ziet je leven eruit zonder de pijn en wrok? Hoe kan het jou nu helpen? Of anderen? Schrijf enkele bemoedigende woorden naar jezelf voor de moeilijke momenten waarop de oude pijn weer eens de kop opsteekt. Het mooie van schrijven is dat je het altijd zwart op wit kunt teruglezen.

Symbolische afsluiting – De mens heeft er een handje van veranderingen en levensfasen symbolisch in te luiden of af te sluiten. Ook de moderne, niet-bijgelovige mens heeft er baat bij. Rituelen en symbolen geven jouw intenties namelijk extra kracht. Het laat zien dat je het serieus neemt. Mijn eerste suggestie: print de laatste tekst en steek deze ritueel in de brand. Maak het moment nog officiëler door het samen met een vriend(in) of partner te doen. Tweede suggestie: je kun ook een brief schrijven aan de persoon die jou pijn heeft gedaan. Belangrijk is dat het geen zure, verwijtende of aanvallende brief wordt, maar één die zowel recht doet aan jouw situatie als jou de mogelijkheid geeft de pijn los te laten. Misschien is vergeving teveel gevraagd, maar mocht er weer wat ruimte in je hart zijn: er is weinig wat meer oplucht dan het loslaten van wrok en haat.

eKudos Nu Jij

Hoe verschillend zijn mannen en vrouwen nou echt?


‘Het grootste verschil tussen mannen en vrouwen is dat mannen gekken zijn en vrouwen idioten.’ Rebecca West

‘De haan kraait, maar de hen legt het ei.’ Margaret Thatcher, politicus

In de loop der jaren ben ik vaak geïnterviewd over verschillen tussen mannen en vrouwen. Waarom ze zo anders omgaan met ruzie, geld, sport, humor, seks, competitie, angst, vreemdgaan… verzin het maar. Een onuitputtelijk onderwerp voor vrouwenbladen, en uiteindelijk bijna altijd een bron van ergernis voor mezelf. Hoe genuanceerd ik mezelf ook uitdrukte, als ik het artikel teruglas, kwam ik bijna altijd tevoorschijn als clichématige seksist. Dat zegt meer over (naar goedkope sensatie zoekende) journalisten dan over mij. Voor een interview in Linda magazine, waarbij ik om een of andere duistere reden als een maffiabaas in pak werd gefotografeerd, liet mij iets zeggen als: ‘Vrouwen zijn zeikmutsen.’ Dit uit de duim gezogen citaat stond nota bene als kop bij het artikel. Het was de eerste keer dat ik na een interview zowel haatmail als romantische koffieverzoeken kreeg. De enige vrouw met wie ik vervolgens koffie dronk, vond mij te ‘afwezig’ voor een vervolgdate. Ook was ik kleiner dan de foto suggereerde. Geeft niks, de desinteresse was wederzijds. Ik vond haar een zeikmuts en was volledig sufgepraat. Dat terzijde. Misschien kan ik – in mijn eigen boek – eindelijk verwoorden hoe ik nu echt over deze heikele kwestie denk: hoe verschillend zijn mannen en vrouwen nu echt? En komen vrouwen en mannen van verschillende planeten (zoals het zoetsappige excuus van een psycholoog John Gray ooit beweerde in zijn jaloersmakende bestseller Mannen komen Mars, Vrouwen van Venus)? En zo ja, zijn die verschillen aangeboren of aangeleerd?

