Vreemdgegaan: opbiechten of niet?

Mensen die regelmatig vreemdgaan zeggen weleens: ‘Ik vind het egoïstisch om mijn partner op te zadelen met het feit dat ik vreemdga. Laat mij maar zelf met de gewetensbezwaren zitten, daar hoef ik mijn partner niet mee lastig te vallen.’ Voel je je aangesproken? Deze goedkope omdraaitruc kun je makkelijk ontmaskeren met een simpele wedervraag: hoe zou jíj het vinden als jouw partner dit zou doen?

Denk daar maar eens rustig over na, schuinsmarcheerder die je er bent. De lelijke werkelijkheid is blijkbaar dat jouw partner – waarvan je hopelijk veel houdt – in een heel andere relatie zit dan hij of zij denkt. Dat is uiteraard nogal een wankele vertrouwensbasis voor welke relatie dan ook.

Waarom ging je vreemd?
Voor de duidelijkheid: ik ben geen moraalridder en heb ook geen kant en klare prescripties om met relatiegeheimen om te gaan. De redenen om te liegen of vreemd te gaan zullen in elke relatie ietwat verschillend zijn. Wie weet heeft iemand zelfs een goede reden die ik nu niet kan bedenken. Wel weet ik dat de basis van een fijne, liefdevolle en duurzame relatie bestaat uit transparantie, eerlijkheid en gelijkwaardigheid. En als je niet in zo’n relatie zit, dan is diezelfde eerlijkheid juist de manier om daar achter te komen, zodat je vervolgens de relatie kunt verbeteren of verbreken. Eerlijkheid zuivert je liefdesleven ( en hier lees je waarom dat zo is).

Je kunt samen nog zoveel maaltijden nuttigen, tv-series kijken en vrijen, als je structureel je diepere verlangens, dromen en angsten voor elkaar verzwijgt dan deel je eigenlijk niets wezenlijks. De beste manier om uit elkaar te groeien, zelfs als je in het zelfde huis woont, is weinig te delen van wat er in je bovenkamer omgaat.

En om een ander misverstand voor te zijn: ik zie monogamie niet als de Heilige Graal van de liefde. Eerlijkheid daarentegen komt daar wat mij betreft wel aardig bij in de buurt. En ook als je niet van de monogamie bent, is het goed mogelijk er eerlijk over te spreken zodat de ander een keuze heeft. Er zijn genoeg mensen die ooit eerlijk aan hun partner moesten toegeven dat ze seksueel niet genoeg aan één partner hadden. Veel relaties zullen zo’n openbaring misschien niet overleven (omdat tegenstrijdige relatiebehoeften ineens pijnlijk worden blootgelegd), maar soms komt er een nieuwe, eerlijkere relatie uit voort. Al dan niet met de afspraak om een open relatie uit te proberen.

Over vreemdgaan (en de redenen waarom dat gebeurt) bestaan bij de slachtoffers en mensen die dat zelf nooit zouden doen veel misverstanden. Ze zien vreemdgaan standaard als het signaal dat hun partner niet genoeg van hen houdt of hen niet seksueel aantrekkelijk vindt. ‘Als de relatie goed zit, zou dat nooit gebeuren.’ Het is misschien lastig te zien als je zelf niet zo bent, maar vreemdgaan heeft daar meestal weinig mee te maken. Het heeft waarschijnlijk meer gemeen met een ordinaire snoep- of gokverslaving dan een gebrek aan liefde of aantrekkingskracht. De spanning en intensiteit die in een stabiele relatie noodzakelijk minder worden, vind je nou eenmaal eerder buiten de relatie. En sommige mensen zijn verslavingsgevoeliger voor die spanning dan anderen (en zullen daar op een goedkope manier aan toegeven en erover liegen). Als je partner is vreemdgegaan is dat een zware aanval op jullie vertrouwensband, maar het betekent niet per se dat jijzelf daardoor minder leuk en aantrekkelijk voor je partner bent geworden. En het is goed mogelijk dat je partner nog steeds zielsveel van je houdt. Als jullie het drama samen willen overleven, is het nodig om het vreemdgaan van je partner niet als persoonlijke aanval op jouw zelfwaarde te zien, maar als een ordinaire verslaving van je partner. Het liegen is een groter probleem dan het verlangen om vreemd te gaan.

Biechten of niet?
Voordat je na mijn bescheiden preek besluit aan een schone lei te werken is het zinnig om je af te vragen wat je er precies met je biecht wilt bereiken. En wat het effect ervan op je partner kan zijn. Het is bijvoorbeeld een heel ander uitgangspunt als je jouw relatie wilt herstellen dan wanneer je er waarschijnlijk mee wilt stoppen.

