Psychologisch woordenboek: het spotlight-effect (Via collega Janneke)
Een vriend van mij (ik zal zijn naam in het midden laten) vertelde laatst dat hij ’s ochtends bij het scheren een pluk baard vergeten was. Na een hele ochtend op kantoor zag hij in de spiegel op het wc tot zijn schrik op zijn wang het verdwaalde stuk baard zitten. Vreemd toch dat niemand daar iets van gezegd had, vroeg hij vertwijfeld? Het was niet alsof het makkelijk te missen was… Mijn vriend haastte zich naar de dichtstbijzijnde drogist voor scheermesjes.

Een aardig psychologisch experiment biedt uitkomst bij ongemakkelijke momenten. Psycholoog Tom Gilovich en collega’s lieten zien dat we de kans dat anderen onze onhandigheden opmerken fors overschatten. Ze lieten studenten een t-shirt dragen waar ze liever niet in gezien wilden worden. (Enig google-werk leert dat het om een shirt met een foto van de Amerikaanse smartlappenkoning Barry Manilow ging.) De studenten schatten in dat 50% van de mensen uit de groep waarmee ze een opdracht moesten uitvoeren het t-shirt was opgevallen. In werkelijkheid bleek dat slechts 25% van de aanwezigen achteraf kon aangeven wie er op het shirt stond. Dit overschatten wordt het spotlight-effect genoemd. Omdat we ons zo bewust zijn van hoe we er zelf uit zien, van wat we zeggen en wat we doen, is het maar moeilijk voor te stellen dat anderen dit veel minder opvalt.
Een mislukt kapsel, een sliding in de supermarkt, een ongemakkelijke opmerking of een vergeten stuk baard; niets om van te gaan blozen eigenlijk. Het valt minder op dan je denkt. Het spotlight-effect leert ons nog iets anders, als je wel gezien wilt worden zul je meer uit de kast moeten halen dan een opvallend shirt. Goede kans dat anderen het niet zien, waarschijnlijk omdat ze te veel bezig zijn met op zichzelf letten…