Liefdescrisis? Relaties in tijden van internet

Internet werkt als het verlengstuk van onze persoonlijkheid. Het kanaliseert en versterkt onze natuurlijke neigingen, interessen en fantasieën, en daardoor ook eventuele tegenstellingen met onze partners. Internet biedt voor bijna iedereen een plek om te schuilen als het in de relatie niet lekker loopt. Daarnaast lijkt het gras bij de virtuele buren een stuk groener dan de echte buurtjes. Je kunt jezelf nu vergelijken met de hele wereld en denken dat je thuis van alles mist.

Een dubbelleven op internet
Het is een gegeven: internet heeft invloed heeft op alle aspecten van ons leven. Het werk, algemene ontwikkeling, geheugen en de relaties met de mensen om ons heen. Het vormt onze dagelijkse gedachten. Bijna alles wat vangbaar is in woorden, geluiden en beelden is slechts een paar muisklikken van ons verwijderd. Internet is een relatief jong fenomeen en we beginnen nu pas te begrijpen hoezeer en hoe het Web doorwerkt in ons leven. Langzaam druppelen resultaten van langdurig wetenschappelijk onderzoek hiernaar binnen, maar nog steeds is het vooral koffiedik kijken.

Uiteraard wordt ook over de relatie tussen internet en liefde wild gespeculeerd. Niet alleen als manier om er je partner tegen te komen, maar ook over het effect ervan op reeds bestaande relaties. Bram van Splunteren en zijn team zijn momenteel bezig haar invloed te documenteren in de Vpro-serie Café de Liefde. Onderstaand interview met de makers geven mijn eigen gebrekkige inzichten weer over de rol van internet op de relatie met je partner.

Heeft internet een negatieve invloed op de liefde?
‘Je kunt hoogdravend over liefde doen, maar in de praktijk is het een simpel mechanisme dat onze relaties oliet: het is gebaseerd op genoeg aandacht voor elkaar, samen dingen doen die je allebei leuk vindt en niet teveel bezig zijn met alternatieve potentiële partners. Dat is, in het kort, de bekende liefdedriehoek van Bram Buunk. Het is duidelijk dat echte internetjunkies eerder tekort kunnen schieten op al die drie zaken, maar dat is geenszins een wet. Voor elk stel is de balans anders. Sommige mensen hebben minder input en bevestiging van hun partner nodig om zich goed te voelen.’

Noem eens wat voorbeelden?
‘Het is heel divers. Het ene stel raakt in de problemen omdat een van beide iets te vaak virtueel pokert, een ander stel vindt het leuk om dagelijks samen porno te kijken. Het wordt voor de meesten pas problematisch als een partner internetverslaafd is. Of regelmatig aan webcamseks doet, en daardoor de partner niet aan zijn trekken laat komen.’

Zijn er verschillen in hoe mannen en vrouwen internet gebruiken?
‘Mannen lijken wat instrumenteler en gebruiken internet als kennisbron. Zij bezoeken vaker nieuwssites, en sites over techniek, wetenschap, sport en gadgets. Ook kijken ze vaker porno. Vrouwen gebruiken internet iets meer om hun sociale leven te onderhouden. Let wel, dit zijn relatief kleine statistische verschillen.’

Hoe zit het met porno kijken in Nederland? Schaadt dat relaties?
‘Enkele droge statistieken uit The porn report: zes op tien mannen met een partner is minimaal eens per maand met porno bezig tegenover twee op tien vrouwen. Bijna één op de drie stellen kijkt weleens samen. Mannen (81 %) hebben er minder moeite mee als hun partner porno kijkt dan vrouwen (63%). De meeste mensen vinden dat het porno kijken van hun partner geen of juist een positieve invloed heeft op hun seksleven. Negen van de tien vrouwen zeggen dat ze niet of nauwelijks een probleem hebben met het pornogedrag van hun partner, maar toch heeft 21 procent van hen er moeite mee als hun partner wil vrijen na het porno kijken. Bijna een derde van de vrouwen met een porno kijkende partner twijfelt aan haar eigen sexappeal. Meestal onterecht.’

Zie jij in je praktijk veel mensen wiens relatie kapot is gegaan of in zwaar verkeert dankzij internet?
‘Zo simpel is het zelden. In zoiets ingewikkelds als een relatie is het moeilijk – nee, ondoenlijk – om eenduidige oorzaken aan te wijzen waarom relaties in de problemen raken. Er zitten teveel variabelen in de mix. Verschillende relatiebehoeften en persoonlijkheden, ineffectieve communicatie en inderdaad situationele factoren, zoals bijvoorbeeld uit de hand gelopen internetgebruik. En al die variabelen hebben een wederzijdse invloed op elkaar. Het is altijd een combinatie van dingen, maar ongetwijfeld speelt internetgebruik tegenwoordig vaak een rol. Het is de makkelijkste plek om te schuilen als het in de relatie niet helemaal goed zit.’

