Online datingdeskundige Eric Klaassen en psycholoog Marcelino Lopez schrijven een hoopvol boek over liefde. Het gaat heten Liefde in tijden van Facebook. Interviewer en raspessimist Merkel Hornbach sprak Lopez tijdens het schrijfproces.

Door Merkel Hornbach

Waarover gaat het boek?
‘Het wordt een populair wetenschappelijke liefdesgids, vooral handig voor alleenstaanden en mensen die een leukere relatie willen. We verdiepen ons in zaken als partnerkeus, verleiden, daten, communicatie, seks en moderne manieren om aan een partner te komen, zoals internet. We vroegen ons daarbij vooral af: wat werkt wel, wat werkt niet. We hebben ons vooral gehouden aan wat de wetenschappelijke onderzoeken over dit thema te zeggen. We hebben dus niet lukraak onze eigen filosofietjes over liefde opgeschreven.’

Het zoveelste boek over liefde, waarom?
‘Tja, de liefde blijft boeien. Ons universum is gebouwd of seks en intimiteit. Daarom zijn jij en ik hier nu. Het is de nummer één reden waarom mensen gelukkig of ongelukkig zijn. In zekere zin heeft dit boek zichzelf geschreven, als antwoord op de vele vragen die wij hier vanwege onze beroepen over kregen. Ik heb een datingsite opgericht, ik heb veel singles en stellen gecoached en Eric is online datingsite deskundige. We besloten onze krachten te bundelen.’

Ik ben onvrijwillig single en tamelijk ongelukkig. Kan dit boek mij helpen?
‘Vast wel, maar alleen erover lezen zal je niet snel helpen. Een positieve insteek en bereidheid dingen anders te doen wel. De liefde gedraagt zich vrij grillig. Het boek is bedoeld als leidraad om meer grip te krijgen in de glibberige arena van de liefde, maar uiteindelijk zul je zelf met de adviezen en inzichten moeten experimenteren. We behandelen de meest voorkomende misverstanden, valkuilen en dilemma’s die mensen tegenwoordig op het liefdespad tegenkomen.’

Wat zijn die?
‘De belangrijkste is natuurlijk het vinden van een goede partner. Waar herken je die aan? Hoe heb je meer kans die te vinden en kan een partner die nu ongeschikt lijkt nog ten goede veranderen? Andere problemen zijn tegenstrijdige eisen, moeite hebben met contacten leggen, vallen op de verkeerde, de liefde fris en sprankelend houden en het hete hangijzer: weinig zelfvertrouwen. Hoe je het ook wendt of keert: hoe je jezelf ziet heeft veel invloed op je liefdesleven. Mensen die een beetje blij zijn met zichzelf hebben over het algemeen een leuker liefdes- en seksleven. Mensen die zich voor hun geluk en zelfvertrouwen afhankelijk voelen van een relatie hebben het lastiger. Al vinden ze de leukste, meest loyale partner die er bestaat, grote kans dat zich nog steeds zorgen maken en niet kunnen genieten van het samenzijn met hun partner.’

Ik ben blij met mezelf, maar niemand die me wil? Hoe verklaar je dat dan?
‘Misschien ben je wel teveel met jezelf bezig? Het zou kunnen dat je je niet genoeg interesseert in de ander. Mensen raken gevleid waneer iemand oprecht in ze is geïnteresseerd.’

Ach, kom op. Ik ben interviewer van beroep, ik interesseer me genoeg voor anderen. Laten we eerlijk zijn: ik ben gewoon een lelijke dwerg die vrouwen niet zien staan.
‘Je overdrijft natuurlijk. Je bent inderdaad kleiner dan Tom Cruise, en ziet er nogal alternatief uit, maar het is een misverstand dat uiterlijk allesbepalend is om en leuke partner aan de haak te slaan. Mooi zijn helpt, maar ik ken genoeg mensen met het uiterlijk van een goedgevormde aardappel die erg succesvol in de liefde zijn. Jouw aparte uiterlijk en karakteristieke neus zou ook een pré kunnen zijn. Het wordt alleen lastig als je denkt dat een afwijkend of middelmatig uiterlijk jou niet interessant maakt. Je persoonlijkheid wordt alleen extra belangrijk. Een vriend van mij heeft objectief gezien het uiterlijk van een stoere filmster. Maar hij straalt iets anders uit, dan hij in werkelijkheid is. Hij is – dat zegt hij zelf – een saaie burgerman die gewoon met een leuke vrouw op de bank tv wil kijken. Vrouwen kijken altijd eerst naar hem, maar laten hem al snel weer links leggen omdat hij weinig te melden heeft. Erg lullig, want hij is echt leuk. Hij wordt daar heel onzeker van. De wereld is niet rechtvaardig, maar als jij met je snelle intelligentie en humor geen leuke vrouw kunt vinden, dan is er weinig hoop voor de mensheid. Jean Paul Sartre zag eruit als een gerimpelde kikker, en toch waren vrouwen dol op hem.’

