Laatst werd ik na twee weken daten afgewezen door een vrouw die ik eigenlijk niet eens zo interessant of aantrekkelijk vond. Toch had ze wel iets en wilde ik het een kans geven. Ik had mezelf voor haar opengesteld en nu twee weken later voel ik de afwijzing nog. Het steekt. Ik slaap er slecht door, eet weinig en ik begin aan mezelf te twijfelen. De hernia waar ik sinds een jaar last van heb, vind ik minder pijnlijk dan dit. Ik vroeg me ineens af: waarom doet afwijzing eigenlijk zo’n pijn? Ik vind mezelf verder best een leuke kerel en ik heb volgens mij geen overdreven zelfvertrouwen-issues of zo.

De pijn van afwijzing verloopt via dezelfde hersenroute als fysieke pijn laten fMRi-scans zien. Daar is een goede evolutionaire reden voor. Heel vroeger (toen de speer een belangrijker instrument was dan de smartphone) was afwijzing vergelijkbaar met de doodstraf. Als je uit de groep werd geweerd waren je overlevingskansen dramatisch kleiner. Erbij horen was van levensbelang.

Degenen die gevoeliger waren voor afwijzing en daardoor manieren verzonnen om die pijn te voorkomen hadden zowel grotere overlevings- als voortplantingskansen, waardoor deze gevoeligheid aan daarop volgende generaties werd doorgegeven. Hierom ook onthouden wij de pijn van sociale situaties beter dan momenten waar we met ons hoofd tegen open deurkasten en lage plafonds stoten. Van oudsher heeft het eerste voor ons meer negatieve gevolgen. Als ik je vraag om jouw laatste gevalletje buikpijn te herinneren dan doet dat je waarschijnlijk niet zoveel. Vraag ik je echter om de laatste keer te herinneren dat je je vernederd of gekwetst voelde dan, voel je je dat vervelende mogelijk al snel weer opkomen. Sociale pijn steekt over het algemeen harder en langer dan fysieke pijn.

Een wat ouder Amerikaans onderzoek uit 2001 liet zien dat afwijzing eerder tot agressief gedrag en geweld leidt dan drugs, armoede en zelfs lidmaatschap van een straatbende. Andere onderzoeken laten zien dat zelfs een mild gevoel van afwijzing kan maken dat mensen die onvrede op willekeurige, onschuldige omstanders af reageren. Afgewezenen willen zo snel mogelijk van dat gevoel afkomen en doen daardoor vaak dingen waar ze achteraf nog meer spijt van krijgen. Een afwijzing voelt als een zweepslag, het zet een oud overlevingsinstinct in gang. En dat uiten we op anderen, of onszelf. In plaats van agressie, frustratie en boosheid ervaren anderen juist weer zelfverlamming, verdriet en zelfhaat. Ze zoeken de schuld bij zichzelf en blijven vaak onnodig lang hangen in zelfmedelijden en spijt. Dat is niet vreemd: afwijzing verlaagt tijdelijk ons denkvermogen en geheugen.

Onderzoeken laten zien dat een gevoel van afwijzing vaak leidt tot lagere scores op IQ-tests en geheugentaken. De pijn van een afwijzing lijkt ook niet voor rede en correctie vatbaar. In een onderzoek werden proefpersonen zogenaamd werden afgewezen door een vreemde. Toen hen later bekend werd dat die vreemde helemaal niet bestond hielp dit niet om de pijn te verzachten. Het leed was al geschied. Het rotgevoel van de nepafwijzing kon niet zomaar worden weggepraat.

Als er verliefdheid of obsessieve verlangens in het spel zijn dan kan een afwijzing zelfs tot gevaarlijke situaties leiden. Daar hebben we deze week uitgebreid over kunnen lezen. Een radeloze jongeman (19) vermoordde vorige week zijn zeventienjarige vriendinnetje omdat ze niet verder met hem wilde. Een bekende Nederlandse econome is in het gevang gezet omdat ze haar voormalige minnaar bleef stalken nadat hij de stekker uit hun affaire trok.

