Hoe intiemer de band die je met iemand hebt, hoe meer je jezelf kunt zijn, hoe meer je ‘goede manieren’ achterwege kunt laten. Veel mensen redeneren zo. En daar is wat voor te zeggen, maar een minimum aan goede manieren houdt een relatie gezond. Dat is ook wat waard.

Ondanks dat een goede ruzie op z’n tijd de lucht juist kan klaren, doe je er goed aan onnodige schade te beperken door onderstaande valkuilen te vermijden. Ze lijken voor de hand liggend, maar veel mensen trappen er regelmatig in.

Niet nodeloos interrumperen
Door elkaar tijdens gesprekken niet steeds in de rede te vallen en te luisteren wordt het gemakkelijker niet in miscommunicatie te verdwalen. Bovendien geef je de ander het gevoel dat je hem of haar serieus neemt, waardoor de kans groter is dat deze hetzelfde doet. Elkaar interrumperen en je stem verheffen zorgt al snel voor een spiraal van verdergaande opgefoktheid.

Wacht op het goede moment
Als de boodschap confronterend is, doe je er goed aan om deze te geven op een moment dat er tijd en ruimte voor is. Het is heel begrijpelijk dat je niet wilt wachten wanneer je iets op je hart hebt. Toch kun je jezelf en de ander tekort doen door op het verkeerde moment je boodschap te zingen. Zoals wanneer je partner wil slapen, naar zijn werk gaat, of gestresst is voor een belangrijke bespreking.

Je kunt ook beter even wachten met zingen wanneer je gevangen zit in een donkere onweerswolk. Boos zijn is een functionele emotie, maar voor het oplossen van conflicten kan het goed zijn even te wachten totdat de harde kantjes van je gevoel wat zachter zijn geworden. Eenmaal in de donkere wolk laat je je makkelijker verleiden tot het smijten met scheldwoorden en onchristelijkheden. Ook kun je, als de emoties wat bedaard zijn, kaf van koren scheiden om de essentie van je boodschap te geven.

Pas op met driftbuien
Sommige mensen maken van hun hart geen moordkuil. Prettig voor hen, minder voor hun arme partners. Vooral mensen met driftbuien hebben vaak niet door hoezeer ze hun partners bang maken en hun vertrouwen beschadigen. Als een partner zich niet veilig voelt binnen een relatie is scheefgroei onvermijdelijk. Iemand zal zich eerder willen terugtrekken en minder delen met zo’n partner, vaak met het gevolg dat de driftkikker nog meer reden ziet om boos te zijn. ‘Waarom zei je niet dat je weer naar de sportclub gaat, dan had ik verdomme ook wat leuks gepland?” De angst voor ruzie maakt dat de intimiteit snel afneemt. Verlangens zullen eerder uit angst worden ingewilligd dan uit affectie.

Scheldwoorden doen meer pijn dan je denkt
Scheldwoorden en een vernederende manier van praten zorgen ook vaak voor blijvende schade. Zelfs als het niet slecht wordt bedoeld. Ik denk aan een man die zijn vrouw regelmatig ‘muts’ en ‘doos’ noemde. Vaak combineerde hij het met een oprechte glimlach. ‘Kom op doos, ik hou van je, doe eens lachen, ik bedoel het niet slecht.’ Hoewel het duidelijk was dat de man het liefkozend bedoelde maakte zijn dwingende en goedkope taalgebruik een eind aan elk gevoel van intimiteit en affectie. Zij walgde van zijn manier van praten.

