Waarom is afwijzing zo pijnlijk?

Afwijzing is een groot ding voor de mens. In de hersenen activeert afwijzing dezelfde gebieden als wanneer je van je fiets valt. Het voelt (voor veel mensen) als fysieke pijn. Die pijn is een evolutionaire erfenis.

Hoewel ons leven drastisch veranderd is sinds onze voorouders millennialang als jager-verzamelaars in hertenvellen door de bossen zwierven, zijn onze lichamen en hersenen dat niet. Onze basisverlangens en angsten zijn hetzelfde. Vroeger betekende afwijzing en uitsluiting min of meer de doodstraf. Erbij horen was noodzaak, want in je eentje overleven was haast onmogelijk. Dat verklaart waarom veel mensen nu een bijna onevenredige sterke angst hebben voor afwijzing na een date, publieke blunders, openbare praatjes en waarom mensen stomme dingen doen als er genoeg sociale druk is.

Iemand afwijzen bijna net zo pijnlijk zijn als een afwijzing krijgen, vooral als je iemand aardig vindt. De verfijnde spiegelneuronen die de mens zo sociaal maken, geeft ze een goed inlevingsvermogen. En daarom kunnen mensen zich prima voorstellen hoe het voor hun tegenspeler voelt als ze die afwijzen. Ze voelen die afwijzing deels zelf.

Vooral in de liefde doet afwijzing pijn. Als een potentiële werknemer zijn stagiaire beter in het team vindt passen dan jij, dan kun je er vast wel mee leven. Maar als de persoon op wie je verliefd bent, jou meer als vriend(in) of gezellige kennis ziet, dan is dat een natuurramp.

Wat je tegen dat gevoel kunt doen? Helaas niet bijster veel, maar uit onderzoek (o.a. op onze datingsite Relatieklik) blijkt wel dat mensen eraan kunnen wennen. Niet voor niets wordt in sociale angst-cursussen en flirt-workshops de angst voor afwijzing aangepakt door die juist op te roepen. Na een paar afwijzingen op een belachelijk verzoek ‘Ik heb tickets voor een sm-beurs, ga je mee?’ dooft de angst wat uit. Juist een belachelijk verzoek waarbij een afwijzing te verwachten valt, maakt dat mensen het eerder durven vragen. Zo’n afwijzing voelt dan minder persoonlijk, vooral wanneer je merkt dat sommige tegenspelers toch leuk of grappig reageren en jij niet bent gestorven.

De grootse les? Afwijzing is behalve klote, ook een teken dat iets belangrijk voor jou is. Mensen die uit angst voor afwijzing zoveel mogelijk risico’s uit hun leven vermijden besparen zichzelf pijn op de korte termijn, maar reduceren daarmee hun leven tot wachtkamer. Terwijl ze fantaseren tot die bijzondere persoon op magische manier hun leven binnenwandelt… gebeurt er meestal niets interessants. Een leven zonder risico is doods.