Volgens evolutiebiologen is het de grootste verdienste van de mens dat hij zich in veel situaties kan gedragen ‘zoals het hoort’. Zelfs op vreemde plekken, waar we niemand kennen en waar vreemde gewoonten heersen. Intunen, nabootsen, vriendjes maken en samenwerken. Het is de voornaamste reden waarom we ons op grote schaal hebben kunnen organiseren en nu aan de top van de voedselketen staan. We zijn geboren aanpassers en stemmen onze manieren, kleren en praatjes daarom zo goed als nodig is af op de situatie. We zijn anders op een chique netwerkborrel dan wanneer we voetbal kijken in de kroeg.

Wij bepalen onbewust onze ‘sociale strategie’ door anderen te spiegelen. Onze hersenen bevatten zogenaamde spiegelneuronen die ons genoeg inlevingsvermogen geven om aan anderen te kunnen zien of wat we doen wordt geaccepteerd. En zo niet, dan is een frons genoeg om ons terug te fluiten. Als we iemand aantrekkelijk vinden, doen we uiteraard moeite om in de smaak te vallen en geen fouten te maken. We zijn extra aardig, attent en complimenteus. We begrijpen het object van ons verlangen ineens heel goed. Als deze klaagt over buikpijn of een moeilijke baas herinneren we ons ineens situaties waarin we hetzelfde voelden en dachten. We leven mee, komen met advies of morele steun. We bieden hulp. We gedragen ons, kortom, als de ideale sollicitant. Verleiden is voor de meeste mensen niets anders dan punten scoren op de sociale ladder. ‘Wat mijn concurrent kan, kan ik ook, misschien wel beter.’

De vraag die we hier beantwoorden: waarom werkt dit gedrag wel op de werkvloer, maar niet als je romantiek of lust wilt oproepen?

Het antwoord is verrassend. Letterlijk. Het zijn die momenten van opgewekte verbazing en nieuwsgierigheid die de deur van je ziel op een kier zetten. Het brein wordt ineens wakker en alert wanneer het enige onvoorspelbaarheid, enig mysterie bespeurt. Op die manier kan de kern van de boodschap – ook als je zelf die boodschap bent – binnenkomen. Geoefende verleiders gebruiken onze liefde voor verrassingen om hun prooi te prikkelen.

Hersenscans laten zien dat ons brein direct reageert wanneer een zware mannelijke stem zegt: ‘Ik heb goed nieuws, ik ben zwanger.’ Of wanneer een bekakte vrouwenstem uitspreekt: ‘Ik heb zojuist mijn tweede tepelpiercing laten zetten.’ De hersenen zijn zo geëvolueerd dat ze het razendsnel opmerken wanneer iets in onze omgeving het normale patroon doorbreekt. Het zorgt voor grotere overlevingskansen als je signaleert dat die man in de tram wel erg vreemd en strak uit zijn ogen kijkt. Het maakt je alert en bereid om direct actie te ondernemen. Je hart gaat harder kloppen en je bloed gaat sneller stromen.

Net zoals onze drang tot aanpassen een geëvolueerd erfstuk is, is ons ‘rariteiten-detectie-systeem’ dat ook. In de context van een leuk gesprek met iemand die je aantrekkelijk vindt, is een verrassende wending in het gesprek vaak het begin van een paar klapperende vlinders in je buik.