Drammen, drammen, drammen
Je kent ze vast. Mensen die in het buitenland hun eigen taal in een hoger volume spreken omdat ze verwachten dat de ‘buitenlanders’ ze dan wel begrijpen. In plaats van begrip roepen ze meestal weerstand of angst op. In intieme relaties gebeurt vaak iets wat daar op lijkt. De partner reageert amper of niet zoals gewenst , dus het verwijten- of moeilijke-vragen-salvo gaat omhoog. De ander reageert nog steeds niet voldoende? Gewoon doorgaan tot de ander het echt begrijpt denkt de aangedane partner. Het zou best kunnen zijn dat de kwartjesmachine van je partner olie nodig heeft, maar de kans is groter dat de boodschap al doorgedrongen is. Alleen voor de drammer nog niet: iemand is nu niet bereid om zijn boodschap op deze manier te slikken. Terecht.

Het laatste woord is niks waard
Veel mensen hebben niet zulke fijne relaties en vriendschappen omdat ze vaak het laatste woord willen. Een stevige discussie op zijn tijd is prettig, maar overdrijf het niet. Er zijn ontelbare manieren om de werkelijkheid te interpreteren en iedereen heeft recht op een eigen versie. Als de ander jouw versie beter wil leren begrijpen dan komt dat vanzelf wel. Het lukt zeker niet door de ander te willen overtuigen van je gelijk. Het is de grootste garantie op een vervelend samenzijn.

Er zijn verschillende manieren om de ‘waarheid’ te zeggen: oefen daarmee
Sommige mensen stellen veel prijs op eerlijkheid en zeggen onomwonden waar het volgens hen op staat. Daar is iets voor te zeggen. Het zijn de mensen waarover anderen zeggen: ‘Je weet wat je aan hem of haar hebt.’ Het zijn soms ook mensen die als lomp of koppig worden gezien. Sommige partners vinden dat ze alles gewoon moeten kunnen zeggen zoals ze dat ervaren. Dat lijkt redelijk, maar kan voor een relatie schadelijk zijn.

Hoewel ‘eerlijk zeggen’ wat je vindt ook bewonderenswaardig is, is het omwille van een harmonieuze relatie goed om af en toe een stap terug te doen en stil te staan bij hoe die eerlijkheid overkomt. Vooral als je partner er ongelukkig van word. Als je iets kunt zeggen zonder onnodig iemand te kwetsen dan verdient dat de voorkeur. Dan blijkt misschien dat de partner de kritiek best kan hebben. Het helpt wanneer je ook waardering kunt hebben en uiten voor de positieve kant van de zaak.

Ongezouten eerlijkheid geeft een zure nasmaak:
Hij: ‘Wat een stom boek heb je me eigenlijk gegeven, dat jij zoiets kan lezen.‘
Zij: ‘Ik zal nog eens iets voor je meenemen eikel.’

Gezouten eerlijkheid smaakt beter:
Hij: Ik snap dat je het een leerzaam boek vindt, maar ik vind het toch echt te simpel geschreven. Had jij dat niet?
Zij: Ik vond het ook iets te makkelijk inderdaad. Echt zo’n Amerikaans zelfhulpboek. Maar ik moet zeggen dat ik er wel iets aan gehad heb.

Dit artikel is onderdeel van deel 4 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.

Wat voor jou geldt hoeft niet voor de ander te gelden. Een veelgebruikte truc in liefdesrelaties is zaken om te draaien a la: ‘Jij mag van mij toch ook altijd een avondje doorzakken zonder het te laten weten.’ Dat is namelijk niet relevant. Als het voor je partner WEL belangrijk is dan is dat de kwestie waar je het over zult moeten hebben.

Als je samen bent, denk je soms voor twee. Jouw acties en stemming hebben effect op de ander. Als jij van rommel houdt betekent dat niet dat je niet mee hoeft te doen aan het huishouden. Datzelfde geldt voor vreemdgaan, drinken, schelden, familiebezoek. Je partner heeft hierin waarschijnlijk andere behoeften – en dat is prima – en jullie zullen hierin een aanvaardbare balans moeten vinden. Compromissen horen bij een prettig samenzijn.

