Liefde? Komt het ooit goed?

‘Wanneer kom ik nu eens de ware tegen?’ ‘Verwacht ik te veel van de liefde?’ Zo’n vraag komt meestal na een verbroken relatie of een vergeefse poging een leuke partner te strikken. Ik vermoed dat het een retorische vraag is. Net als wanneer de buurman vraagt: ‘Waarom schijnt de zon nooit in het weekend?’

Toch probeer ik in een volgend boek en op dit blog een serieus antwoord te geven, want er wordt heel veel geworsteld in de moderne paringsdans. Die strijd heeft in eerste instantie veel te maken met verwachtingen.

Hoe meer twee mensen van elkaar verwachten, hoe intenser hun verhouding zal zijn, maar ook hoe ingewikkelder, kwetsbaarder en teleurstellender. De relatie met je groenteboer is makkelijk te onderhouden: een dagelijkse dosis verse vitaminen in ruil voor geld, uitgewisseld met een paar vriendelijke woorden. ‘Bedankt groenteboer, tot morgen.’ Een beetje wederzijdse sympathie is prettig, niet noodzakelijk.

De complexiteit van de relatie groeit exponentieel naarmate er meer gevoel en exclusiviteit van elkaar wordt verwacht, zoals in de gemiddelde vriendschap. Een beetje vriend of vriendin belt af en toe om te vragen hoe het gaat, steunt je in tijden van nood, helpt je bij een verhuizing, bewaart jouw geheimen, papt niet met jouw partner aan en voelt zich schuldig als hij of zij die verwachtingen niet nakomt. Een stuk ingewikkelder dan de band met de groenteboer, maar prima te doen als je elkaar voldoende begrijpt, elkaars persoonlijkheid accepteert en genoeg inlevingsvermogen hebt.

En dán is er de romantische relatie. De koning van alle relaties, waarin twee mensen, met verschillende persoonlijkheden, achtergronden en verlangens elkaar proberen te vinden, blij te maken en dat zo lang mogelijk vol te houden. Een project dat zelfs de meest stabiele, harmonieuze mensen regelmatig met elkaar in conflict zal brengen en tot momenten van waanzin zal drijven.

Het is niet overdreven te zeggen dat de meesten van ons nogal veel van de liefde verwachten. Scroll maar eens op een datingsite. Veel daters hebben ellenlange wensen- en eisenlijstjes in hun profieltekst. Vrouwen weten meestal nog beter dan mannen wat ze wel en niet zoeken. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit:

‘Wat ik zoek in een partner is lastig te zeggen, daarom wat losse trefwoorden: grappig, intelligent, goed verzorgd, liefst niet kaal, lang, trouw, levensgenieter, romantisch, opgeruimd, avontuurlijk, loyaal, échte man, hoog opgeleid, onafhankelijk, zorgzaam, muzikaal, niet jaloers, reislustig, sportief, en vooral lief voor mij.’

Wauw. Zou zou iemand echt bestaan? We verwachten van onze relatie een carrousel met gevoelens en gedragingen die we naar wens op elkaar kunnen richten en afstemmen: genegenheid, trouw, loyaliteit, begrip, geduld en zorgzaamheid moeten soepel worden afgewisseld worden met meer exclusieve gevoelens als lust, verliefdheid en zelfs jaloezie. En hierin schuilt het eerste probleem. Het zijn allemaal gevoelens die je niet kunt claimen of garanderen. Het zijn gevoelens die alleen spontaan kunnen ontstaan. In een liefdesrelatie verwachten we ze echter niet alleen vandaag van elkaar, maar ook morgen, overmorgen en wanneer we volgend jaar op vakantie gaan of gaan samenwonen. Een hachelijke zaak als je het zo bekijkt.

Eén ding is zeker: hoe specifieker, uitgebreider of tegenstrijdiger de verwachtingen zijn, hoe groter de uitdaging een partner te vinden die daaraan kan (en wil) voldoen.

Handig communiceren is een vereiste, maar partners die enigszins op elkaar lijken hebben gemiddeld gezien de meeste kans van slagen. Op de lange termijn dan. Deze mensen zullen elkaar begrijpen en daardoor meer voor elkaar overhebben. Dat communiceert makkelijker, ze kunnen lekker zichzelf zijn en hun partner waardeert het waarschijnlijk ook nog. Maar als je te veel op elkaar lijkt gaat dat vaak ten koste van de seksuele aantrekking, en die blijkt ook nodig om bij elkaar te willen blijven. Romantische relaties vragen om een kwetsbare balans tussen lust en vertrouwen. Vind dat maar eens in één en dezelfde partner. In de hoeveelheid die voor jullie allebei voldoende is.

En dát is natuurlijk de grootste uitdaging van de liefde: een leuke, geschikte partner vinden. Zo veel geschikte en beschikbare kandidaten kom je in het leven van alledag niet tegen en het ‘kiezen’ van een partner verloopt in de praktijk nogal willekeurig. We weten niet precies waarom we juist op die ene persoon vallen en niet op die andere. En als wij voor iemand gevallen zijn dan is dat lang niet altijd wederzijds.

Aantrekking is een mix van toeval en biologische chemie. We rechtvaardigen onze keuzes achteraf, alsof we weten wat we doen, maar dat is schijn. Het echte kiezen gebeurt diep in de hersenen. Het zijn onbewuste drijfveren, gelegen in de oudere, primitieve hersengedeelten, geduldig in elkaar gezet door oeroude evolutionaire programma’s die ons sturen. Het lijkt vooral een kwestie van geluk als we op een partner vallen die ons niet alleen in vuur en vlam zet, maar ook inhoudelijk bij ons past.

Hier alvast wat artikelen om je op weg te helpen?

Klem in een moeilijke relatie: doorgaan of niet?
Was liefde vroeger eenvoudiger?
Waarom word je verliefd op de een en niet de ander?
Bestaat de ware? Heeft iedereen een soulmate?
Hoe vergroot je de kans dat een date je geliefde wordt?
Hoe onderzoek naar telepathie de liefde verandert
Liefde in tijden van Facebook en Tinder: het keuzeprobleem
Invloed van vroege hechting op latere relaties
Hoe tegenstrijdige verlangens en romantische ideaalbeelden de liefde saboteren