Verliefdheid, de hoofdprijs van elk geslaagd verleidingsspel, wordt bij uitstek voorafgegaan door een gevoel van verrassing. Het is verrassend als je ontdekt dat je iemand leuker vindt dan alle andere zeven miljard mensen op deze planeet. Verleiden is niets anders dan iemand verrassen door diens vaste patroon te doorbreken en daar een tikkeltje avontuur, een verfrissend perspectief of een gevoel van verbazing aan toe te voegen. De meeste mensen willen wat graag even uit de dagelijkse sleur gelift worden. Ze hebben alleen een goed en overtuigend excuus nodig. Verleidelijke en vrije geesten zorgen ervoor dat zij dat excuus zijn. Ze nodigen je uit om iets buiten het gangbare mee te maken. Iets wat je misschien de rest van je leven zal bijblijven, omdat het nieuw en oorspronkelijk is. Iets wat je niet had willen missen. Zelfs als je vermoedt dat deze persoon je op de lange termijn weleens zou kunnen kwetsen.

“De meesten van ons zijn veel te doorzichtig – u moet juist proberen ondoorgrondelijk te zijn. Zend tegenstrijdige signalen uit: hard én teder, spiritueel én nuchter, onschuldig én sluw. Een mengeling van eigenschappen suggereert diepgang, en dat is fascinerend, ook al is het verwarrend. Een ongrijpbaar, raadselachtig aura zal mensen nieuwsgierig maken, ze binnen uw invloedssfeer trekken. Maak u deze magnetische kracht eigen door signalen af te geven van een tegenstrijdigheid in uzelf”

Dit is een citaat uit De 24 wetten van het verleiden van Robert Greene. Talloze verleidingsartiesten en flirtdeskundigen leren je, net als Greene, hoe je spannender kunt overkomen. Wij houden niet van dit soort ‘doe spannend’-scripts. Er zijn technieken en trucs die je kunt toepassen, maar die werken vaak averechts. Authenticiteit is tegenstrijdig genoeg. Pas je gewoon iets minder aan en houd rekening met het volgende:

Vrije mensen worden vaak aantrekkelijk gevonden. Laat de komende tijd je drang tot aanpassen en overmatig pleasen varen, zelfs als dat tegen je natuur indruist. Als iets het leven een verfrissende boost kan geven, dan is het iets van die kinderlijke verbazing toelaten, vragen stellen en wat brutaler worden. Mensen die echt zijn, zijn verrassend omdat ze geen strak script volgen. Ze zijn spontaan, nieuwsgierig en vrij. Ze openen deuren, leren meer en hebben een leuker en spannender liefdesleven.

Veel mensen denken dat enthousiast beginnen, het altijd eens zijn met de ander en ‘ja knikken’ goede manieren zijn om terrein te winnen. Klopt niet. Onderzoek laat zien dat een ‘lauw’ begin vaker leidt tot een ‘warm’ einde. Het werkt beter als jullie elkaar in een iets later stadium van de date ‘vinden’. Datingdeskundigen opperen ook vaak dat het goed voor de bandvorming is om het vooral of alleen over gemeenschappelijke interesses en standpunten te hebben. Lijkt logisch, maar ook dat klopt niet. Belangrijker is dat jullie het met elkaar eens zijn dat je het oneens mag zijn. Behalve dat het leuk en nuttig is om iets van elkaar te leren geeft het ook een sterkere band als je elkaar niet veroordeelt vanwege een verschil van mening. Als iemand je vraagt wat je van de huidige politiek, vreemdgaan of de nieuwe hoed van de koningin vindt, dan kun je best zeggen: ‘Ik weet niet of ik nu zin heb om het daar met jou over te hebben.’ Overal in meegaan, steeds maar leuk meepraten, het werkt niet.

Geef niet te veel weg. Iemand ervan proberen te overtuigen dat je leuk bent? Het is verdacht. Als je wilt dat iemand je interessant vindt, laat je diegene daar zelf achter komen. Een beetje mysterieus blijven en niet het achterste van je tong laten zien helpt. Mensen die elke kans aangrijpen om een punt te scoren en alles uit de kast gooien – ‘Ja, ik hou ook van gekke spontane acties, het kan mij niet gek genoeg zijn’ – ondergraven hun eigen kansen. Het is vaak overduidelijk als je dingen zegt om te scoren. Juist het onduidelijke – flirt deze vogel nu wel of niet met me? – zal iemand meer prikkelen dan een directe benadering. Door af en toe iets langer te kijken, te lachen en andere betekenisvolle non-verbale signalen af te geven zal de ander het gevoel krijgen dat hier iets aan de hand is. De meeste mensen – als ze je enigszins zien zitten – zullen gevoelens ontwikkelen die lijken op vlinders in de buik.