Als jouw leugens of vreemdgaan het gevolg zijn van het feit dat je sowieso niet tevreden bent in de relatie, dan is de belangrijkste waarheid niet dat je hebt gelogen, maar dat je erachter bent gekomen dat je niet in de juiste relatie zit. Dan is dat het wat je zult moeten bespreken. Het vreemdgaan en de leugens daarover zijn eigenlijk van secundair belang. En als je eigenlijk al weet dat je de relatie wilt beëindigen, dan is er iets voor te zeggen om jouw leugens mee het graf in te nemen. Aan de andere kant: wanneer je het wederzijds vertrouwen en de intimiteit met je partner wilt herstellen, dan heb je een heel ander uitgangspunt. Dan kan die rauwe openheid je relatie redden.

De vraag ‘of en wat je precies moet opbiechten?’ is niet makkelijk te beantwoorden. Als jouw vreemdgaan een eenmalig incident was – en verder niet relevant of bedreigend voor jullie huidige band of gezamenlijke toekomst – dan is er iets voor te zeggen om het voor je te houden. Als vreemdgaan een terugkerend patroon of levensstijl is – waarbij ook vrienden en kennissen in het complot zitten – dan is jullie relatie voor een deel gebaseerd op een leugen. Kijk in de spiegel en vraag je af: wil ik zo iemand zijn? Wil ik zo omgaan met mensen waarvan ik houd? Wat zou ik ervan vinden als het andersom was?

Ik ben realistisch. Voor de notoire vreemdganger is ‘stoppen’ waarschijnlijk net zo lastig als voor de roker of drugsgebruiker. Als iets een gewoonte is geworden dan is het lastig ermee op te houden, vooral op momenten dat er gelegenheid is of het minder goed gaat. In werkelijkheid zullen er maar heel weinig mensen zijn die hun buitenechtelijke avonturen uit zichzelf zullen opbiechten. Zelfs als zouden ze het willen om van hun gewetensnood te sussen, dan nog zijn ze bang voor de crisis die hen daarna te wachten staat.

Nee, in de praktijk komt de andere partner er meestal zelf achter. Meestal door stom toeval, soms na een kleine zoektocht. Een openstaand mailaccount, een achtergelaten mobiel, een onverwacht huisbezoek, een bekende van je partner die jou in verdachte omstandigheden ziet: er zijn genoeg manieren hoe leugens ontdekt kunnen worden. Omdat de meeste mensen van nature vermijders zijn, zullen ze eerder op deze manier tegen de lamp lopen dan dat ze er uit zichzelf over beginnen. De schade die dát achterlaat is pas echt groot. Zo’n serieuze vertrouwensbreuk te boven komen is extreem lastig.

Vertrouwen is iets dat je veel gemakkelijker kunt verspelen dan (terug) winnen. Denk aan die bekende metafoor van die vaas: laat hem op de grond in stukken vallen en hij zal nooit meer de oude worden – hoe handig je ook met lijm en verf bent. En, zelfs als beide partners het daarna met frisse moed toch weer proberen, blijven de oude leugens vaak tussen hen instaan. Bij elke crisis, conflict of lastige periode worden de misstanden uit het verleden er weer met de haren bij gesleept. Ook als het onnodig is. ‘We hebben nu al twee weken geen seks: heb je stiekem weer iemand?’ Spoken uit het verleden kunnen, door de pijn die ze ooit hebben veroorzaakt, ineens weer tot leven komen.

De biechtregels
Als je, ondanks het ongemak, toch dapper genoeg bent om voor de biecht te gaan, houd je dan aan de volgende regels:

Zie het als noodzakelijk kwaad
Bij biechten geldt hetzelfde als bij het ontsmetten van een lelijke wond: fijn zal het niet worden. Zie het als een noodzakelijke ingreep om je leven meer te laten sporen en de integriteit en intimiteit in je leven weer te laten herstellen. Je zult de waarde daarvan misschien nog niet direct inzien, maar dat komt later wel. Je integriteit is uiteindelijk alles wat je hebt en het is alles wat jij een ander kunt geven. Zonder dat is je leven sowieso een leugen.

Een goed moment
Vraag je af of er voldoende ruimte voor je partner is om de klap van een biecht te verwerken? Een goede timing is belangrijk, maar laat het geen excuus zijn om niet te biechten. Een echt ideaal moment zal er waarschijnlijk nooit komen, aar het is wel goed om slechtnieuws-gesprekken niet vlak voor het slapen gaan of een belangrijke werkafspraak van je partner te beginnen. Ook als er andere stressvolle issues spelen – een verhuizing, de onzekerheid over een ziekte – kan het goed zijn even te wachten. Belangrijker nog dan de timing is uiteindelijk de boodschap zelf.

