Als je weet hoe je kunt spelen met algemeen veronderstelde gedragsregels dan kun je punten scoren:

Het verschil tussen goed en kwaad, recht en onrecht: de moraalridder weet hoe het zit en steekt het niet onder stoelen of banken. Hij is allergisch voor egoïsme en hedonisme en houdt zijn blik onafgebroken op het groter belang. Hoe weet een moraalridder wat goed en rechtvaardig is? Zijn zorgvuldig opgebouwde ideaalbeeld heeft vaak – maar niet altijd – een enigszins dogmatische of religieuze inslag. Of het nou gaat over het stelen van snoep, seks op tv, grootschalige bouwfraude, de juiste normen voor mens, dier en milieu; scherp als een havik ziet de moraalstrijder het schrille contrast tussen zijn ideale wereld en de werkelijkheid van alledag. Omdat een groot aantal spelbrekers om een ander favoriet wereldbeeld vechten, heeft de moraalridder nogal eens strijd met zijn omgeving. Een beetje ridder is gelukkig niet bang voor ruzie. Het vervult zijn leven.

Een van mijn favoriete moraalridders is ex-goochelaar James Randi.

Chagrijnige man tegen zijn nietsvermoedende vrouw: “Oh nee, ben je weer chagrijnig? Dat wordt weer een leuke avond dan?” Ziedaar een staaltje projectie. Bij psychologische projectie verdringt of ontkent iemand eigen negatieve kenmerken of gevoelens door ze aan een ander toe te schrijven. De verantwoordelijkheid voor de narigheid wordt zo buiten iemand zelf gelegd. Projectie is een van de vele afweermechanismen die wijlen psychiater Sigmund Freud beschreef. Lang niet alle Freudiaanse termen zijn nog in schwung, maar de term projectie wordt nog vaak gebruikt. Niet zozeer om een afweermechanisme te beschrijven, eerder een blinde vlek waarbij de projector bij anderen ziet waarmee-ie zelf gepreoccupeerd is. Projectie heeft vanuit dat perspectief veel weg van het gezegde zoals de waard is vertrouwt ie zijn gasten. Mensen die vreemdgaan bijvoorbeeld zullen ditzelfde gedrag eerder bij hun onschuldige partners vermoeden wanneer deze ineens overwerken, dan mensen die niet vreemdgaan. Mensen die zich op een feestje niet op hun gemak voelen, herkennen dit gevoel ook eerder – al dan niet terecht – bij andere feestgangers.

De zogenaamd psychologische blinde vlek is afgeleid van de blinde vlek van het oog: dat is het gedeelte van ons netvlies achterin waar de oogzenuwen het oog verlaten. Daar zien we niks, maar ons brein hallucineert het ontbrekende deel erbij. Psychologisch gezien laat een blinde vlek zich goed beschrijven door Jezus’ bekende vraag: “Waarom zie je wel de splinter in het oog van je broeder, maar niet de balk in je eigen oog?” Hier had de omhoog getilde timmerman een goed punt. Sommige zaken zijn zo vanzelfsprekend voor ons, dat we niet zien hoe ze ons tegenwerken. Zoals bij de professor die zo thuis is in een specifiek onderzoeksgebied dat hij niet door heeft dat andere mensen hem totaal niet begrijpen als hij over zijn werk praat. Iets soortgelijks zie je in verkooptekst die deze ‘slimme’ businessnerd voor zijn bedrijf heeft geschreven. Geen idee wat die man nou eigenlijk verkoopt.

Blinde vlekken zijn vaak hardnekkig en problematisch wanneer de werkelijkheid ze niet corrigeert. Het zijn vaak vicieuze cirkels die zichzelf in stand houden doordat de ‘oplossing’ ervoor niet klopt en juist oproept wat iemand tracht te voorkomen. Een voorbeeld illustreert het beter dan welke definitie ook:

Ik ken iemand die nogal wantrouwig en defensief is. In communicatie vraagt hij zich constant – vaak hardop – af waarom mensen iets aan hem vragen of tegen hem zeggen. ‘Waarom wil je dat weten?’ en ‘hoezo heb je het daarover?’ zijn z’n meest geuite boodschappen. Mensen die hem niet kennen reageren op hun beurt vaak een beetje defensief en verward op zijn houding. Een vrij natuurlijke reactie lijkt me. Hij echter denkt dat ze inderdaad niet te vertrouwen zijn. Alleen honden kun je vertrouwen zegt-ie. Hij heeft er vier. Allemaal enge waakhonden.

In de psychologie worden blinde vlekken ook wel met automatische gedachten vergeleken. De cognitieve gedragstherapie probeert die te bestrijden.

Mijn goedbedoelde pogingen zijn sinds heden ook te volgen op een nieuw psychologisch blog: www.psychologisch.nu. Hoewel er veel inhoudelijke overlap bestaat met mijn artikelen hier is Psychologisch.nu iets meer psychologie-georiënteerd en bovendien zullen daar meer (en meer) psychobloggers hun hersenspinsels met je delen. Actueel nieuws wordt voorzien van psychologisch achtergronden en veel aandacht gaat uit naar het bespreken van allerhande psychische en stress-gerelateerde klachten. Als psychologie je interesse heeft dan moet je er zeker af en toe een kijkje nemen.