Suggesties en hints kunnen iemand prikkelen. Goede suggesties geven een kijkje in een mogelijk spannend toekomstscenario. Succesvolle versierders weten subtiel aan te geven hoe leuk het zou zijn om iets met ze te hebben. Dat doen ze zonder dat het er te dik bovenop ligt. Ze zeggen iets speels als: ‘Ah, je hebt een ochtendhumeur, ik ben benieuwd hoe dat er uitziet.’ Alles kan aanleiding zijn voor een goed getimede suggestie. Het kan verlangen en nieuwsgierigheid opwekken.

Veel mensen zijn bang voor stiltes. Ze willen ze koste wat kost vermijden tijdens een date. Hoe heftiger deze weerstand, hoe meer een potentieel gezellige ontmoeting een gevecht tegen de stilte wordt. Deze mensen kennen de kracht van de stilte niet. Een stilte is een moment waarop het gesprek een nieuwe wending of verdieping kan krijgen. Het is een kans om juist extra bij elkaar op je gemak te zijn door er ontspannen mee om te gaan. Hoe intiemer je met iemand bent, hoe makkelijker je je voelt bij stiltes. Dat is ook vaak de reden dat je die persoon opzoekt, omdat je stil mag zijn. Het werkt ook andersom. Als jij doet alsof het normaal is, dan vindt die ander dat naar verloop van tijd ook. Tijdens een stilte ontstaat er vaak vanzelf verdieping doordat je het over elkaar of het gesprek zelf kunt hebben. ‘Vreemd hè, dat we na twee keer mailen boven op het Okura zitten?’

De tragiek van de controlefreak
Liefde vraagt natuurlijk niet alleen om moeite doen en aantrekkelijk zijn, maar vooral ook om spontaniteit, kwetsbaarheid, ontspanning, loslaten, openheid, geduld en ongedwongenheid. Alleen op die manier ontstaat intimiteit met een ander. Dat is soms een doorn in het oog van mensen die gewend zijn doelen te halen door er met fiere tred recht op af te gaan. Doelbewustheid staat vaak haaks op ontspannen samenzijn. Het gaat vaak samen met valse lachjes, gespeelde nonchalance of zelfs emotionele chantage. En daar zijn veel mensen wars van. Zij voelen zich eerder uitgenodigd iets echts van zichzelf te laten zien als een ander dat ook doet. Het nodigt uit om natuurlijke verdedigingsmechanismes en formele beleefdheid te laten varen en zich ook open te stellen. Mensen spiegelen zich daarin aan elkaar.

De controlfreak heeft het lastig op liefdesgebied. Door hoge eisen aan zichzelf te stellen en alles onder controle te willen hebben, valt het hem of haar zwaar om open en kwetsbaar te zijn. De wetenschap bevestigt het. Gebleken is dat mensen sneller verliefd worden als ze de controle over hun leven een beetje kwijt zijn. Als ze uit evenwicht zijn. Omdat ze bijvoorbeeld in een kwetsbare, nieuwe fase van hun leven zijn beland, na een verhuizing of een nieuwe baan. Maar zo groots hoeft het geeneens, ook ongemakkelijke situaties brengen mensen bij elkaar. Door onalledaagse incidenten kan de vonk overspringen. Niet voor niets zie je in romantische films regelmatig dat geliefden elkaar van de sokken rijden, wijn over elkaar heen gieten of per ongeluk iets heel gênants roepen. Dit soort rare, kwetsbare momenten zorgt ervoor dat mensen even extra open voor elkaar staan. Vooral als het ze daarna lukt om het samen weer goed te maken kan er ineens een sterke gevoelsband ontstaan. Ze hebben samen iets raars meegemaakt. Dat soort situaties kun je helaas niet scripten, die ontstaan gewoon. Daarom is het goed af en toe dingen aan het toeval over te laten.

