Volgens evolutiebiologen is het de grootste verdienste van de mens dat hij zich in veel situaties kan gedragen ‘zoals het hoort’. Zelfs op vreemde plekken, waar we niemand kennen en waar vreemde gewoonten heersen. Intunen, nabootsen, vriendjes maken en samenwerken. Het is de voornaamste reden waarom we ons op grote schaal hebben kunnen organiseren en nu aan de top van de voedselketen staan. We zijn geboren aanpassers en stemmen onze manieren, kleren en praatjes daarom zo goed als nodig is af op de situatie. We zijn anders op een chique netwerkborrel dan wanneer we voetbal kijken in de kroeg.

Wij bepalen onbewust onze ‘sociale strategie’ door anderen te spiegelen. Onze hersenen bevatten zogenaamde spiegelneuronen die ons genoeg inlevingsvermogen geven om aan anderen te kunnen zien of wat we doen wordt geaccepteerd. En zo niet, dan is een frons genoeg om ons terug te fluiten. Als we iemand aantrekkelijk vinden, doen we uiteraard moeite om in de smaak te vallen en geen fouten te maken. We zijn extra aardig, attent en complimenteus. We begrijpen het object van ons verlangen ineens heel goed. Als deze klaagt over buikpijn of een moeilijke baas herinneren we ons ineens situaties waarin we hetzelfde voelden en dachten. We leven mee, komen met advies of morele steun. We bieden hulp. We gedragen ons, kortom, als de ideale sollicitant. Verleiden is voor de meeste mensen niets anders dan punten scoren op de sociale ladder. ‘Wat mijn concurrent kan, kan ik ook, misschien wel beter.’

De vraag die we hier beantwoorden: waarom werkt dit gedrag wel op de werkvloer, maar niet als je romantiek of lust wilt oproepen?

Het antwoord is verrassend. Letterlijk. Het zijn die momenten van opgewekte verbazing en nieuwsgierigheid die de deur van je ziel op een kier zetten. Het brein wordt ineens wakker en alert wanneer het enige onvoorspelbaarheid, enig mysterie bespeurt. Op die manier kan de kern van de boodschap – ook als je zelf die boodschap bent – binnenkomen. Geoefende verleiders gebruiken onze liefde voor verrassingen om hun prooi te prikkelen.

Hersenscans laten zien dat ons brein direct reageert wanneer een zware mannelijke stem zegt: ‘Ik heb goed nieuws, ik ben zwanger.’ Of wanneer een bekakte vrouwenstem uitspreekt: ‘Ik heb zojuist mijn tweede tepelpiercing laten zetten.’ De hersenen zijn zo geëvolueerd dat ze het razendsnel opmerken wanneer iets in onze omgeving het normale patroon doorbreekt. Het zorgt voor grotere overlevingskansen als je signaleert dat die man in de tram wel erg vreemd en strak uit zijn ogen kijkt. Het maakt je alert en bereid om direct actie te ondernemen. Je hart gaat harder kloppen en je bloed gaat sneller stromen.

Net zoals onze drang tot aanpassen een geëvolueerd erfstuk is, is ons ‘rariteiten-detectie-systeem’ dat ook. In de context van een leuk gesprek met iemand die je aantrekkelijk vindt, is een verrassende wending in het gesprek vaak het begin van een paar klapperende vlinders in je buik.

Verliefdheid, de hoofdprijs van elk geslaagd verleidingsspel, wordt bij uitstek voorafgegaan door een gevoel van verrassing. Het is verrassend als je ontdekt dat je iemand leuker vindt dan alle andere zeven miljard mensen op deze planeet. Verleiden is niets anders dan iemand verrassen door diens vaste patroon te doorbreken en daar een tikkeltje avontuur, een verfrissend perspectief of een gevoel van verbazing aan toe te voegen. De meeste mensen willen wat graag even uit de dagelijkse sleur gelift worden. Ze hebben alleen een goed en overtuigend excuus nodig. Verleidelijke en vrije geesten zorgen ervoor dat zij dat excuus zijn. Ze nodigen je uit om iets buiten het gangbare mee te maken. Iets wat je misschien de rest van je leven zal bijblijven, omdat het nieuw en oorspronkelijk is. Iets wat je niet had willen missen. Zelfs als je vermoedt dat deze persoon je op de lange termijn weleens zou kunnen kwetsen.

“De meesten van ons zijn veel te doorzichtig – u moet juist proberen ondoorgrondelijk te zijn. Zend tegenstrijdige signalen uit: hard én teder, spiritueel én nuchter, onschuldig én sluw. Een mengeling van eigenschappen suggereert diepgang, en dat is fascinerend, ook al is het verwarrend. Een ongrijpbaar, raadselachtig aura zal mensen nieuwsgierig maken, ze binnen uw invloedssfeer trekken. Maak u deze magnetische kracht eigen door signalen af te geven van een tegenstrijdigheid in uzelf”

Dit is een citaat uit De 24 wetten van het verleiden van Robert Greene. Talloze verleidingsartiesten en flirtdeskundigen leren je, net als Greene, hoe je spannender kunt overkomen. Wij houden niet van dit soort ‘doe spannend’-scripts. Er zijn technieken en trucs die je kunt toepassen, maar die werken vaak averechts. Authenticiteit is tegenstrijdig genoeg. Pas je gewoon iets minder aan en houd rekening met het volgende:

Vrije mensen worden vaak aantrekkelijk gevonden. Laat de komende tijd je drang tot aanpassen en overmatig pleasen varen, zelfs als dat tegen je natuur indruist. Als iets het leven een verfrissende boost kan geven, dan is het iets van die kinderlijke verbazing toelaten, vragen stellen en wat brutaler worden. Mensen die echt zijn, zijn verrassend omdat ze geen strak script volgen. Ze zijn spontaan, nieuwsgierig en vrij. Ze openen deuren, leren meer en hebben een leuker en spannender liefdesleven.