Omdraaitruc
Peter: ‘Ik was ongerust, waarom liet jij me niet weten dat je pas zo laat thuis zou komen?’
Ellen: ‘Jij mag van mij toch ook altijd een avondje doorzakken zonder het mij te laten weten.'(Niet relevant)
Peter: ‘Ja, maar ik vind dat nou eenmaal wel belangrijk.’

Ellens antwoord klinkt redelijk, maar is niet relevant. Ze geeft geen echt antwoord op het verzoek van Peter om haar te bellen als ze het laat maakt. Misschien vindt Ellen het niet belangrijk, maar Peter wel. Het had ook zo kunnen gaan:

Peter: ‘Ik was ongerust, waarom liet jij me niet weten dat je pas zo laat naar huis zou komen?’
Ellen: ‘Sorry schat, de borrel liep wat uit, volgende keer zal ik bellen als ik later kom. Ik vergeet dat jij daar meer moeite mee hebt dan ik.’
Peter: ‘Ja, ik hoop dat je het een keer onthoudt. Was het gezellig met je collega’s?’

Dit artikel is onderdeel van deel 3 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.

Een ander groot nadeel van lange betogen: ze bieden voor de ander al snel mogelijkheid om het antwoord op jouw boodschap te omzeilen door op een irrelevant punt in te gaan. Iets wat er niet toe doet kan ineens een punt van discussie worden. Als jij je hierin herkent: stop met deze debatteertruc. Het doet de relatie geen goed. Inhaken op foutjes of zaken die irrelevant zijn maken van je communicatie een doolhof, zonder uitgang.

Irrelevant:
Sofie: Wil je volgende keer alsjeblieft ook doen wat je belooft: het lijkt me zo leuk om weer eens te badmintonnen samen? Ik heb daar echt zin in.
Hein: Nou, laatst noemde je badminton anders nog een sport voor ouwe wijven… en wilde je misschien op flamenco gaan, dus… zo leuk vind je het ook niet. (Niet relevant)
Sofie: Huh… nou ja flamenco lijkt me ook leuk ja. Maar ik geniet heus wel van een potje badmintonnen. Ik heb niet voor niks nieuwe rackets gekocht.
Hein: Maar dat is vooral omdat je een shopaholic bent en die rackets in de aanbieding zijn. (Niet relevant)
Sofie: Zeg, doe niet zo onaardig, wil je nou badmintonnen of niet?
Hein: Ja, zodat jij me een oud wijf kan noemen zeker, haha. Laat maar…

Relevant:
Sofie: Wil je volgende keer alsjeblieft doen wat je belooft: het lijkt me zo leuk om weer eens te badmintonnen samen? Ik heb daar echt zin in.
Hein: Ja, volgende keer ga ik echt mee.

Dit artikel is onderdeel van deel 3 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.

Sparren met ideeën en een potje discussiëren kan leuke, verrassende inzichten opleveren. Vooral als beide partijen eerlijke argumenten gebruiken en niet overhaast conclusies trekken. Veel mensen verwarren hun beleving of interpretatie van de werkelijkheid namelijk met de werkelijkheid zelf. Een logisch gevolg daarvan kan zijn om die werkelijkheidsbeleving op te dringen aan anderen. En dat schept soms problemen.

Als je niet goed kunt leven met het feit dat ook jouw gesprekspartner een eigen representatie van de werkelijkheid heeft en dingen op zijn of haar manier doet dan heb je een zwaar leven voor de boeg. Nergens zie je dat zo duidelijk als in relatietherapie. Vaak is het een van beiden die meent te weten wat goed voor de ander is: ‘Mijn vrouw zou meer moeten sporten, en minder tv-kijken. Ook het dagelijkse wijntje zou ze best kunnen laten staan. Ze geeft bovendien een slecht voorbeeld aan onze dochter van 17.’

De man verwart zijn subjectieve mening met een objectieve werkelijkheid. Hoewel zijn mening misschien aannemelijk klinkt en bovendien goed bedoeld is, is het niks meer dan een veronderstelling. Eentje die hun relatie geen goed doet.

