Wat maakt liefdesrelaties en vriendschappen duurzaam en crisisbestendig?

Relaties, zowel romantische als vriendschappelijke, branden op een mengeling van wederzijds vertrouwen, gelijkwaardigheid, gedeelde ervaringen en een dosis gezond opportunisme. Je wordt nou eenmaal eerder vrienden met iemand waar je iets aan hebt en bij wie je jouw behoeften en interesses kwijt kunt. Zowel in woorden als daden. Dat houdt paradoxaal genoeg ook in dat relaties een bepaalde gelijkwaardigheid vereisen. Als één van beide vrienden of partners te weinig uit zo’n relatie haalt dan houdt zo’n relatie al snel op. Je moet elkaar wel allebei iets te bieden hebben.

Die gelijkwaardigheid is lang niet altijd één op één. Wat voor een buitenstaander een ongelijkwaardige (tot mislukken gedoemde) relatie lijkt, kan in de praktijk prima werken. Als buitenstaander zie je niet altijd wat mensen precies bindt. Iemand die op sleeptouw genomen wil worden, heeft baat bij een controlefreak als vriend, iemand die graag alles bepaalt. Iemand die graag doceert, praat en inspireert kan prima vrienden zijn met iemand die graag luistert en leert. Iemand die zich nodig en nuttig wil voelen, kan goed samen met iemand die zich graag laat pamperen.

De meeste relaties laten zich makkelijker ontleden: partners en goede vrienden hebben vaak veel met elkaar gemeen. Uit onderzoek blijkt dat mensen die voldoende op elkaar lijken en de wereld met eenzelfde soort bril bekijken vaak duurzamere en bevredigendere relaties hebben. Het zal niet verbazen dat deze mensen elkaar beter begrijpen, elkaar sneller vertrouwen en elkaars misstappen makkelijker vergeven en elkaar daardoor een beter gevoel kunnen geven.

Uit onderzoek blijkt ook dat mensen van nature geneigd zijn meer over te hebben voor de mensen die op henzelf lijken. We worden in al onze relaties meer gedreven door herkenning dan de zucht naar het onbekende. Niet alleen een geestelijke klik, ook fysieke gelijkenis vergroot gek genoeg de gevoelsband. Mensen hebben blijkbaar graag partners die enigszins matchen qua aantrekkelijkheid en uitstraling. Dat voorkomt jaloezie en een ongelijke concurrentiestrijd. Handig. In de praktijk kunnen onderlinge verschillen natuurlijk razend interessant en leerzaam zijn, maar je hebt voldoende overeenkomsten nodig om ze te compenseren. Als je langere tijd gelukkig samen wilt zijn tenminste.

Behalve gelijkwaardigheid spelen ook een gezamenlijk verleden en gedeelde belangen een bindende rol. Mensen die samen veel hebben doorgemaakt, veel tijd en moeite in elkaar hebben geïnvesteerd ervaren ook een hechtere band. Die relatie heeft de tand des tijds doorstaan en ook dat geeft vertrouwen. Dat zullen ze niet zomaar op willen opgeven. De factor tijd verklaart ook dat je goed bevriend kunt zijn met mensen, die je – wanneer je ze nú zou ontmoeten – niet eens op de koffie zou willen.

Voldoende gelijkwaardigheid, een gemeenschappelijk verleden en wederzijdse tevredenheid helpen een relatie in stand houden. Geen enkele relatie is echter onvoorwaardelijk en niets kan een relatie zó op de proef stellen en veranderen als een flinke persoonlijke crisis. Een crisis – per definitie een ontwrichtende ervaring – verandert niet alleen individuele behoeften, maar ook verwachtingen binnen relaties.

Vooral relaties die gebaseerd zijn op een specifieke voorwaarden (context, levensfase of activiteit) kunnen in zwaar weer komen. Mensen met wie je vooral vrienden bent omdat ze óók wielrennen of vrijgezel (met uitgaansdrang) zijn vallen waarschijnlijk eerder af dan de mensen die vrienden zijn gebleken in tal van verschillende situaties en periodes.

Maar dat is geen wet: een crisis kan ‘oppervlakkige’ relaties verdiepen en oude ‘hechte’ relaties breken. Het kenmerk van crisis is nou eenmaal dat je de uitwerking ervan niet goed kunt voorspellen. Dat maakt de crisis tot een crisis. De dood van een kindje, burnout door je werk, baan kwijt, traumatisch ongeluk: het zijn allemaal situaties waarin je niet alleen jezelf in zekere zin opnieuw moet uitvinden, ook de relatie krijgt een nieuwe vorm. En die moet wel bij jullie allebei passen.

Tot slot zijn er nog enkele individuele factoren die mensen tot goede dan wel minder goede vrienden of partners maken.

Sommige mensen ontberen empathie en voelen gewoon minder persoonlijke warmte en hechting. Ze zijn iets kouder. Deze mensen gaan instrumenteler om met anderen dan de gemiddelde mens. Als er moeilijkheden dreigen zullen ze eerder afhaken. Mensen met een narcistische aanleg bijvoorbeeld kunnen extreem charmant en aantrekkelijk zijn, maar als partner of vriend een hel. Andere mensen zijn iets onschuldiger, maar kunnen wat egocentrisch van aard zijn, vooral gericht op eigen successen en prestaties. Iemand mist dan gewoon de motivatie om er echt iets van te willen of kunnen maken.

Mensen die deze eigenschappen hebben zijn – niet verbazingwekkend – eerder gebrekkige en onbetrouwbare partners of vrienden. In de beginfase waarin alles nog koek en ei is zullen die eigenschappen geen doorn in het oog zijn, maar als er moeilijkheden dreigen die meer aandacht en tijd vragen steken deze gebreken waarschijnlijk de kop op.

Een belangrijke voorspeller of partners en vrienden bij elkaar blijven is overigens niet hoe vaak ze conflicten en ruzies hebben, maar hoe ze die ruzies oplossen. Sommige notoire ruziemakers hebben een prima verhouding. Dat komt doordat zij met hun woorden en gedrag de ander niet nodeloos kwetsen en weinig schade aanrichten.

Meer lezen over goede relaties?
Hoe houd je het langer (en gelukkiger) met elkaar uit? Twintig adviezen.

eKudos Nu Jij

Post a comment