Ja, we hebben geen keus. Dat is mijn paradoxale antwoord in het kort.

De vrije wil is een nuttige illusie die ons het gevoel geeft dat we controle hebben. Er zijn echter geen (objectieve en zelfs subjectieve) redenen aan te nemen dat we echt vrij zijn. Het lijkt alleen maar zo. En dan vooral op het eerste gezicht. Dat betekent niet dat je je gedrag, gevoelens en gedachten in positieve zin kunt beïnvloeden. Het betekent niet dat je niet kunt kiezen voor een glas water of een kopje koffie, maar net zoals je nu nog niet weet wat je over vijf minuten zult denken, zo weet je ook niet precies waarom je bij de volgende beslissing kiest wat je kiest. En niet kiezen is ook een keus. De uiteindelijke keus is het resultaat van allerlei onbewuste processen die zich op dat moment (binnen en buiten jouw brein) meespelen. Pas achteraf verklaar je waarom je nou juist die keuze hebt gemaakt, en niet een andere.

Iets soortgelijks denkt ook journalist Selma Schepel. Zij verwoordt het grappiger dan ik. Neuropsycholoog en filosoof Sam Harris laat vrije wil nog duidelijker zien voor wat het is. De Keizer heeft niet alleen geen kleren aan, hij blijkt helemaal niet te bestaan.

Niet overtuigd? Een meer uitgebreide lezing van Sam vind je hier.