Merk jij dat mensen eerder vluchten in de virtuele wereld in plaats van hun onenigheden in hun relatie op te lossen? Voorbeelden?
‘Ja, dat gebeurt wel. In plaats van overwerken, sporten, in de kroeg hangen kun je tegenwoordig surfen op internet. De kracht van internet is dat je de werkelijkheid, al is deze virtueel, direct naar je hand kunt zetten. Het is daarmee een van de makkelijkste manieren om direct invloed op je emoties te hebben. Verveel je je, dan speel je warcraft of kijk je een spannende film. Wil je kennis of nieuws, voila. Wil je contact met bepaalde vrienden of mensen, chat of skype. Seksuele spanning of romantiek? Zo lastig is het niet. Webcamseks of flirten via een datingssite is zo gepiept. Als je problemen wilt vergeten is internet een makkelijke manier.’

Vluchtgedrag in je relatie is van alle tijden. Zie jij vluchtgedrag op internet vaker voorkomen voor of na relatieproblemen?
‘Dit is het kip-of-ei-verhaal: vlucht iemand in de computer omdat de relatie niet je van het is, of is de relatie niet je van het omdat iemand zich meer interesseert voor de virtuele wereld. Het is meestal een wisselwerking.’

Wordt er in bestaande relaties veel geflirt op het internet met anderen? Verschillen mannen hierin van vrouwen?
‘Als mensen in het echte leven graag flirten, dan doen ze dat ook op internet. Het is misschien iets laagdrempeliger dan in het echt omdat het ook anoniem kan, met mensen die je waarschijnlijk nooit in het echt zult ontmoeten. Vrouwen gebruiken internet meer als vervanging of manier om meer intimiteit te hebben. Mannen gebruiken het meer voor extra spanning, ook als ze verder tevreden zijn met hun relatie.’

Gaan mensen sneller vreemd door de komst van sociale media?
‘Voor de meeste mensen is er een grote drempel tussen online flirten en daadwerkelijk de schreef over gaan. Als je van virtueel vreemdgaan kunt spreken, dan is dat zeker iets wat mensen vaker doen. Aan de andere kant is het ook onschuldiger dan echt vreemdgaan. je kunt er in ieder geval geen ziekte van oplopen. Bij mijn weten zijn hier geen harde gegevens over, maar omdat internet contact vergemakkelijkt, zou het me niet verbazen als er ook iets vaker echt wordt afgesproken en vleselijk wordt vreemdgegaan. Maar dat weet ik niet.’

Internet breng mensen op afstand dichterbij, maar verwijdert mensen dichtbij juist van je. Kan jij deze stelling onderschrijven?
‘Dit werd ooit de Internet Paradox genoemd, n.a.v. een onderzoek van Kraut en collegas. Hieruit bleek inderdaad dat het contact van internetters met hun dierbaren minder goed was dan de mensen die minder of niet internetten. De conclusies bleken echter voorbarig. Internet is veranderd, vooral door de opkomst van sociale media. Toen deze onderzoeker 10 jaar later weer onderzoek deed bij dezelfde mensen bleken die effecten weg. Het blijkt dat de meeste internetters juist ook vaker en intiemer contact hebben met goede vrienden en familie. Zowel social-mediagebruikers als geheelonthouders blijken in het echte leven gemiddeld vijf goede vrienden te hebben. Onderzoek laat zien dat de meeste online tijd juist wordt gespendeerd aan het onderhouden van de vriendschap met die vijf echt goede vrienden. Ik heb ook meer contact met mijn moeder nu ze op skype en facebook zit. Sociale media afdoen als oppervlakkig of zelfs nep klopt niet. Het ligt eraan hoe je ermee omgaat.Volgens onderzoekers versterkt Facebook bijvoorbeeld het gevoel van verbondenheid bij sociaal goed aangepasten, maar heeft het een tegenovergesteld effect bij mensen met aanleg voor depressies.’

Wanneer zorgt het wel voor problemen in de relatie?
‘Internet functioneert als verlengstuk van onze persoonlijkheid. Ik noem maar iets: iemand die verslavingsgevoelig is, graag flirt met wildvreemden en youtube-filpjes kijken kan dat nu onbeperkt 24 uur per dag doen. Het kan dus gedrag dat destructief is voor je relatie versterken. Het goede is dat je er ook relatief gemakkelijk iets aan kunt doen: de computertijd aan banden leggen.’

Raad jij mensen wel eens aan even geen social media te gebruiken om hun relatie te verbeteren of te redden?
‘Als internetgebruik inderdaad het probleem is dan raad ik dat wel eens aan. Ik geloof niet in een totaalverbod, maar het is voor sommige relaties zeker raadzaam om heldere afspraken te maken over internetgebruik. Minder internet, en vaker samen leuke dingen doen is iets waar bijna alle relaties baat bij hebben. Al is het maar om erachter te komen dat je helemaal niet bij elkaar past.’