Om antwoord op de vraag te geven ontkom ik er helaas niet aan om de evolutietheorie erbij te halen. Bijna alle biodiversiteit op deze planeet is het resultaat van seks. Heel veel seks. Grof gezegd: niet een God heeft de wereld zorgvuldig uitgedacht, wat je ziet is vrij toevallig bij elkaar geneukt. Door organismen die zich op mysterieuze manier tot elkaar aangetrokken voelen om genen uit te wisselen. Waarom zou zoiets nuttig zijn? Als je de genen van twee wezens mengt, behoud je hopelijk het beste van twee werelden en ontwikkel je nageslacht dat beter bestand is tegen de wreedheden van het leven, zoals parasieten, virussen, slangen, hongerwinters en overstromingen. De evolutietheorie stelt ook dat ons voornaamste levensdoel is ingebakken: genen doorgeven. Ons leven staat daarom – onbewust of bewust – in het teken van trefzekere seks. Dat wij dit tegenwoordig liefde noemen, maakt de natuur geen zier uit. Als iets de voortplanting (lees: seks) niet in de weg staat of het juist stimuleert, dan vindt Moeder Natuur het prima. Veel misverstanden en ergernissen tussen mannen en vrouwen zijn terug te voeren op het feit dat ze evolutionair gezien andere belangen hebben. Omdat seks voor de vrouw van oudsher nogal dramatische gevolgen kan hebben – negen maanden zwangerschap en een kleine huilebalk – zal ze van nature selectiever zijn, en op andere zaken in een potentiële partner letten dan een man. Een slimme vrouw kan haar pijlen beter richten op een stabiele, betrouwbare man die zijn schaapjes op het droge heeft en lief doet tegen haar Jack Russeltje. Zo’n man kan en wil waarschijnlijk beter voor een eventueel gezin zorgen. De man heeft iets andere belangen. Om te zorgen dat zijn genen overleven is het nuttig z’n zaad bij een vruchtbare (lees: jonge) vrouw te deponeren en – als hij ermee wegkomt – de truc bij meerdere vrouwen te herhalen. Deze karikaturale versimpeling van de evolutieleer zien we in de werkelijkheid terug wanneer een bloedmooie, jonge vrouw verkering heeft met een rijke, afgeleefde zakenman die vreemdgaat. Ondanks alle emancipatie van de afgelopen eeuw, zit er statistisch gezien nog steeds een kern van waarheid in deze karikaturale schets van de liefde. Onderzoek laat zien dat moderne vrouwen op datingsites meer dan mannen letten op (sociale) status, inkomen, opleiding en beroep van hun potentiële partners. Het is een eerste garantie dat een man zich kan focussen en binden op de lange termijn, en dat je wat aan hem hebt. Het verklaart ook waarom veel vrouwen (45 procent) precies dezelfde man aantrekkelijker vinden wanneer ze horen dat hij al bezet is. Ook dat is een garantie dat hij deugt: hij is immers al goedgekeurd door een andere vrouw. Mannen letten weer iets meer op schoonheid en tekenen van jeugdigheid bij hun partners. Daarbij hebben ze meer drang tot seks met verschillende partners en zijn ze minder veeleisend in hun seksuele encounters. Aan de andere kant is voor de gemiddelde vrouw een stuk makkelijker een seksueel avontuur te krijgen: in de praktijk gaan – hoe kan het anders – mannen en vrouwen dus ongeveer even vaak van bil, alleen hebben mannen de neiging het aantal veroveringen te overdrijven, terwijl vrouwen het downplayen. Ook gaan ze even vaak vreemd.

Postmoderne social justice warriors en feministen beweren dat verschillen tussen mannen en vrouwen door het Patriarchaat (de bezitters van een meestal spierwitte penis) zijn opgelegd en dat zelfs geslacht een sociaal construct is. Er is daarom in de LBTG-gemeenschap een strijd gaande om mensen zelf te laten bepalen tot welk geslacht ze willen behoren. Inmiddels zijn er zo’n 63 verschillende voornaamwoorden verzonnen. Tja, misschien ouderwets, maar het klinkt voor mij als het gewauwel van dit kaliber:

Postmodernist: ‘De werkelijkheid bestaat niet. Iedereen creëert zijn eigen werkelijkheid.’
Non-postmodernist: Geloof je dat echt?’
Postmodernist: ‘Jazeker, dat is mijn werkelijkheid.’
Non-postmodernist: ‘Dan heb je er vast geen bezwaar tegen dat ik je van de trap duw.’