Een vriendin wil beter worden in ‘smalltalk’. Waarom vraag je je misschien af? Ik vul het nu in, maar het komt er natuurlijk op neer dat ze wil voorkomen dat haar hersencellen tijdens saaie verjaardagen afsterven. Uit pure verveling. Ook wil ze wel weer eens een leuk vriendje met wie ze de diepte in kan. ‘En je moet met zo’n onbekende man toch eerst een beetje over koetjes en kalfjes praten voordat je zware onderwerpen als de bio-industrie aansnijdt en elkaar besluit te zoenen omdat je daar hetzelfde over denkt.’

Ze heeft een punt. Ze noemt mij ‘Koning Smalltalk’ en vraagt zich hoe ik dat toch doe: ‘Al dat praten en helemaal niks zeggen.’ Altijd leuk, een compliment * kuch * en nu het warme gevoel in de borststreek een beetje is gezakt, schrijf ik voor haar dit stukje. Misschien heb jij er ook iets aan.

Eerst dit: als jij een groot contrast ziet tussen oppervlakkige en diepe gesprekken, dan hou je een kunstmatig onderscheid in stand. Je kunt namelijk elk pietluttig dingetje tot het onderwerp van de oneindigheid maken, en vice versa. Op welk niveau van de werkelijkheid jij ook wilt inzoomen, met een beetje creativiteit en nonchalance kom je er heus. Een gesprek dat blijft hangen bij ‘onze nieuwe auto’ kan al snel via ‘een oplossing voor het fileprobleem’ leiden tot spannende speculaties over ‘ruimtevaart en buitenaardse wezens.’ Maakt iemand in het gezelschap teveel woorden vuil aan ‘het rottende tuinhek’? Met een kleine schijnbeweging heb je het over ‘het boeiende seksleven van de naaktslak’ of ‘de neiging van mensen om hun territorium af te bakenen’. Je kunt het zo gek niet bedenken. Als jij er blij van wordt is het goed. Laat daarom ook in sociale situaties je geest vaker de vrije loop. Gesprekken worden leuker door af en toe zijpaden in te slaan, grappige associaties op te merken en spontaan opborrelende vragen ook echt te stellen. Iets minder correct zijn, opent vaak rechtsreeks de deur naar een leuker gesprek.

Toegegeven, het vergt vaak oefening, iets meer lef en ervaring om gesprekken meer naar je hand te zetten. Hieronder een paar willekeurige adviezen.

Neem je eigen onhandigheid en ongemakkelijkheid niet zo serieus
Sociale onhandigheid (zoals bij onze vriendin) is vaak het gevolg van een gebrek aan nieuwsgierigheid, angst om afgewezen te worden of een combinatie va die twee. Misschien weet je niet wat je zou kunnen vragen, of heb je het idee dat je niks interessants te melden hebt? Zoals met alles: als je maar genoeg ongemakkelijke situaties vermijdt leer je sowieso niks en zul je nooit handig worden. In niks niet. Het goede nieuws: zeer waarschijnlijk oordeel je te hard over jezelf: mensen verkiezen aardige, bescheiden mensen boven competente mensen. Mensen die aardig en bescheiden hebben vaker de neiging zichzelf te onderschatten.

Meer tips om valse bescheidenheid te overwinnen? Klik hier!

Oefening maakt meester
Dus, wil je beter worden in gesprekken? Oefenen maar. En leer ervan. De makkelijkste manier is het stapje voor stapje te doen en het voorbeeld te volgen van mensen die jij daarin bewondert. Observeer wat ze doen en gebruik hun maniertjes op een manier die bij jou past. Als het je helpt: oefen met willekeurige mensen die jou niet zenuwachtig maken (in plaats van een razend aantrekkelijk potentiële partner of werkgever). De groenteboer bijvoorbeeld, of je schoonzus. Gebruik je onhandigheid in ieder geval niet als excuus om sociale situaties uit de weg te gaan.

