Hoe tegenstrijdige verlangens en romantische ideaalbeelden de liefde saboteren

Mensen die alles materieel gezien op orde hebben, krijgen dat niet per se voor elkaar als het om hun liefdesleven gaat. Ze zijn gewend dat hard en gedisciplineerd werken goede resultaten oplevert, maar komen bedrogen uit als ze die strategie op de liefde toepassen. Misschien zien ze er goed uit doordat ze veel sporten of geld hebben om mooie kleren te kopen. Dat geeft wellicht meer kans op seks of aandacht, maar niet op een bijzondere connectie met een ander. Neem die zorgvuldig afgetrainde man op de sportschool die ik vaak hoor klagen tegen een vrouw met wie hij na afloop altijd twee giftig uitziende energiedrankjes drinkt. De kern van zijn verhaal is altijd: ‘Ik neuk verdomme wat af in mijn penthouse, maar waar zijn in vredesnaam de echt leuke, knappe vrouwen die met mij een gezin willen stichten?’ Zij klaagde eerst weleens mee over haar eigen liefdesleven, maar sinds kort heeft ze een vriend en luistert ze niet meer. Ze knikt af en toe mee, maar aan haar lege blik is te zien dat ze elders is met haar gedachten.

We kunnen bepaalde zaken onder controle krijgen in ons leven. Dat is meestal een kwestie van hard werken. Goede baan, extra nulletje op de bankrekening, mooi huis, betere gezondheid, strak lijf. Al deze aspecten zijn maakbaar als je bereid bent te investeren met tijd en moeite. Voor de liefde geldt dat nooit. Hoe krachtiger we proberen haar te grijpen, hoe meer ze ons door de vingers glipt. Liefde vraagt natuurlijk niet alleen om moeite doen en aantrekkelijk zijn, maar vooral ook om spontaniteit, kwetsbaarheid, ongemakkelijkheid, loslaten, openheid, geduld en ongedwongenheid. Alleen op die manier ontstaat intimiteit met een ander.

Dat is soms een doorn in het oog van mensen die gewend zijn doelen te halen door er met fiere tred recht op af te gaan. Doelbewustheid staat vaak haaks op ontspannen samenzijn. Het gaat meestal samen met valse lachjes, gespeelde nonchalance of zelfs emotionele chantage. En daar zijn veel mensen wars van. Jij toch zeker ook? Als jij bent zoals de meesten dan voel je je eerder uitgenodigd iets echts van jezelf te laten zien als een ander dat ook doet. Dat nodigt uit om natuurlijke verdedigingsmechanismes en formele beleefdheid te laten varen en je open te stellen. Mensen spiegelen zich daarin aan elkaar. Het moge duidelijk zijn, de controlefreak heeft het maar lastig op liefdesgebied. Door hoge eisen aan zichzelf te stellen en alles onder controle te willen hebben, valt het hem of haar zwaar om open en kwetsbaar te zijn. En dat is jammer, want echtheid en kwetsbaarheid bindt.

Uit onderzoek blijkt dat mensen sneller verliefd worden als ze de controle over hun leven een beetje kwijt zijn. Als ze uit evenwicht zijn. Omdat ze bijvoorbeeld in een kwetsbare, nieuwe fase van hun leven zijn beland. Een verhuizing, een nieuwe baan. Op het moment dat je je wat kwetsbaarder voelt, sta je waarschijnlijk ook meer open voor echt contact. Je hebt de ander meer nodig. Iemand die je dan helpt of oprechte interesse toont, maakt dan veel meer indruk.

Maar zo groots als een verhuizing hoeft het geeneens te zijn. Ook ongemakkelijke situaties in het dagelijkse leven brengen mensen bij elkaar. Door onalledaagse incidenten kan de vonk overspringen. Niet voor niets zie je in romantische films regelmatig dat geliefden elkaar van de sokken rijden, wijn over elkaar heen gieten of per ongeluk iets heel gênants roepen. Dit soort rare, kwetsbare momenten zorgt ervoor dat mensen even extra open voor elkaar staan. Vooral als het daarna lukt om het samen weer goed te maken kan er ineens een sterke gevoelsband ontstaan. Ze hebben samen iets raars meegemaakt. Dat soort situaties kun je helaas niet scripten, die ontstaan gewoon. Daarom is het goed af en toe dingen aan het toeval over te laten.