Zou zijn vrouw meer moeten sporten? Zou zijn vrouw niet zelf weten wat goed voor haar is? Is de fietstocht naar haar werk, en haar werk als bloemist niet sportief genoeg? Is tv-kijken eigenlijk wel zo slecht? En een wijntje? En kan de dochter niet zelf bepalen wat goed voor haar is?

Over de antwoorden op al deze vragen kun je van mening twisten, maar geen enkele mening daarvan is de allerhoogste werkelijkheid. Veel relaties worden een ware hel door dit soort mening-versus-feit-misverstanden. Het wordt een welles-nietes-relatie. Als politiek en religie om de hoek komen kijken kan het zelfs gevaarlijk worden.

Daarom, gun de ander een eigen wereldbeeld, eigen ideeën, eigen ervaringen en leer eerlijk te discussiëren. Van een betweter is het heel moeilijk iets aan te nemen.

Dit artikel is onderdeel van deel 3 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.

Sommige mensen denken – vaak onterecht – dat ze weten wat de ander denkt of voelt. En die ‘kennis’ schuiven ze niet onder stoelen of banken. En zelfs al heb je het vaak bij het juiste eind en ben je gezegend met mensenkennis en intuïtie: het zorgt niet voor een goede sfeer door te doen alsof je beter weet wat je gesprekspartner voelt en denkt dan hem of haarzelf. Vooral als deze jouw telepathische krachten ontkracht doe je er goed aan hem of haar daarin serieus te nemen. Onderstaande uitwisseling laat duidelijk hoe het mis kan gaan.

Gedachten lezen zorgt voor een slechte sfeer
Hij: ‘Oh jee, je bent weer eens chagrijnig. Ik zie het aan je!’
Zij: ‘Valt wel mee. Gewoon een zware dag op het werk. Dat komt zo wel goed.’
Hij: ‘Ik ken je toch. Je hebt er de pest in. Wat is er toch?’
Zij: ‘Please, niet overdijven, het gaat wel, na een kopje koffie ben ik weer oké.
Hij: ‘Ik zie het toch aan je, je bent niet oké. Zeg gewoon wat er is.’
Zij: ‘Ook dat nog, als je zo doorgaat, ga ik gelijk wel naar bed. Wat een dag. Ik was blij dat ik naar huis kon, maar dat is nu weer voorbij…’
Hij: ‘Als dat niet chagrijnig is , dan weet ik het niet meer. Ga maar Jan, graag.’

Sfeerverhogender is het door je partner serieus te nemen:
Hij: ‘Oh jee, je ziet er niet vrolijk uit. Chagrijnig?
Zij: ‘Valt wel mee. Gewoon een slechte dag. Dat komt zo wel goed.’
Hij: ‘Oh vervelend, was het niet leuk op je werk dan?’
Zij: ‘ Ik wil er eigenlijk niet over praten schat, maar misschien als je een kopje koffie voor me maakt wel.’
Hij: ‘Mmm, koffie, coming up.’

Ga er niet vanuit dat je partner weet wat jij wilt of nodig hebt
In het verlengde van bovenstaande voorbeeld: vooral liefdespartners doen mopperend klusjes waarvan ze vinden dat hun partner die had kunnen doen. Zonder het hun partner te vragen doen ze het zelf omdat ‘vragen al bijna net zoveel moeite is als zelf doen.’ Of gevaarlijker: ‘Ik vraag het maar niet, want hij zou het gewoon uit zichzelf moeten doen.’ Als partners dit lang doen worden ze steeds bozer en teleurgestelder. Ze zullen het hun partner verwijten, maar eigenlijk hebben ze het aan zichzelf te danken. Misschien kan je partner inderdaad wat attenter worden, maar als jij niet vraagt of aangeeft wat je nodig hebt, dan geef je je partner geen eerlijke kans.

Dit artikel is onderdeel van deel 3 van de cursus ‘Communiceren kun je leren’.