Vind gemeenschappelijke interesses
We hebben allemaal scripts in ons hoofd over hoe we ons moeten gedragen. Je denkt misschien dat het beleefd is eerst te vragen hoe het op het kantoor gaat? En of het nog gelukt is met die.. eh.. promotie? En hoe het met de kinderen is die jij verder niet kent? Want we zijn toch normale, volwassen, beleefde, fatsoenlijke mensen onder mekaar en die praten vaak over zaken die hun verder niet boeien? Praten over dingen die je niet interesseren? Mmm, dat is misschien wat saai, vind je niet? Ook voor de ander. Die voelt het heus als jij bijvoorbaat niet geïnteresseerd bent in de antwoorden op jouw eigen vragen.

Ben je heel correct en formeel? Ga vaker off script
Deze beleefdheidsscripts hebben we meegekregen van ouders, leraren, vrienden, en dies meer. Om niet voor malle piet uitgemaakt te worden, en erbij te horen. Dat is nou eenmaal belangrijk voor kuddedieren. Wie vroeger verstoten werd, verkleinde de kans op overleving. Onze hersenen geven ook nu nog pijnsignalen af als wij het gevoel hebben een sociale misstap te begaan. Echt onderzocht. Desalniettemin, veel mensen zijn bang iets te zeggen wat raar klinkt of ongepast is. Loslaten, dat gevoel. We leven niet in de Oertijd of een dictatuur. Het leven wordt saai als je verzaakt te praten over datgene wat dicht bij je eigen belevingswereld staat. Tegenwoordig mag dat gewoon. Praten over wat je echt bezighoudt breekt veel sneller het ijs dan het plichtmatig over en weer uitspreken van formaliteiten. Vermijd voor de hand liggende invalshoeken die je niets interesseren. Daarmee word jezelf verantwoordelijk voor een suf en doodlopend gesprek. Wees af en toe gewoon kwetsbaar, eerlijk en anders. Goed voorbeeld doet goed volgen.

Mensen spiegelen jou: ontspan en wees (je betere) jezelf
Mensen (met normaal functionerende spiegelneuronen) spiegelen vaak automatisch jouw stemming en gedrag een beetje. Als jij niet iets heel raars doet tenminste. Probeer het maar eens uit: doe heel formeel, stijf en ongemakkelijk, en mensen spiegelen automatisch deze houding. Als jij lacht, informeel bent, ontspant of vol passie praat over iets wat je echt interessant vindt, dan is dat voor een ander het signaal om dat ook te doen. Je relaxte zelf zijn is daarom voor de ander vaak ook ontspannen. En zeg je onbedoeld iets wat niet helemaal lekker valt? Verontschuldigt uzelve. Mensen vergeven het je meestal graag.

Ik twijfel overigens of ik het uitgekauwde ‘wees jezelf’ wel moest gebruiken. Je bent altijd jezelf, ook als je buikkramp hebt en scheten laat. Je bent ook altijd een andere zelf. En soms is die niet fijn. Dan ben je bijvoorbeeld een chagrijnige hork. Als je een fijne band met mensen wilt dan moet je in sommige gevallen een beetje je best doen. Dat heeft een ander voordeel: door iets vrolijker en aardiger te doen dan je je voelt, word je waarschijnlijk ook vrolijker en aardiger. (Dat werkt zo.)

Daar mag je best doorzichtig en open over zijn: ‘Sorry, ik ben wat chagrijnig vandaag. Ik moet nog even inkomen.’ Mensen waarderen die eerlijkheid vaak. Een beetje ontspanning, kwetsbaarheid en openheid over je huidige stemming is vaak een ijsbreker.