Hoge partnereisen
Ook als er hoge eisen aan de partner worden gesteld kan de liefde in de kiem worden gesmoord. Vooral in deze tijd hebben veel mensen torenhoge verwachtingen van een partner. Helemaal als ze zichzelf erg de moeite waard vinden en denken dat ze een uitzonderlijk exemplaar verdienen. Mensen met zelfvertrouwen, succes of een mooi uiterlijk worden sneller aantrekkelijk gevonden en hebben mede daardoor vaak nog hogere eisen. Uit onderzoek blijkt dat dit vaak oppervlakkige eigenschappen betreft. Uiterlijke schijn.

Een heel knappe vrouwelijke kennis – ook wel de ijskoningin genaamd – is inmiddels al meer dan tien jaar single. Onvrijwillig. ‘Er zijn gewoon écht geen leuke, slimme mannen, ja, behalve een paar die bezet zijn.’ Dat zijn bij nadere beschouwing mannen die ze niet goed kent en waarop ze haar fantasieën kan projecteren. Telkens als ze denkt zo’n man aan de haak te kunnen slaan, is er toch iets mis mee. Er is altijd íéts mis. Al is het maar dat ze haar te graag willen.

Uit onderzoek blijkt dat hoe aantrekkelijker vrouwen zichzelf vinden en hoe meer keuze ze hebben, hoe meer ze een man willen die welgesteld en hoogopgeleid is. En hoe succesvoller mannen zichzelf vinden, hoe meer ze een fysiek aantrekkelijke partner willen. Zelfs als je een partner vindt die aan de strenge eisen voldoet, word je daarvan niet per se gelukkig. Integendeel. De vraag naar bepaalde criteria zoals een dikke portemonnee, status of specifieke looks concurreert namelijk direct met een veel belangijker vraag: kan ik goed met deze persoon opschieten en maakt deze persoon mij gelukkig?

Tegenstrijdige relatiewensen
Nog lastiger dan hoge eisen zijn tegenstrijdige eisen. We willen vaak zowel de passie en seksuele spanning van het prille begin, als de vanzelfsprekendheid van een duurzame relatie. Hoe meer we deze twee eigenschappen in een en dezelfde relatie willen stoppen, hoe lastiger we het onszelf maken. De meeste mensen kiezen voor duurzaamheid en het gebrek aan spanning compenseren ze door een beetje met anderen te flirten. Dat gaat af en toe wat verder, maar de meeste misstappen zijn losstaande incidenten die het einde van een relatie inluiden.

We weten misschien best dat de partner die ons op alle fronten kan bevredigen een mythe is. Maar omdat we graag monogaam zijn, hopen we toch dat onze levenspartner aan zo veel mogelijk verschillende verlangens beantwoordt. Je moet in de zoektocht ergens een grens trekken, anders kom je nooit aan de bak. Het is goed te realiseren dat wat we zoeken en vinden in een partner altijd een compromis zal zijn. Sterker, elk mens is per definitie een compromis. Sommige eigenschappen kunnen per definitie niet in één mens bestaan en sommige combinaties van eigenschappen komen weinig voor. Lieve, zorgzame mannen worden bijvoorbeeld niet zo snel succesvol en rijk, daarvoor heb je nu eenmaal ook een beetje competitiedrang, frustratie en agressie nodig. Mannen die zorgzaam én succesvol en rijk zijn, zijn vaak bezet of hebben extreem veel keuze en stellen hoge eisen. Een hoog libido maakt vreemdgaan waarschijnlijker. Succesvol zijn in je werk gaat vaak samen met minder aandacht voor een partner. Een mooi uiterlijk maakt dat je minder hoeft te leunen op een leuke persoonlijkheid. Wie intellectueel en belezen is hecht over het algemeen minder waarde aan het hebben van een strak lichaam. De ene neiging concurreert direct met een andere.

We zouden hieruit kunnen concluderen: hoe meer je tegenstrijdige eigenschappen in een partner of relatie zoekt, hoe langer je alleen blijft of ontevreden raakt als je wel in een relatie zit. Het geheim van geluk in de liefde is nogal ontnuchterend: stel prioriteiten in wat je wilt in een partner, verwacht niet te veel van de ander en geniet van wat er wel is.

Lastig voor de perfectionist, maar niet ondoenlijk. Mettertijd stellen we harde eisen en prioriteiten bij. Dat gaat vanzelf. Naarmate onze verwachtingen realistischer (lees: lager) worden, zullen we dankbaarder zijn voor wat we wél hebben in plaats van wat we missen in een partner. Uiterlijke schijn en status worden steeds minder belangrijk. En dat komt de liefde vaak ten goede.