Ja, die zijn er heus. En sterker nog, die voordelen kunnen best groot zijn. Niet voldoen aan de (uiterlijke) norm kan allereerst bevrijdend zijn. Niet meteen of altijd, maar als je niet kunt steunen op een mooi uiterlijk, staat je een uitdaging te wachten: je persoonlijkheid en skills vragen meer zorg en aandacht. Bij wat je doet en hoe je met mensen omgaat kun je je, letterlijk, niet verschuilen achter een façade. Je komt minder snel weg met gebakken lucht. Over het algemeen dwingt dat je tot het ontwikkelen en fijn slijpen van andere talenten en strategieën (om bijvoorbeeld een partner te krijgen).
Het zal voor de ‘lelijkerd’ misschien een schrale troost zijn, maar als je het niet moet hebben van je buitenkant biedt dat bijvoorbeeld de mogelijkheid om een leuk en oprecht mens te worden en te zoeken naar universele waarden die minder tijdgebonden zijn. Het geeft veel vrijheid wanneer dat lukt. Ons leven wordt – veel meer dan we willen – gedomineerd door wat we denken dat anderen van ons verwachten. Als je leunt op de aandacht en beloningen die een mooi uiterlijk met zich meebrengt, maakt dat je tevens afhankelijk van de oordelen van anderen. Juist mooie mensen of mensen die van hun uiterlijk hun handelsmerk hebben gemaakt voelen zich verloren wanneer ze iets van hun schoonheid verliezen.
Dat verklaart ook de soms belachelijke bochten waarin deze mensen zich wringen om hun aantrekkelijkheid te behouden. Hallo Ken, hoi Barbie! De resultaten van deze overtrokken ijdelheid bieden op den duur zelden compensatie voor het accepteren van de vergankelijkheid van het leven. Ondanks een strakgetrokken gezicht zie je er toch vaak sporen van weerstand, verbittering en frustratie in terug. Een uitgeleefde obsessie met uiterlijk maakt mensen er over het algemeen niet fraaier en aantrekkelijker op. Daardoor ontberen ze persoonlijke warmte en wijsheid.
De weg naar geluk is accepteren dat alles in het leven tijdelijk is, en daar hoort een mooi uiterlijk ook bij. Het voordeel is dat ’bevrijde’ mensen juist weer erg aantrekkelijk kunnen zijn. Kijk naar de grootste verleiders (man/vrouw) uit de geschiedenis. Cleopatra, Don Juan, Jean-Paul Sartre, Edith Piaf hadden geen van allen een fraai uiterlijk, maar wel veel levenskracht en durf. Natuurlijk, ze waren ook beroemd, schatrijk of gezegend met talent, maar er zijn ook tal van onbekende verleiders die het in geen enkel opzicht moeten hebben van hun uiterlijk. Die zijn uniek in hun soort, gezegend met een natuurlijke charme en sociale intelligentie om op een dieper niveau contact te maken. Mensen die direct contact weten te maken met diepere verlangens en angsten van hun toehoorders kunnen nog zo lelijk zijn, ze maken meer indruk dan mensen die alleen voor een knap uitzicht zorgen. En de kans dat je van deze mensen gaat houden of zelfs verliefd op ze wordt is groot.
Een gelukkig getrouwde ‘lelijke’ vriendin die door haar werk veel mensen tegenkomt. Zowel mannen als vrouwen worden om de haverklap verliefd op haar. Waarom? Ze is bevrijd van het schoonheidsjuk en het is altijd een feest om bij haar in de buurt te zijn. Daar wordt iemand blijkbaar aantrekkelijk van. Onderzoek bevestigt dat. Mensen die lekker in hun vel lijken te zitten worden aantrekkelijker gevonden.
Aantrekkelijkheid is dus veel meer dan een toevallige optelsom van uiterlijke kenmerken. Van deze levenskunstenaars kun je veel leren, al is het maar dat een onaantrekkelijk uiterlijk gecompenseerd kan worden en dat je je helemaal niet hoeft te laten beperken door vooroordelen over je uiterlijk. Waar veel (vaak zelfs knappe) mensen denken dat ze ‘niet mooi en daarom niet aantrekkelijk’ zijn, is het in realiteit ‘het idee dat ze niet mooi zijn’ ze minder aantrekkelijk maakt.