Doseer de boodschap
Breng het eerste deel van je boodschap direct en zonder veel omhalen en halfbakken excuses. Weet je niet goed hoe omdat je verlamd raakt van angst? Er is geen leuke manier om dit te doen, maar doe het toch maar. Je kunt net zo goed een lullige zin instuderen en opdreunen als het moment daar is: ‘Ik moet je iets vertellen waar ik heel erg meezit en het is niet fraai: ik ben vreemdgegaan en het spijt me vreselijk.’ Alleen die twee zinnen uitspreken maken dat de rest vunze;f gaat. Er is geen weg terug is: vanaf daar ontvouwt het gesprek zich verder. Nou ja, het zal eerder een uitbarsting van emoties zijn die je van tevoren niet kunt voorspellen.

Er is iets voor te zeggen om niet (meteen) met de hele waarheid op tafel te komen als je verwacht dat je partner het als schokkend of traumatisch zal ervaren. Nogmaals vraag je af wat het belangrijkste is van je boodschap.
De ander zal bovendien misschien details uit je willen trekken. ‘Hoe vaak gebeurde het? Was het lekker? Hoe groot, klein of mooi waren de geslachtsdelen?’ Enzovoorts. Je hoeft niet mee te gaan in deze onnodige zelfkastijding van je partner. Jouw biecht heeft een veel belangrijkere boodschap: je hebt spijt – heel veel spijt – en je wilt de relatie redden omdat je intens van je partner houdt. Dat is de kern.

Als de emoties bedaard zijn kun je eventueel later uitweiden over de meer pijnlijke details en redenen hoe het zover heeft kunnen komen, maar ook dan kun je je afvragen: hoe nuttig is het om in nutteloze en pijnlijke details te treden? Is het belangrijk dat je twintig keer seks hebt gehad in plaats van tien? Is het erger dat je ervan genoot dan dat het flutseks was? Het is voor je partner belangrijker te weten dat je ondanks alles wat je je partner hebt aangedaan nog steeds bij je partner wilt zijn. En dat je daar veel voor over hebt.

Wat je in ieder geval niet moet doen is je biecht via de mail of een brief meedelen. Omdat biechten voor een conflictvermijder het meest pijnlijke is er dat er bestaat, zal deze het misschien via de mail willen doen. Zo hoeft hij de pijn, verdriet en woede van zijn partner niet mee te maken. Doe dit niet! Tenzij je verwacht dat je partner lichamelijk agressief wordt. Anders is het niet alleen de meest laffe manier om te biechten, het maakt een positief eindresultaat alleen maar onwaarschijnlijker. Het zal intuïtief misschien niet zo voelen, maar de rauwe eerlijkheid van zo’n biecht kan jullie uiteindelijk meer bij elkaar brengen dan wanneer je zo’n confrontatie uit de weg gaat.

Een vertrouwensbreuk heeft tijd nodig om te helen
Als de biecht achter de rug is en de relatie het overleeft heeft, is er nog een valkuil die de zondaar moet vermijden: verwachten dat alles na een paar weekjes rouwen en bokken wel weer koek en ei mag zijn. De zondaar heeft immers zijn spijt betuigd en zelf ook wat tranen gelaten. Bovendien doet hij nu zijn stinkende best om lief te zijn en af te wassen. Soms is het inderdaad zo dat de liefdestrein weer relatief snel zoals gebruikelijk verder rolt, maar dat zal eerder uitzondering dan regel zijn. De wrok die sommige slachtoffers ervaren kan jarenlang aanhouden. Ook langdurige gevoelens van onzekerheid en tekortkoming kunnen ineens de kop opsteken door het vreemdgaan: ‘Ben ik dan niet goed, leuk, intelligent of mooi genoeg?’ Dit soort ongemakkelijke gevoelens laten zich – als ze er eenmaal zijn – niet zomaar wegdenken of wegpraten door een paar goede gesprekken.

Geef je partner voldoende tijd om het slechte nieuws te verwerken. Veel tijd. De gemiddelde partner zal waarschijnlijk door een hele rollercoaster aan gevoelens gaan: ongeloof, verdriet, woede, haat en verwarring. En het is lastig te voorspellen hoe lang dit duurt. Het kan een tijd duren voordat iemand weer een beetje vaste grond onder de voeten voelt en openstaat voor jouw kant van de zaak. In de tussentijd kan jij niet veel meer doen dan toekijken en klaarstaan wanneer je partner erom vraagt. Het is goed om te weten dat de meeste mensen vroeg of laat bijtrekken en ook jouw kant van het verhaal beginnen te snappen.

Soms kan het helend zijn om in ieder geval tijdelijk fysiek uit elkaar te gaan. Een time-out waarbij je afspreekt dat je elkaar een tijdje niet ziet en bezint of, en hoe jullie verder willen. Als je het geluk hebt dat je partner toch verder wil, dan kan het nog een tijd duren voordat het vertrouwensband hersteld is. Als het wantrouwen en de wrok aanhouden en jullie relatie niet in een opwaartse spiraal komt, dan kan het nuttig zijn om een paar gesprekken met een goede relatietherapeut aan te gaan.

eKudos Nu Jij

Post a comment