Ik heb inderdaad nogal hoge eisen. Het liefst wil ik een playmate met de binnenwereld van Stephen Hawking.
‘Tja, ik weet niet of ons boek jou daaraan kan helpen. Wie weet kunnen ze in de nabije toekomst een mooie 3d-computersimulatie maken voor je. Ik heb begrepen dat slimme koppen daar nu mee bezig zijn. Als je een partner van vlees en bloed wilt zul je misschien wat water bij de wijn moeten doen.’

Oké, genoeg over mij. Wat hebben minder cynische mensen dan ikzelf aan het boek? Waarom zij na het lezen beter in de liefde?
‘Ik hoop allereerst ze er meer zelfkennis aan overhouden. Kennis over je eigen brein en inzicht in je eigen blinde vlekken is een belangrijke voorwaarde voor goede communicatie en relaties. Je filtert misverstanden en laat je op die manier minder leiden door irreële angsten en twijfels. Veel mensen denken ten onrechte dat een leuke relatie of spannend seksleven niet aan hen is besteed. Ze denken dat ze daarvoor mooier moeten zijn, grappiger, langer, hoger opgeleid, slimmer. Of dat het allemaal aan hun partner ligt dat de liefde geen feestje is. Dat kan een blinde vlek worden. Zo kan iemand denken dat zijn neus een turn-off is, terwijl hij in realiteit moeite doet om niet afgewezen te worden, door niks meer te proberen. Het niksdoen en de angst voor afwijzingen zijn een veel reëler probleem, dan de neus. Als je iets aan jezelf niet zo fraai vindt, dan denk je al snel dat een gebrek aan succes daaraan ligt.’

Ik ben heus niet van wars van positieve uitspraken, maar je moet toch toegeven dat mannen vaak op een mooi uiterlijk zijn gefocust en vrouwen op sociale status?
‘Dat zijn inderdaad conclusies van statistisch onderzoek, maar het is een slechte reden om daardoor aan te nemen dat je als vrouw met afwijkende maten of man zonder status gedoemd bent celibatair te leven. Dan snap je statistiek niet. Het zijn nader beschouwd heel lichte, algemene voorkeuren, gemeten bij een grote groep mensen. Vooral de media overdrijft vaak de verschillen tussen mannen en vrouwen. In de praktijk bestaan mensen uit een veel verschillende eigenschappen die al dan niet aantrekkelijk zijn. Persoonlijkheid, humor, een mooie glimlach, passie, uitstraling, oprechtheid, hobby’s en interessen. Het is een ongrijpbare optelsom van zaken die tezamen kunnen maken dat jij – in een bepaalde situatie – aantrekkelijk voor iemand bent. In de praktijk heeft een romantische klik meer met toeval en timing te maken, dan puur lichamelijke kenmerken. Je moet elkaar wel aantrekkelijk vinden, maar stemming en context is veel belangrijker voor de uiteindelijke vonk.’

Heb je een voorbeeldje?
‘Het blijkt dat mensen veel sneller verliefd zijn, als ze in een rare, wankele verandering van levensfase zitten. Kortom, als ze geestelijk enigszins – niet teveel natuurlijk – uit evenwicht zijn staan ze extra open voor een ander. Na een verhuizing, verandering van baan, enzovoorts. Ook ongemakkelijke momenten brengen mensen samen. Samen opgesloten zitten in de lift. Per ongeluk een kopje koffie over iemand stoten. Op die momenten kun je extra gevoelig zijn en sta je meer open voor iemand die je daarvoor misschien niet zag staan.’

Ah, drankjes morsen, daar ben ik goed in. Heb je nog meer positief nieuws voor doemdenkers over liefde?
‘Het verschil tussen mensen die gelukkig zijn in de liefde en de mensen die dat niet zien, is hoe zij naar de dingen kijken. Ze genieten van het proces, en zijn minder gericht op het eindresultaat. De pechvogel denkt: ‘Shit, weer niet gezoend.’ De geluksvogel denkt: ‘Niet gezoend, maar wel een leuk gesprek gehad en zijn vriend lijkt me ook leuk om te leren kennen.’ Positieve, gelukkige mensen trekken eerder anderen aan. Allereerst zijn ze vaak actiever waardoor ze meer mensen tegenkomen, daarnaast zijn mensen graag bij ze in de buurt. De kans dat er tussen die mensen een geschikte partner zit, is veel groter. Er is weinig aantrekkelijker dan iemand die lacht en gelukkig is. Dat is helaas meer een aangeboren eigenschap, zoals talent voor sport, maar met de adviezen van ons boek kun je ver komen. Geluk is voor ongeveer 40 % maakbaar, blijkt uit serieus psychologisch onderzoek. Er is dus hoop voor je.’