Meer levendigheid in gesprekken? Gebruik en observeer je omgeving
Verrassingen, onverwachte wendingen en absurditeit maken het leven interessant. En die zijn overal om ons heen. Elk moment. En daar kun je rustig op inhaken, zonder ongepast te zijn. Zie maar: ‘Zeg, even tussendoor, gebruik jij ook Zwitsal-shampoo?’ Of: ‘Hmm, wat zijn dat voor koekjes.’ ‘Hee, daar is Pieter, even voorstellen.’ En hup, je creëert meer levendigheid in je communicatie, en een nieuwe invalshoek. Vooral als het gesprek hapert of blijft hangen kan het helpen er wat input van de buitenwereld in te mengen. ‘Grappig zeg, Pieter hier, heeft ook een schoonvader die makelaar is. Nietwaar Piet?’ Goed kans dat de tussenkomst van Pieter het gesprek wat sappiger maakt, of dat jij er tussenuit kunt piepen als Pieter het gesprek overneemt. Meestal prijs dus.

Verdiep je in de verhalen achter de vooroordelen
Het leven van alledag is vol geestige details, toevalligheden en rariteiten, maar we hebben geleerd die te bagatelliseren of te negeren. De meesten van ons kijken door de Stoffige Bril der Herkenning. Die kastanjeboom is ‘gewoon een boom die de zon blokkeert’, die zwerver op het plein is ‘de zoveelste vieze man met baard die waarschijnlijk lui of verslaafd is’, de buurvrouw is ‘die weduwe die er altijd netjes uitziet.’ Ja, en jij bent die persoon met heel weinig verbeelding en fantasie. Een suffe kijk op het leven leidt tot suffe gesprekken. Let wat meer op de details waaruit onze wereld is opgebouwd. En zet daar vraagtekens bij. Daar vind je de verhalen achter de huidige, suffe verhalen die je nu over de dingen vertelt. Of over de persoon die nu voor je staat. Daar zit vast ook meer achter dan de vooroordelen die je over hem of haar hebt.

Stel vragen die jouw vooroordelen over je gesprekspartner onderuit kunnen halen
Je weet wat ze zeggen: wie veel praat wordt schor, wie luistert wordt wijs. Of zoiets. Goede vragen stellen is een kunst die veel mensen ontberen. Het is een belangrijke skill omdat je daardoor een betere band krijgt met anderen. En zoals gezegd: als je het ijs wilt breken kun je iemand het best vragen naar wat diegene interesseert. Als dat iets is wat jou ook interesseert dan wordt het lastig niet een leuk gesprek te hebben.

Als we al vragen stellen, doen we dat vaak in de richting van onze vooroordelen. Een zakelijk type vragen we bijvoorbeeld eerder naar hoe die zijn zaakjes regelt, een modemevrouw naar mooie kleren enzo. Onze hersenen werken vrij simpel. Als wij iemands individuele eigenschappen niet kennen, plaatsen wij iemand al snel in hokjes. Een persoon die wij nog niet kennen, activeert automatisch een vooroordeel met bijbehorende gedachten. Wij zetten iemand bijvoorbeeld neer als jong, oppervlakkig modepopje of simpele Ajax-fan. En wij gedragen ons daar dan ernaar. We vragen de voetbalfan naar Ajax, om achteraf te klagen we dat de Ajax-fan alleen maar over Ajax praat. Terwijl wij er zelf om vroegen. Wil je andere kanten van iemand leren kennen? Negeer je vooroordelen wat vaker en stel andere, betere, onverwachte vragen. Vraag de Ajax-fan bijvoorbeeld naar zijn liefdesleven en de modedame of ze weleens kampeert. Nogmaals: als je niet geïnteresseerd bent in het antwoord is het gesprek bij voorbaat al vrij kansloos. Ben je echt niet geboeid? Dan moet je maar de wc gaan.

