Hebben acties zoals #metoo effect?

In 2015 gebruikten Nederlandse vrouwen de hashtag #zeghet, in 2014 was er #yesallwoman en nu #metoo. Nieuwe hashtags voor hetzelfde probleem. Hoeveel zin hebben ze? Dagelijks verschijnen er verse nieuwsberichten en opinieartikelen. Voor wat het waard is: in deze link vind je een artikel waarin mijn duit in het zakje van de metoo#-hetze doe. En hieronder de rest van het transcript dat niet gebruikt is.

Ieder jaar is er een andere hashtag trending die aandacht probeert te focussen op seksueel geweld tegen vrouwen. Wat doet zo’n hype?
‘Zo’n hype dwingt mensen er over na te denken, in ieder geval tijdelijk. Het valt niet te negeren als er overal persoonlijke verhalen worden gedeeld. De collectieve beerput gaat open. Een probleem waar alleen een deel van de bevolking last van heeft wordt even een groter maatschappelijk probleem waar iedereen verantwoordelijkheid voor draagt. Niet alleen daders en slachtoffers, vooral ook toeschouwers worden gedwongen erover na te denken. Sommige woeschouwers worden nu aan hun passiviteit herinnerd. En dat is goed.’

Kun je dat uitleggen?
‘Het toeschouwer-effect is iets waar we allemaal in meer of mindere last van hebben: als meerdere mensen om je heen niks doen tijdens een ongeluk en of misdrijf, dan voel je zelf ook minder noodzaak om te handelen. Waarom zou ik mijn positie in de waagschaal stellen als niemand anders het doet? Het is gemakkelijk weg te kijken en verantwoordelijkheid af te schuiven als de rest dat ook doet. Dit fenomeen blijkt zich dus op grote schaal voor te doen als het gaat om seksuele intimidatie. Mensen zijn er goed in hun eigen aandeel te willen downplayen, en zo kan een seksueel roofdier rustig zijn gang gaan.’

Is het niet aan het slachtoffer om zich uit te spreken?
‘Ook, maar niet alleen. Als slachtoffer ben je kwetsbaar en is het moeilijk iets te zeggen als je denkt dat je de enige bent. Het wordt, als er geen tastbaar bewijs is, jouw woord tegen het het woord van de agressor. Denk aan het verhaal van Jelle Brandt Corstius. Om de stilte te doorbreken, zoals Rose mcGowan deed, is veel moed nodig. Een tijdlang was zij roepende in de woestijn, en werd ze genegeerd, nu is ze een held.’

Denk je metoo# dat het effect heeft?
‘Ja, voor mannen kan het een eyeopener zijn zich te realiseren wat de impact kan zijn. Voor vrouwen kan het nuttig zijn zich te realiseren dat ze niet alleen zijn en dat het abnormaal is wat ze hebben meegemaakt. Ik denk dat sommige mensen beseffen dat ze de Weinsteins van deze wereld te makkelijk hun gang hebben laten gaan. Wel vermoed ik dat het opgelaaide vuur al snel weer een passief waakvlammetje wordt. Mensen vergeten graag. Maar goed, dan komt er vast weer een volgend schandaal plus bijhorende twitter-hype. Het wordt steeds lastiger weg te kijken.’

Denk je dat de Weinsteins van deze wereld voorzichtiger zullen zijn?
‘Ik denk het wel. Er zijn ieder geval een hoop carrières verwoest de afgelopen weken. Maar ik denk ook dat dit effect heel tijdelijk is als er niet iets structureels verandert. Je moet de systemen doorbreken die het mogelijk maken dat sommige mannen hier jarenlang mee wegkomen en hier een levensstijl van hebben kunnen maken. Bizar om te zien hoe misbruik a la Weinstein een openbaar geheim kan worden waar dertig jaar lang niemand blijkbaar een einde aan kan maken. Dan weet je dat er iets structureel mis is.’

Wat vind je ervan dat met zo’n hashtag alles op een hoop wordt gegooid?
Tja, volgens mij maakt dat de actie niet sterker. Een creepy blik of dubbelzinnige opmerking is toch echt iets anders dan aanranding of verkrachting. Nu zie ik dat allemaal tegelijk in mijn tijdlijn voorbijkomen. Al dat gedrag is verwerpelijk, maar door die scheidslijn tussen gênante ambigue situaties, irritant gedrag, seksuele intimidatie en geweld vervaagt, creëer je volgens mij ook onnodig wantrouwen en hysterie tussen de geslachten Seksualiteit zal altijd een beetje verwarrend blijven, vooral als je jong bent en grenzen moet verkennen. Het kan niet anders dat je soms dingen doet die achteraf steken. Na teveel drank met iemand in bed belanden en je daar achteraf spijt van hebben. Het lijkt me voor jonge vrouwen die hun grenzen verkennen, juist extreem nuttig om scherp onderscheid te maken, niet alles op een hoop te gooien, en te weten wanneer de grens echt is gepasseerd. En dat is in de wet niet voor niets bij seksuele intimidatie en geweld. Zolang er geen fysieke of geestelijke dwang aan te pas kwamen is het niet nodig om jezelf als slachtoffer te blijven zien. Maar goed, een beetje hysterie hoort ook bij collectieve bewustwording. Net zoals mensen na Anne Faber tijdelijk iets vaker om zich heen kijken en achter elke boom een potentiele dader zien als ze nu alleen door het park lopen.’

Wek je zo niet het idee dat iedere vrouw ermee te maken heeft gehad en iedere man schuldig is?
‘Ik ga ervan uit dat de meesten wat niet zo oppervlakkig denken, maar ik denk inderdaad wel dat het ook onnodig wantrouwen en achterdocht zaait. Het is daarom wel nuttig dat er ook mannen zijn die hun #metoo-verhalen delen. Ook mannen zijn slachtoffer zoals de schanddalen rondom Kevin Spacey en Job Gosschalk laten zien.’