Ode aan de winterzwemmer

Je wilt je grenzen verleggen en vaker surfen, maar niet verhuizen naar een ander land? Want je hebt hier een baan, een paar vrienden, een partner en je bent gehecht aan vanillevla? Er is een alternatieve manier. Leer kou en ijs te trotseren. Ineens heb je een zee aan extra mogelijkheden. De winter produceert de beste golven en houdt alle koukleumen op gepaste afstand.

Deze column verscheen in 6 Surfing magazine

Ik hoor je denken: “Hou maar op. Kou en genieten gaan net zo goed samen als seks en de miljoenennota. Leuk dat je jezelf na een koude sessie een bikkel vindt, verder is surfen met verkrampte tengels en een paarsrood aangelopen waterijshoofd niet bijzonder inspirerend.” Dat begrijp ik goed. Ooit was ik ook een koukleum. Nederlandse winters associeerde ik met open haarden, kopjes thee, boekjes lezen, dvd-tjes kijken, dat soort dingen. Nederlandse lentes, zomers en herfsten vaak ook trouwens. Stond de thermometer op twaalf graden? Gewoon lekker binnenblijven.

Je voelt het vast aankomen; ik ben daarin veranderd. Tijdens een hardnekkige blessure -”half jaartje niet surfen meneer Lopez” – ben ik maar gaan zwemmen in een meertje bij mij in de buurt. Gewoon een beetje poedelen, in een Speedo’tje, naar de overkant en weer terug, met vrienden. Ik en een maatje gingen al snel dagelijks naar het water. Alleen al vanwege het fietstochtje, tegen de stress van onze deadlines en de ongemakken van een zittend bestaan. Na de eerste keer kopje onder kwam je als herboren boven. Enfin, je kent het vast van je surfsessies. Ik raakte eraan verknocht.

Wij merkten gek genoeg dat het verslavende effect groter werd naarmate het kouder werd. Bij 10 graden en minder werd het pas echt leuk. Het water inlopen bleef een kleine hel. Eenmaal in het water, na een paar keer onvrijwillig hijgen, voelde ik al geen temperatuurverschil meer. Eenmaal op de kant was mijn lichaam getransformeerd tot een gloeiend ijzeren pantser en mijn hoofd tot een tollende draaimolen. Je lichaam raakt ervan in de war. Niet onprettig. Je wordt high door de plotselinge toename van bloed dat naar de oppervlakte van je lichaam wordt getrokken. Hoe vaker ik het deed, hoe minder de drempelvrees werd. Ook de heftige hartkloppingen vooraf en het hijgen en rillen in het water namen af, terwijl het grote voordeel bleef: ik kwam elke keer herboren het water uit.

Inmiddels kan ik zonder weerstand en beven wateren tot zes graden in. Da’s nog niks. Echte koudwateradepten, zoals bijvoorbeeld Wim Hof alias ‘The Iceman’, genieten van wateren rond het vriespunt. Hoe dat kan? Lichaam en brein passen zich fysiek aan de extreme temperaturen aan en gaan daar steeds efficiënter mee om. Op een gegeven moment protesteert het lichaam niet meer tegen de kou, maar past het zich aan en ontspant. Onderzoek van professor fysiologie Michael Tipton liet zien dat slechts vijf dagelijkse koudwaterdipjes van een paar minuten de heftige effecten van de koudwatershock voor een groot gedeelte onderdrukken. Terwijl normale mensen in lichte shock verkeren, kunnen ervaren koudwaterzwemmers rustig een praatje maken en genieten van de omgeving. Natuurlijk kunnen zij ook dit niet lang volhouden, het gaat vaak om minuten. Zo koelen ze niet geheel af, maar genieten ze van de reactie die het lichaam hierop geeft. Het is meer dan genieten trouwens. Er zijn aanwijzingen dat koudwaterbaden je immuunsysteem sterken en ontstekingen remmen. Dat laatste is de reden waarom mensen met artritis of reuma er baat bij lijken te hebben. Na zo’n koud bad voelen ze zich relatief pijnvrij. Winterzwemmen is dus niet alleen geschikt voor Vikingen. Stokoude mannetjes en vrouwtjes doen het ook.

Eén nadeel, hoe langer je in kou water zwemt, hoe minder de natuurlijke roes wordt. Daarom ben ik blij dat mijn rug genezen is verklaard. De high kan ik nu weer gewoon uit het surfen halen. Op mijn dooie gemak, met slechts een paar surfers om me heen, in een comfortabel zomerwetsuitje.

P.S. Als beginner zwem je niet langer dan de watertemperatuur in minuten. Bij 10 graden zwem je dus 10 minuten.’ Een thermometer en waterdicht horloge zijn nuttig. Mensen met een zwak hart moeten het winterzwemmen extra rustig opbouwen en nooit zomaar koud water in plonzen zonder hun hart te ‘waarschuwen’.