Noem eens een simpele tip om gelukkiger te worden?
‘De snelste manier om gelukkig te worden is een potlood tussen te tanden te stoppen. Ik maak geen grapje. Door gelukkig te doen, word je gelukkiger. Wij denken bijvoorbeeld dat we eerst iets grappigs moeten vinden voordat we lachen. Het rare is dat het net zo goed andersom kan. Je kunt ook gewoon lachen, en daardoor iets grappigs gaan vinden. Dat is bijvoorbeeld waarom lachmeditatie werkt. Op een gegeven moment wordt het echt grappig, zonder dat het grappig is. Het is een van de belangrijkste inzichten van de psychologie en de reden waarom veel therapieën effect hebben.’

Dus, de belangrijkste conclusie van je boek: als je single bent, en ongelukkig… doe een potlood tussen je tanden?
‘Nee, de belangrijkste conclusie is: doe een potlood tussen je tanden, terwijl je dit boek leest. Het boek heeft veel meer leuke en handige inzichten te bieden. ‘

Dit was de vraag die biologisch antropoloog Helen Fisher sinds 2004 een aantal jaren bezig hield. Zij besloot het verder te onderzoeken. We wisten al dat mensen in de praktijk vaak verliefd worden op mensen van dezelfde etnische en sociale achtergrond, met een vergelijkbare intelligentie, opleiding en aantrekkelijkheid, en overeenkomstige normen en waarden. Daarnaast worden ze eerder verliefd op mensen die bij hun in de buurt wonen of werken, die aardig voor hen zijn en hen ook aantrekkelijk en leuk vinden. En dan vooral als de tijd rijp is en ze er open voor staan. Vaak is dat in een nieuwe periode, na een verhuizing, nieuwe baan, relatiebreuk enzovoorts.

Fisher vroeg zich af of er nog meer achterliggende patronen te onderscheiden waren die mensen bij elkaar brengen, en houden. Zij kon het zich niet voorstellen dat Moeder Natuur de menselijke paringdans zo aan het toeval zou overlaten.

Ze was vooral benieuwd of er specifieke karaktertrekken zijn die elkaar aantrekken (of afstoten). Hierom besloot ze eerst meer onderzoek te doen naar verschillende persoonlijkheidstrekken. Na uitgebreid onderzoek ontdekte ze dat verschillende karakterstrekken gelinkt zijn aan het meer en minder voorkomen van bepaalde neurotransmitters of hormonen in onze hersenen: dopamine, testosteron, oestrogeen, serotonine. Ze vloeien allemaal rijkelijk in ons brein, maar wel in verschillende verhoudingen. Een relatieve grote invloed van één (of meer) van die hromonen maakt ook dat de kans op specifieke karaktertrekken wordt vergroot. Hoewel de meesten van ons een unieke ‘hormonenmix’ zijn, kwam Helen met vier ‘zuivere’ persoonlijkheidstypen op de proppen, elk gedomineerd door één van de vier hormonen. Die typen blijken in de liefde ofwel hetzelfde type te zoeken, ofwel een tegengestelde. De leus opposites attract blijkt dus gedeeltelijk waar.

Hieronder een overzicht van de bevindingen van Fisher:

Dopamine: de Verkenner
Veel dopamine in je brein geeft volgens Fisher een persoonlijkheid die zij beschrijft als de Verkenner. De Verkenner houdt van avontuur, is creatief, nieuwsgierig, optimistisch, onafhankelijk, vrijdenkend, impulsief en erg seksueel ingesteld. Lastig kan zijn dat ze in hun drang naar vrijheid wat onbetrouwbaar, grillig en onvoorspelbaar zijn. Verder zijn het eerder doeners, die weinig praten over hun gevoelens, en relatief weinig zelfkennis hebben. Iemand met de deze persoonlijkheid valt meestal voor een andere verkenner.

Serotonine: de Bouwer
Bouwers zijn mensen die veel van de hersenstof serotonine hebben. Hier krijg je volgens Fisher mensen van die houden van vastigheid, zekerheid, orde en netheid. Zij zijn traditioneel, voorzichtig, kalm en op feiten gericht en geven graag leiding. Zij zijn sociaal en streven vaak naar een vaste relatie of huwelijk. Nare eigenschappen kunnen zijn dat ze eigenwijs, erg kritisch zijn en niet echt open staan voor nieuwe ervaringen. De Bouwer valt op iemand die stabiel is, voorspelbaar en die trouw is aan het gezin, iemand zoals hem- of haarzelf.

