Veel filosofen deden hun denkwerk tijdens het wandelen. Zouden zij intuïtief hebben vermoed dat zij hun geheugen gezond hielden met al hun gewandel. Wetenschappers hebben geconcludeerd dat het geheugen van mensen verbetert als ze regelmatig wandelen. De regelmatige beweging leidt ertoe dat het volume van de hippocampus met ongeveer twee procent toeneemt. Dit hersengebied is betrokken bij de vorming van herinneringen. (Bron: Psychologisch.nu)
Aangenomen werd dat de bloed-hersenbarrière strak genoeg is om de hersenen volledig te isoleren tegen infecties. Dat is belangrijk omdat beschadigde hersencellen zich niet of nauwelijks herstellen. Recent onderzoek laat echter zien dat bepaalde lichaamsvreemde stoffen wel door de BHB komen (antistoffen, signaalmolekulen en imuuncellen), en gevolgen kunnen hebben voor ons geestelijk functioneren.
John Bienenstock van de McMaster University in Canada ziet als een grote verandering in het onderzoek naar psychopathologie. Naast de bekende redenen waarom iemand psychische klachten kan krijgen, is het nu ook het eigen immuunsysteem dat jou een klap van de molen kan geven. Infecties kunnen invloed hebben op je stemming, geheugen en leercapaciteit. Ook obsessief-compulsieve neigingen, gevoeligheid voor angst en impulsiviteit kunnen door een infectie ontwaakt worden. Het goede nieuws? Door meer inzicht te krijgen in de link tussen het immuunsysteem en psychische klachten kunnen we hopelijk meer grip krijgen op ons geestelijk welzijn.
De laatste tijd wordt er veel onderzoek gedaan naar de effecten van meditatie en mindfulness. Hoewel slechts weinig mensen er iets in zien om langer dan een paar minuten stil te zitten, laat onderzoek zien dat het overwinnen van deze weerstand tegen ‘stilstand’ allerlei psychologische en lichamelijke voordelen heeft. Het zijn onze razende, neurotische, dwangmatige gedachten die ons opjagen en ongewenste gevoelens opdringen. Stress, angst, piekeren zijn de logische gevolgen daarvan. Hoe meer je je gedachten serieus neemt, hoe meer weerstand je waarschijnlijk hebt tegen het loslaten van deze innerlijke mallemolen. Dat maakt de drempelvrees om te gaan mediteren groter. Het is goed om je daarover heen te zetten. Het kost enige oefening, maar al naar een paar weken dagelijkse oefening zouden neurowetenschappers veranderingen in jouw hersenen kunnen waarnemen. Uit recent onderzoek blijkt dat de grijze hersenmassa in de hippocampus (belangrijk voor leren en herinneren) toeneemt terwijl de dichtheid in ons angstcentrum, de amygdala, afneemt. En daarmee naar alle waarschijnlijkheid ook angst en stress.
Stel je voor dat je aangevallen wordt door je eigen rechterhand. Of dat wanneer jij naar rechts wilt, je benen ‘beslissen’ dat ze liever naar links gaan. Lijkt hoogst onwaarschijnlijk. Helaas is de werkelijkheid soms vreemder dan fictie. Het vreemde hand-syndroom (ook anarchistische hand- of Dr. Strangelove-syndroom genoemd) is een zeldzaam fenomeen dat kan optreden als de twee hersenhelften niet goed samenwerken als gevolg van een chirurgische ingreep of hersenletsel.
Om haar zware epileptische aanvallen te verlichten onderging Karen Byrne een operatie waarbij haar hersenhelften van elkaar werden gescheiden. De epilepsie verdween, haar linkerhand leek het daar niet mee eens te zijn. Karens verhaal, plus een filmpje van het gevecht met haar hand vind je hier.
Nogal wat mensen denken dat het hebben van geluk, liefde en succes in het leven afhangt van zaken waar het henzelf aan ontbreekt. Een vriendin verwoordde het laatst nogal mistroostig: ‘Of je bent fysiek aantrekkelijk, jong, intelligent en grappig of succesvol, anders is het een behoorlijke klus een leuke partner te vinden of überhaupt gelukkig te zijn. Ik ben het allemaal niet.’