Het is weinig meer dan een verwarrend woordspelletje. Laten we er niet te veel woorden aan vuil maken: biologisch gezien heb je mannen, vrouwen en hermafrodieten. Die laatsten worden ook wel interseksuelen genoemd en hebben zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken, bijvoorbeeld teelballen én eierstokken. Ook zijn er mensen zijn die het idee hebben in het verkeerde lichaam zitten, en daarom van geslacht willen veranderen, maar zolang ze mannelijke geslachtskenmerken hebben zijn ze biologisch gezien nog steeds een man (die zich vrouw voelen). Net als de zwaartekracht is je geslacht een gegeven, en het hebben van het ene of het andere geslacht gaat gepaard met een ietwat verschillende programmering, zowel biologisch als opvoedkundig. Hoewel die programmering zowel genetisch en opvoedkundig valt te verklaren is het vooralsnog lastig duidelijke conclusies te trekken over de vraag in hoeverre de hersenen van mannen en vrouwen, en dus hun intellectuele capaciteiten, echt verschillen.

Sommige moderne feministen zijn bang dat de nadruk op de biologische verschillen maatschappelijke misstanden (ten nadele van vrouwen) in stand houden. Ze zien dat als hét excuus dat seksisten nodig hebben om die patriarchale status quo overeind te houden. Vrouwen horen thuis achter het aanrecht of in het verpleeghuis, mannen mogen het echte werk opknappen en moeten de wereld regeren. Ik denk dat het vooral nuttig is de verschillen wetenschappelijk te onderzoeken, want de waarheid is behalve gewoon waar, meestal ook bevrijdend. Nu kapen zowel feministen als seksisten de discussie met hun eigen vooroordelen en fabels. Alleen goede wetenschappelijke onderzoeken kunnen dit soort discussies slechten: daarna kunnen we onderzoeken wat de beste manier is om met de feiten om te gaan. En stel dat veel verschillen inderdaad ook deels genetisch te verklaren zijn: dat zegt nog steeds niet zoveel over het eerstvolgende mannetjes- of vrouwtjesindividu dat je straks in de supermarkt tegenkomt. Karakterverschillen binnen een willekeurige groep vrouwen zullen groter zijn dan de gemiddelde verschillen tussen een groepje mannen en vrouwen. Statistiek gaat vaak over kleine gemiddelde verschillen tussen groepen en zegt dus niets

Terug naar de wetenschap: mannen en vrouwen hebben – God zij geprezen – verschillende lichamen, maar hebben ze ook verschillende breinen? Dat er fysieke verschillen zijn is overduidelijk (kracht, lengte, vorm, stem, botstructuur) maar in hoeverre die M/V-verschillen ook gelden voor de menselijke psyche is nog altijd een serieus onderwerp van debat. Onderzoek naar mannen- en vrouwenhersenen laten weliswaar (kleine) verschillen in hersenstructuur en cognitieve vaardigheden zien, maar het is onduidelijk in hoeverre die verschillen aangeleerd of aangeboren zijn. Onze hersenen zijn namelijk plastischer dan voorheen werd aangenomen. Taxichauffeurs hebben hierom bijvoorbeeld een vergroot achterste deel van hun hippocampus (belangrijk voor geheugen en navigatie), wanneer dit vergeleken werd met niet-taxichauffeurs van dezelfde leeftijd, geslacht en educatie. Daarbij bleek ook dat hoe langer iemand taxi reed, hoe groter diens hippocampus. De menselijke geest is een selffulfilling prophecy-apparaat en mannetjesbaby’tjes worden vanaf de dag dat ze het levenslicht zien anders behandeld dan vrouwtjesbaby’s. Deze jarenlange conditionering laat zich – net zoals andere aspecten van de opvoeding – uiteraard ook in de volwassen hersenen gelden. Je wordt psychisch gezien ten dele wat je doet. De hersenen van een kind met een intellectuele opvoeding zullen daardoor verschillen van een kind dat vooral een sportieve, fysieke opvoeding krijgt. Maar die verschillen kunnen uiteraard hoogstens binnen een kleine marge variëren.

En er zijn genoeg aanwijzingen dat er al voor en net na de geboorte enige genetische verschillen tussen mannen en vrouwen zijn: meisjesbaby’s huilen eerder, zijn eerder bang in het donker, kijken langer naar gezichten, terwijl jongensbaby’s meer interesse in apparaten vertonen. Het is lastig deze verschillen alleen aan socialisering te wijten, want sommige van deze verschillen worden al een paar uur na de geboorte waargenomen. Andere bewijzen zijn dat er bepaalde lichamelijke en geestelijke aandoeningen genetisch meer gelinkt zijn aan de ene of de andere sekse. Vrouwen hebben meer last van bepaalde psychische klachten, zoals depressies, eetstoornissen, paniekaanvallen en fobieën en auto-immuunziekten, zoals MS, reuma en chronisch vermoeidheidssyndroom. Mannen hebben vaker last van beroerten en hartaanvallen en geestelijke klachten als Parkinson, autisme, ADHD, dyslexie en drugs en alcoholverslaving. Hoe kun je dat aanleren?