Testosteron: de Regelaar
Een Regelaar, gedomineerd door het (mannelijke) hormoon testosteron, gaat recht op zijn doel af, is veeleisend, analytisch, logisch en heeft en grote presteren. Hij houdt van informatieve gesprekken, overdrijft niet graag, noch manipuleert of veroordeelt hij anderen niet. Zij raken niet snel in vuur en vlam, maar als ze verliefd worden laten ze niet gauw los en willen ze er helemaal voor gaan. Zij kunnen snel boos worden, erg direct zijn, moeilijk over gevoelens praten. Ook kunnen ze de neiging hebben erg op te gaan in hun werk en daarbij machtsbelust, veeleisend en koppig zijn. De Regelaar valt voor iemand die tegenwicht kan geven: een Onderhandelaar. Hoewel testosteron typisch wordt gezien als een mannelijk hormoon zijn er genoeg vrouwen bij wie dit het dominante hormoon is.

Oestrogeen: de Onderhandelaar
De Onderhandelaar is een gevoelsmens en heeft veel inlevingsvermogen. Onder invloed van het (vrouwelijke) hormoon oestrogeen zijn Regelaars erg romantisch en raken ze snel verliefd. Hoewel dit type vaker een vrouw zal zijn, zijn er ook mannen die geleid worden door oestrogeen. Deze mensen zijn vaak flexibel, meegaand, welbespraakt, hebben een rijke fantasie, communiceren vaak met een omweg, en zijn erg op relaties en harmonie gericht. Valkuilen kunnen zijn dat ze soms te goed van vertrouwen zijn, eindeloos doen over het maken van een beslissing, en vaak onduidelijk zijn wat zij precies willen of bedoelen. Zij zijn, volgens Fisher, geneigd ongevraagd mensen adviezen en veel na te denken over wat er allemaal mogelijk is, echte dromers. De Onderhandelaar heeft een romantische voorkeur voor een Regelaar, aldus Fisher.

Onderstaande oproep is van een bevriende redacteur bij Endemol:

Endemol produceert een gloednieuw programma waarvoor we leuke, slimme en ambitieuze singles zoeken (tussen de 26 en 34 jaar) die mee willen doen aan een avontuurlijk en intelligent programma in de lijn van Expeditie Robinson om de ware te vinden. Een echt feel-good programma waarin de singles elkaar door middel van spannende fysieke en intellectuele uitdagingen moeten leren kennen. Als je geïnteresseerd bent moet je in mei drie weken beschikbaar zijn, want dan nemen we het programma op in een paradijselijk oord aan de andere kant van de wereld. De uitzendperiode is komend najaar. Mocht je interesse hebben, mail dan je gegevens naar ruby.pluym@endemol.nl en zij zal vervolgens contact met je opnemen.

‘Tegengestelden trekken elkaar aan.’ Je hoort het vaak. En toch klopt het niet. Gelukkig maar. Mensen voelen zich onbewust aangetrokken tot overeenkomsten, maar de verschillen vallen gewoon meer op. Een vleugje mysterie en anders-zijn is nodig om verliefdheid te laten ontstaan, maar de beste relaties heb je met mensen die op je lijken.

Hoewel de leus ‘opposites attract’ intuïtief logisch voelt staat ze af ver van de alledaagse werkelijkheid. De wetenschap steunt mijn visie. Er zijn zelfs onderzoeken die laten zien dat mensen over het algemeen meer vallen op gezichten van mensen die dezelfde verhoudingen als die van henzelf hebben. In werkelijkheid vallen de meeste mensen pas op elkaars verschillen als er verder voldoende overeenkomstige basis is. Dan kunnen die verschillen ineens aantrekkelijk worden.

Onderzoek naar duurzame relaties laat dat duidelijk zien. Gelijkheid in persoonlijkheid, intelligentie, smaak, humor, sterke normen en waarden zijn belangrijk in een partner. Het communiceert veel makkelijker als je op elkaar lijkt (en het minimaliseert strijd en conflict). De ander snapt eerder waar je het over hebt, en je voelt je sowieso veel meer gewaardeerd door iemand die jou ziet zoals jij jezelf ziet. Dat is goed voor je ego. Volgens een onderzoek van het CBS stranden 2 op de 5 huwelijken op het botsen van persoonlijkheden. Hoewel verschillende persoonlijkheden best langdurend door één deur kunnen hebben we wel eigenschappen nodig om botsende karakters te compenseren. In ieder geval moet een van beide partners flexibel zijn en goed kunnen communiceren.

Meer over partnerkeuze lezen?
Op de juiste vallen: kun je dat leren?
Opposites attract? Echt niet!