Het moet gezegd: er zijn ook andere, oppervlakkiger manieren waarop je je aantrekkelijkheid kunt vergroten dan een sterke of charmante persoonlijkheid worden. Dat betekent niet dat je er minder hard voor hoeft te werken. Vooral (lelijke) mannen kunnen hun gebrek aan schoonheid compenseren met status en geld. Daarvoor moet vaak hard gewerkt worden. Ook dat harde werken kunnen veel vrouwen waarderen. Maar je kunt ook gewoon doen alsof. Druk doen, met geld wapperen, zelfvertrouwen uitstralen, veel vrienden hebben, contact maken met andere vrouwen, een mooi pak dragen, een dure auto leasen. Genoeg vrouwen die er ook in onze tijd gevoelig voor zijn, zelfs als ze hard roepen van niet. Het is vast een van de meest gehoorde disclaimers van vrouwen op het liefdespad: ‘Dat is natuurlijk helemaal niet mijn type, zo’n patser, maar hij is heel anders dan wat hij uitstraalt. Hij is eigenlijk best lief.’ Onderzoek laat zien dat deze vrouwen niet uniek zijn.
Voor geld kiezen gaat overigens niet ten koste van de lust, zoals soms wordt gedacht. De kracht van de creditcard vertaalt zich regelrecht in lichamelijke aantrekkingskracht. Onderzoek in tal van culturen laat zien dat vrouwen liever een rijke lelijke man hebben dan een arme mooie man. Hoe meer hun partner verdiende, hoe vaker zij tevreden waren over hun seksuele relatie. Vrouwen blijken ook vaker te gaan voor een onenightstand met mannen die in het openbaar met geld goochelen.
Het gaat natuurlijk niet per se om het geld. Geld is gewoon de meest direct meetbare eenheid om iemands status te bepalen. Er is een duidelijke correlatie tussen het hebben van geld en status en zelfvertrouwen. Hoe kom je anders aan dat geld? Als man kun je tegenwoordig prima je status op andere manieren verkrijgen. Vaak komt daar niet eens geld aan te pas. Als hij in haar ogen maar succesvol of talentvol is. Voor de een is het een zichzelf verwaarlozende, straatarme kunstenaar of muzikant die vooral voor zijn creaties schijnt te leven, voor de ander is dat een gepassioneerde sporter die alles opzijzet om daarin te excelleren.
Vrouwen die zich onaantrekkelijk voelen hoeven trouwens geen moeite te doen om een speciale sociale status te verkrijgen of rijk te worden: een loser of schooier die daar gevoelig voor is. Laat dat zwoegen en zweten maar achterwege, ook in de sportschool. Deze vrouwen moeten zich eerst maar eens afvragen of ze zichzelf wel juist beoordelen. Veel vrouwen zijn erin getraind om extreem kritisch naar hun eigen lichaam te kijken. Ze lezen meer bladen waarin schoonheid wordt gepropageerd, zien meer advertenties van perfecte, gefotoshopte vrouwen en beoordelen elkaar op hun uiterlijk. Ze zijn veel kritischer op zichzelf dan wat mannen van hen verwachten. Ze denken bijvoorbeeld dat ze heel afgetraind en dun moeten zijn om aantrekkelijk te zijn. En dat ze grotere borsten of kleinere borsten hadden moeten hebben. Mannen zijn een stuk minder kritisch, zo blijkt, en vaak zien zij vrouwen graag wat voller dan zijzelf zouden willen zijn.
Daar is overigens een goede evolutionaire verklaring voor: stevige vrouwen hebben meer reserves om een kind te baren en op te voeden, en gaan blijkbaar efficiënt om met voedsel. De levenservaring helpt om langer te overleven. Het schoonheidsideaal verandert ook naarmate het economisch klimaat verandert. Voor de oudere, corpulente vrouw breken misschien wel goede tijden aan. In onzekere tijden van oorlog of crisis verschuift namelijk het ideaalbeeld van vrouwen naar dikker, langer en ouder. Dat Rubens gek was op volslanke vrouwen is dus eigenlijk heel logisch.
Het economische klimaat laat zich lastig beïnvloeden. Daarom nog een handig weetje voor vrouwen die zich zorgen maken over hun rubensfiguur. Onderzoek laat zien dat mannen zwaardere vrouwen aantrekkelijker vinden naarmate ze meer honger hebben. Als je als vrouw zelf de hoofdmaaltijd wilt worden doe je er goed aan het eten over te slaan en gelijk aan de boemel te gaan.
Tot slot. Vrouwen kunnen van mannen leren om wat praktischer naar hun lichaam te kijken. Waar een vrouw meestal uitgaat van esthetische normen, kijken mannen naar hun lichaam in termen van ‘wat kan ik ermee?’ Als vrouwen zich bewuster worden van wat ze aan hun lichaam hebben, gaan ze het waarschijnlijk meer waarderen.
De top 5