Omdat grote verschillen tussen mannen en vrouwen pas ontstaan rond de puberteit, kun je een deel van de verschillen veilig aan geslachtshormonen toeschrijven (zoals het ‘mannelijke’ hormoon testosteron en het vrouwelijke hormoon ‘oestrogeen’). In de puberteit maakt een mannenlichaam zo’n tien keer zoveel testosteron aan als een vrouwenlichaam, en vouwen maken meer oestrogeen aan. Deze hormonen – die heel sterk met andere hormonen interacteren – katalyseren behalve allerlei fysieke veranderingen, ook complexe veranderingen in verlangens, gevoelens en gedrag. Testosteron stimuleert het beloningsgebied in de hersenen en kan verklaren waarom mannen meer risico nemen en competitiever zijn dan vrouwen. En oestrogeen – vooral in combinatie met het knuffelhormoon oxytocine – heeft een groot effect op sociale relaties. Dit kan helpen verklaren waarom mannen iets taak- en resultaatgerichter zijn, en vrouwen iets empathischer en meer op relaties zijn gericht en iets beter kunnen multitasken. Misschien is dit ook een erfenis uit het jager-verzamelaarstijdperk waarin mannen soms dagenlang op jacht gingen, terwijl vrouwen ondertussen op het thuisfront moesten zorgen dat het er geolied aan toeging.

Kortom, er bestaan (zichtbare en onzichtbare) verschillen tussen mannen en vrouwen, maar die worden door culturele verwachtingspatronen en jarenlange conditionering mogelijk wel flink gestuurd. Duidelijk is ook dat mannen en vrouwen van oudsher iets andere belangen in de liefde hebben, maar door toenemende emancipatie en veranderde verwachtingen van mannen en vrouwen, lijkt het erop dat mannen en vrouwen steeds meer op elkaar zijn gaan lijken. Althans dat is de voorzichtige conclusie die sommige evolutiebiologen trekken. In vragenlijsten over bijvoorbeeld status, prestige en zorgzaamheid kun je nauwelijks bepalen of een man of een vrouw die heeft ingevuld, zo bleek uit onderzoek in zeventig landen. En uit enquêtes over liefde blijkt dat mannen en vrouwen helemaal niet zo verschillend in wat ze van elkaar willen. Als je tegenwoordig aan een willekeurige groep westerse mannen en vrouwen vraagt wat ze in een partner zoeken dan staan vertrouwen en begrip bij allebei op een grote nummer één, boven een mooi uiterlijk, veel geld, goede seks of een bijzondere status. Mensen zoeken uiteindelijk vooral herkenning en begrip in een ander, een maatje bij wie ze zich thuis voelen. Een partner die ze kunnen vertrouwen en die er door dik en dun zal zijn. Natuurlijk, zonder die wederzijdse klik of lichamelijke aantrekking zal er niet veel gebeuren, maar in de praktijk blijkt dat meer te maken te hebben met het creëren van een leuke band dan met een kille evolutionaire onderhandeling.

Tussentijdse conclusie: hoewel verschillen tussen mannen en vrouwen vaak interessant zijn en meer opvallen, zijn de overeenkomsten nog altijd talrijker. Vrouwen en mannen komen niet van verschillende planeten, John Gray is een zwamneus met een goed ontwikkeld commercieel instinct. Onderzoek laat ook zien: voor een duurzame band helpt het als je voldoende op elkaar lijkt. Zoek dus vooral een partner die van dezelfde planeet lijkt te komen en die makkelijk mengt met de rest van je leven. Mensen die op elkaar lijken, hebben over het algemeen minder communicatieproblemen, hoeven zich minder aan elkaar te passen en hebben meer voor elkaar over. Dat geeft bevredigender relaties. Kortom: er is hoop voor de mensenliefde.

eKudos Nu Jij