Als er ergens iets schokkends gebeurt – mensen worden neergeschoten in een winkelcentrum of vogeltjes gedragen zich als Japanse kamikaze-piloten – dan wordt er door zowel media als normale mensen lustig op los geanalyseerd om diepere oorzaken te vinden.
In het geval van de 22-jarige winkelcentrum-schutter wordt zijn waanzinnige rechts-conservatieve praat geanalyseerd en vooral de invloed daarop van rechtse media en republikeinen als Sarah Palin. Het belangrijkste slachtoffer was een bekende democrate. Niet verbazingwekkend hebben linkse rakkers er baat bij de rechtse jongens te beschuldigen. Dat doen ze dan ook. Zelfs in Nederland. Trefwoorden in combinatie met het woord ‘rechts’: connectie, politieke verharding, pro-wapenbezit. De meeste rechtsen weren de verwijten af als de eenzame actie van een gestoorde, waarvoor niemand verantwoordelijk is behalve mister Looney Tunes zelf. Sommige rechtsen weten het zelfs te keren tot een links complot – de jongen had ooit Karl Marx gelezen. Er zijn meer verklaringen. Religieuze mensen zien het als het gevolg van het leegstromen van hun kerken. Mediahaters, new agers, zelfstandig complotdenkers en andere-mensen-met-gedachten hebben hun eigen verhaal.
De diepere les die ik er zelf in lees is vrij simpel: Rob Wijnberg heeft weer eens gelijk. Er gebeurt iets, de rest is een invuloefening van ons brein dat houvast zoekt in een chaotisch universum.
P.s. Wat betreft die arme vogeltjes. Trauma door vuurwerk? Onweer? Het heeft waarschijnlijk iets te maken met homoseksualiteit.
Als je niet op de hoogte bent van wat wetenschappelijk onderzoek precies inhoudt, dan is het makkelijk de populaire mening te hebben dat wetenschappers arrogante, rationele mensapen zijn die blind zijn voor meer subtiele levenswijsheden. ‘Okay, wetenschappers begrijpen hoe ze succesvol een mobiele telefoon kunnen maken, maar telepathische communicatie ontgaat ze omdat ze daar te kortzichtig voor zijn.’
De misvatting in sommige kringen is dat wetenschappers bevooroordeeld en closed minded zijn. Behalve dat dit nogal generaliserend is, klopt er geen bal van. Wetenschap is mensenwerk, en mensen zijn van nature bevooroordeeld, maar wetenschap zelf staat synoniem voor het ‘onderzoeken of onze vooroordelen, intuïties en vermoedens wel echt kloppen’. Als er al een tegengif bestaat tegen wishful thinking dan is dat het bedrijven van goed en eerlijk onderzoek. Zeker gezien het overweldigende bewijs dat mensen uiterst gevoelig zijn voor wanen, illusies, denkfouten en placebo-effecten hebben we meer nodig dan een sterk verhaal.
En denk niet dat wetenschappers daar zelf ongevoelig voor zijn. Dat zij strikte regels gebruiken om hun gekoesterde dromen en fantasieën te testen betekent geenszins dat ze niet open staan voor nieuwe, revolutionaire ideeën. De meeste wetenschappers zijn juist gezegend met een rijke verbeelding. Ze zijn daarnaast alleen ook getraind om hun eigen ideeën, conclusies en verlangens opzij te zetten totdat de werkelijkheid heeft terug gesproken. En je hoeft ze niet op hun woord te nemen. Je kunt hun methode zelf uittesten om te kijken of het klopt. En natuurlijk, er worden fouten gemaakt en verkeerde interpretaties gegeven, maar die worden gaandeweg gecorrigeerd. Meestal door collegawetenschappers.
En er is nog zoveel dat we niet weten en begrijpen. Maar omdat we het nu nog niet snappen, betekent niet per sé dat onze intuïties daarover wel kloppen. Misschien wel, misschien niet. Geduld en nieuwsgierigheid zijn een schone zaak.
Hieronder een leerzaam filmpje. Intuïtie versus wetenschap:
‘Woordjes stampen, een dag in de universiteitsbibliotheek zitten, een tekst drie keer doorlezen. Stop ermee! Dit soort conventionele studiewijsheden werken niet maar behoren desondanks tot de routine van menig student en scholier.’
Hoe het wel moet?
Wissel van studieplek, hou pauzes, doe oefententamens, stop met meeschrijven en denk na.