‘Als hij wat meer zijn best zou doen, dan…’

Mariëtte (35): Ik heb je stuk over twijfel gelezen. Inzichtelijk, maar de reden dat ik hem niet kan loslaten heeft ermee te maken dat er volgens mij maar heel weinig nodig is om onze relatie wél te laten werken. We delen veel goeds, maar ik denk dat als hij wat minder chaotisch en minder gestresst zou zijn wij een fantastische relatie zouden hebben. Maar dat lijkt maar niet te gebeuren, ik snap niet waarom hij zich altijd zo druk maakt. Wat is jouw advies?

Dit als-dan-argument is bijna altijd de reden dat mensen twijfelen. Mensen gaan er meestal van uit dat al de ander net even meer zijn best doet, of wat relaxter is alles wel op zijn pootjes terechtkomt. Soms is het andersom en heeft iemand het gevoel dat ie zelf moet veranderen. Heel vaak krijgen de omstandigheden de schuld. Drukte op het werk, een burnout, ziekte van een familielid enzovoorts. Het gevoel dat de relatie wel werkt als de omstandigheden veranderen is voor veel mensen ook vaak een reden om een moeilijke relatie ‘nog even’ aan te kijken.

Als hij wat minder depressief zou zijn, dan waren we vast gelukkig samen en dan zou ik ook minder depressief zijn.

Als ze maar echt zou snappen hoe belangrijk mijn werk voor me is, dan zou ze niet zo zeuren.

Als mijn partner zijn konijn zou verkopen, dan zou hij meer tijd meer voor mij hebben.

Als we elkaar op een ander ogenblik zou hebben ontmoet dan zou hij vast minder hebben getwijfeld.

Als hij wat hygiënischer zou zijn dan was ik vast stapelverliefd.

Als dit project eindelijk is afgelopen komt het allemaal goed met ons.

Soms klopt het, vaak ook niet. Het gevolg van deze gevolgtrekkingen is dat er vaak heel veel energie zitten in het proberen te veranderen van de ander, jezelf of de omstandigheden. En dat is niet verkeerd, als je op een gegeven moment maar in een opwaartse spiraal komt en elkaar maar niet het moeras in trekt. Hoe herken je het moeras? Als er een sfeer van wederzijdse verwijten ontstaat of allebei chronisch ontevreden bent. De een vind dat de ander meer moeite moet doen, de ander vind juist dat er meer flexibiliteit moet zijn. Hoe meer je vind dat de ander moet veranderen en niet jijzelf, hoe koppiger de ander tegenwerkt. Je wacht allebei totdat de ander zijn best doet.

Op een gegeven moment hebben jullie modder in je ogen en zie je helemaal niet meer hoe deze wisselwerking ooit tot stand is gekomen. De mallemolen wordt door twee mensen in stand gehouden omdat ze allebei ten onrechte het idee hebben dat het de schuld van de ander is. Er is een manier om uit het moeras te raken: stop met verwijten maken en schep helderheid.

Je moet helder krijgen wat je wel kunt en wilt veranderen om de relatie te laten werken. En je moet van de ander helder krijgen wat deze kan en wil veranderen om jullie relatie te laten werken.

Sommige neigingen en gedragingen kunnen jij of je partner voor elkaar doen of laten. Vaker afwassen, vaker meegaan naar schoonfamilie, koken, sms-en als er weer eens overwerk dreigt. Iets minder lui zijn, en… de atmosfeer klaart op.

Andere issues zijn lastiger, maar zeker niet onoverkomelijk als er een oprechte wens bestaat om de relatie een kans te geven. Afkicken van een alcoholverslaving, minder chagrijnig doen en vriendelijker communiceren, betere persoonlijke hygiëne, of stoppen met andere (destructieve) gewoonten die een ander pijn of verdriet doen, zoals vreemdgaan, overmatig klagen of naakt door de buurt rondrijden op een driewieler.

Gedrag kun je voor een ander veranderen, je persoonlijkheid niet

Onmogelijk wordt het wanneer er dingen worden verwacht waaraan jij of de ander niet kunnen voldoen. Extravert worden bijvoorbeeld, of een seksbeest, intellectueel of een cultuurliefhebber. Dit soort persoonlijkheidsneigingen kun je gewoon niet afdwingen. Hoogstens kunnen mensen tijdelijk ‘doen alsof.’ Ook andere wensen zijn onmogelijk omdat ze ofwel op een fabeltje zijn gebaseerd, ofwel omdat iemand ze niet op commando kan uitvoeren. Iemand moet mij helemaal begrijpen: zich in alles interesseren wat voor mij belangrijk is, het leuk vinden om mij met spannende initiatieven te verrassen, in God geloven. Onredelijk. Tortelduiven die elkaar op dit niveau proberen te boetseren putten zichzelf en elkaar uit.

Natuurlijk, je moet een relatie een kans geven, maar als je keer op keer in een stroom van verwijten en ontevredenheid belandt dan moet je op een gegeven moment de conclusie trekken. Of je accepteert de ander zoals ie is (of jezelf zoals jezelf bent) en probeert de ander redelijkerwijs tegemoet te komen in diens wensen, of… het is tijd voor de uitgang.