Pareidolie is de aangeboren neiging van onze hersenen om onduidelijke en willekeurige waarnemingen een speciale betekenis te geven. De naam is afgeleid van de Griekse woorden para (naast) en eidolon (beeld). Ons brein is getraind om snel verbanden te leggen tussen de verschillende stimuli die het ontvangt. Het is een nuttig overlevingmechanisme. Een stuk touw zou een slang kunnen zijn, de schaduw van de plant een enge man met een hark, een verdord herfstblad een gevaarlijke spin. Andere voorbeelden van pareidolie: het zien van een menselijk gezicht in een wolk en Jezus Christus in een visstick, of het horen van geheime boodschappen in achteruit gespeelde muziek van de Beatles. Laten we de proef op de som nemen: check onderstaand filmpje en luister naar de Carmina Burana. Het zal nooit meer hetzelfde zijn.

De echte tekst staat hier.

Verveelt u zich suf op uw werk terwijl u pretendeert het druk te hebben? Pas op: er is kans dat u afstevent op een bore-out! Klachten lijken op die van een burn-out: vermoeidheid, irritatie, lusteloosheid en depressiviteit. Vaak zijn deze verveelde collega’s zich niet bewust van het feit dat ze een stressziekte hebben. Waarom zouden ze? In veel gevallen vullen ze hun werkdagen vooral met koffieleuten, internetsurfen en roddelen. Het zijn vaak oudere werknemers die nogal eens vastzitten in functies die niet meer zo uitdagend zijn. Met name kantoorbanen zijn de duvel: zo’n 15 % van het Zwitserse kantoorpersoneel schijnt permanent verveeld te zijn. En ik maar denken dat het aan de kwaliteit van de koffie lag.

Klachten checken met de korte zelftest?

Angst is een normale fysieke reactie als er gevaar dreigt. Het is het alarmsysteem van het lichaam om ons te beschermen. Bij de mens werkt dit alarmmechanisme ingewikkelder dan bij het gemiddelde zoogdier. De mens is – voor zover we weten – het enige dier dat zowel over zijn eigen verleden als toekomst kan nadenken. Dat heeft voordelen. Door de lessen van het verleden leren we vooruitzien zodat we op toekomstige problemen creatief kunnen anticiperen. Het nadeel van deze creativiteit is dat onze innerlijke scenario’s een loopje met ons kunnen nemen.

Lees verder

Sinds een aantal jaren vind je op internet online behandelingen van psychische klachten. Behandelmodellen die zichzelf bewezen hebben kunnen voor verschillende klachten blijkbaar heel effectief online worden ingezet. Het is geen zelfhulpmethode, zoals je misschien zou verwachten, maar echte psychotherapie. Je wordt zorgvuldig begeleid door een vaste psycholoog met wie je afspraken maakt over de uit te voeren opdrachten en die je persoonlijk advies geeft. De resultaten blijken verrassend genoeg even goed als therapie waarbij je de therapeut recht in de ogen kijkt. ‘Schrijftherapie’ blijkt een aantal voordelen hebben die de directe feedback van een therapeut compenseren

Korte behandeltijd: behandelingen zijn kort maar intensief. De behandelduur is korter, omdat jij en je psycholoog niet tegelijkertijd online hoeven te zijn. Dit maakt meerdere contacten per week mogelijk.

Meer tijd om na te denken: jij en je psycholoog zijn niet tegelijkertijd online. Hierdoor hebben jullie genoeg tijd om na te denken over vragen en antwoorden. Dit komt de kwaliteit van de behandeling ten goede. Elke keer heeft je psycholoog uitvoerig nagedacht over zijn of haar reactie en de volgende te zetten stappen.

In je eigen tijd en omgeving: je kunt vanuit je eigen vertrouwde omgeving werken aan de behandeling. Gevoelens van schaamte, of andere emoties vormen daardoor een minder hoge drempel. Veel mensen ervaren dit als prettig.

Overzicht van de behandeling: alle teksten in de behandeling blijven bewaard, waardoor er een overzichtelijk behandelverslag ontstaat. Dit is handig tijdens en na de behandeling. Je hebt als het ware een terugvalpreventie document waarin je alles kunt teruglezen. Daardoor vergeet je geleerde technieken minder snel en kun je voorkomen dat klachten terugkeren.

Kijk hier voor de Interapy-aanpak en/of doe gratis en anoniem de zelftest om de ernst van je klachten te bepalen.

Zo goed als de jonge honden van Nrc Next het doen, zo slecht doen de oude rotten van Nrc Handelsblad het: de berichtgeving omtrent de zelfmoord van Antonie Kamerling. Als we Nederlands meest vooraanstaande zelfmoorddeskundige Ad Kerkhof mogen geloven – en waarom zouden we dat niet doen – heeft de media een belangrijke rol te spelen als het gaat om de ‘publieke zelfmoord’ van een rolmodel. Kwetsbare zielen kunnen de neiging hebben het na te doen.

Lees meer