Vraag je af wat je iemand zou kunnen en willen leren
Soms ontkom je er niet aan: dan zit je vast op de bank met iemand die de titel ‘minst boeiende gesprekspartner ooit’ verdient. Iemand die in het voorstadium van hersendoodheid lijkt te zitten, en die je niet kunt vermijden omdat het je familie blijkt te zijn. Of de partner van je zus of zo. Als je van een uitdaging houdt, kun je proberen iets nuttigs van het gesprek te maken. Bijna iedereen heeft wel kennis over een onderwerp waar jij weinig of niks over weet, en met een beetje geluk is dat iets waar jij best iets van zou kunnen (of moeten) leren. Bijvoorbeeld: de nieuwe belastingregels, subsidies of goedkope wasmiddelen. Gebruik dit soort onafwendbare ontmoetingen om iets te leren over een onderwerp dat je normaal vermijdt. Op die manier verenig je het nuttige met het verplichte. En soms kan het gesprek dan toch nog aangenaam worden.

Hieronder, de meesters van Smalltalk: Rembo en Rembo.

Stel dat je deze contactadvertentie zou zien:

Ik zal je als een prinses behandelen zolang jij wat wij hebben koestert en mijn vertrouwen niet schaadt. Want ik geef nu al toe, ik ben geen lieve jongen als ik het gevoel heb dat ik word bedonderd. Ik kan mijn hele hart geven, maar je wilt mij niet jaloers zien.

Dit zou je best kunnen lezen als een interessante profieltekst. Welke vrouw wil niet af en toe als een prinses behandeld worden? De jaloezie van deze man duidt er ook op dat hij echte commitment zoekt en wil investeren in de relatie. Bovendien heeft hij duidelijk pit en passie. Klinkt in ieder geval als stevige seks. Als je bovenstaande advertentie interessant vindt, heb je misschien iets gemeen met vrouwen die in hun relaties regelmatig worden geconfronteerd met geweld en misbruik. Recent onderzoek wijst uit dat vrouwen met een geschiedenis van misbruik en geweld in hun relatie drie keer zo vaak op zo’n soort advertentie zouden reageren als andere vrouwen.

De onderzoekers gebruikten echte profielteksten van mannen die hoog scoorden op eigenschappen als boosheid, impulsiviteit, jaloezie en weinig zelfvertrouwen, wat samenhangt met een abusieve persoonlijkheid. De vrouwen die vaker slachtoffer werden van dit soort mannen interpreteerden jaloezie eerder als een positief teken en boosheid zagen ze eerder als spannend dan als schadelijk. Zij voelden zich door dit soort mannen aangetrokken en rechtvaardigden de signalen die anderen zouden herkennen als gevaarlijk.

Er is bovendien sprake van een wisselwerking. Dit soort mannen voelt zich onbewust vaker aangetrokken tot vrouwen die bang zijn verlaten te worden en een laag zelfbeeld hebben. Dat is natuurlijk niet gek. Deze mensen denken dat ze elkaar nodig hebben.

Welke vrouwen vallen in de eerste plaats op gevaarlijke mannen? Allereerst zijn er aanwijzingen, zoals die bekende pijprokende Weense psychiater al vermoedde, dat mensen over het algemeen de neiging hebben een partner te zoeken die op hun vader of moeder lijkt. Vrouwen zijn gevoeliger voor mannen die ze aan hun vader doen denken en andersom. Vrouwen met mishandelende vaders eindigen iets vaker met een partner die hetzelfde doet.

Daarnaast vallen vrouwelijke oestrogeenvrouwen ook eerder op mannelijke testosteronmannen. Die vrouwen zijn gevoeliger voor status en typisch dominant haantjesgedrag. Door een vrouw slecht te behandelen bevestigt hij bij haar zijn status en dominantie. Dat maakt hem voor sommige vrouwen helaas ook extra aantrekkelijk en onweerstaanbaar. Door afwisselend extreem koesterend en lief te zijn en dan weer agressief en gevaarlijk zorgt hij dat zij nog afhankelijker van hem wordt.