Veel mensen denken dat enthousiast beginnen, het altijd eens zijn met de ander en ‘ja knikken’ goede manieren zijn om terrein te winnen. Klopt niet. Onderzoek laat zien dat een ‘lauw’ begin vaker leidt tot een ‘warm’ einde. Het werkt beter als jullie elkaar in een iets later stadium van de date ‘vinden’. Datingdeskundigen opperen ook vaak dat het goed voor de bandvorming is om het vooral of alleen over gemeenschappelijke interesses en standpunten te hebben. Lijkt logisch, maar ook dat klopt niet. Belangrijker is dat jullie het met elkaar eens zijn dat je het oneens mag zijn. Behalve dat het leuk en nuttig is om iets van elkaar te leren geeft het ook een sterkere band als je elkaar niet veroordeelt vanwege een verschil van mening. Als iemand je vraagt wat je van de huidige politiek, vreemdgaan of de nieuwe hoed van de koningin vindt, dan kun je best zeggen: ‘Ik weet niet of ik nu zin heb om het daar met jou over te hebben.’ Overal in meegaan, steeds maar leuk meepraten, het werkt niet.

Geef niet te veel weg. Iemand ervan proberen te overtuigen dat je leuk bent? Het is verdacht. Als je wilt dat iemand je interessant vindt, laat je diegene daar zelf achter komen. Een beetje mysterieus blijven en niet het achterste van je tong laten zien helpt. Mensen die elke kans aangrijpen om een punt te scoren en alles uit de kast gooien – ‘Ja, ik hou ook van gekke spontane acties, het kan mij niet gek genoeg zijn’ – ondergraven hun eigen kansen. Het is vaak overduidelijk als je dingen zegt om te scoren. Juist het onduidelijke – flirt deze vogel nu wel of niet met me? – zal iemand meer prikkelen dan een directe benadering. Door af en toe iets langer te kijken, te lachen en andere betekenisvolle non-verbale signalen af te geven zal de ander het gevoel krijgen dat hier iets aan de hand is. De meeste mensen – als ze je enigszins zien zitten – zullen gevoelens ontwikkelen die lijken op vlinders in de buik.

Suggesties en hints kunnen iemand prikkelen. Goede suggesties geven een kijkje in een mogelijk spannend toekomstscenario. Succesvolle versierders weten subtiel aan te geven hoe leuk het zou zijn om iets met ze te hebben. Dat doen ze zonder dat het er te dik bovenop ligt. Ze zeggen iets speels als: ‘Ah, je hebt een ochtendhumeur, ik ben benieuwd hoe dat er uitziet.’ Alles kan aanleiding zijn voor een goed getimede suggestie. Het kan verlangen en nieuwsgierigheid opwekken.

Veel mensen zijn bang voor stiltes. Ze willen ze koste wat kost vermijden tijdens een date. Hoe heftiger deze weerstand, hoe meer een potentieel gezellige ontmoeting een gevecht tegen de stilte wordt. Deze mensen kennen de kracht van de stilte niet. Een stilte is een moment waarop het gesprek een nieuwe wending of verdieping kan krijgen. Het is een kans om juist extra bij elkaar op je gemak te zijn door er ontspannen mee om te gaan. Hoe intiemer je met iemand bent, hoe makkelijker je je voelt bij stiltes. Dat is ook vaak de reden dat je die persoon opzoekt, omdat je stil mag zijn. Het werkt ook andersom. Als jij doet alsof het normaal is, dan vindt die ander dat naar verloop van tijd ook. Tijdens een stilte ontstaat er vaak vanzelf verdieping doordat je het over elkaar of het gesprek zelf kunt hebben. ‘Vreemd hè, dat we na twee keer mailen boven op het Okura zitten?’

De tragiek van de controlefreak
Liefde vraagt natuurlijk niet alleen om moeite doen en aantrekkelijk zijn, maar vooral ook om spontaniteit, kwetsbaarheid, ontspanning, loslaten, openheid, geduld en ongedwongenheid. Alleen op die manier ontstaat intimiteit met een ander. Dat is soms een doorn in het oog van mensen die gewend zijn doelen te halen door er met fiere tred recht op af te gaan. Doelbewustheid staat vaak haaks op ontspannen samenzijn. Het gaat vaak samen met valse lachjes, gespeelde nonchalance of zelfs emotionele chantage. En daar zijn veel mensen wars van. Zij voelen zich eerder uitgenodigd iets echts van zichzelf te laten zien als een ander dat ook doet. Het nodigt uit om natuurlijke verdedigingsmechanismes en formele beleefdheid te laten varen en zich ook open te stellen. Mensen spiegelen zich daarin aan elkaar.

De controlfreak heeft het lastig op liefdesgebied. Door hoge eisen aan zichzelf te stellen en alles onder controle te willen hebben, valt het hem of haar zwaar om open en kwetsbaar te zijn. De wetenschap bevestigt het. Gebleken is dat mensen sneller verliefd worden als ze de controle over hun leven een beetje kwijt zijn. Als ze uit evenwicht zijn. Omdat ze bijvoorbeeld in een kwetsbare, nieuwe fase van hun leven zijn beland, na een verhuizing of een nieuwe baan. Maar zo groots hoeft het geeneens, ook ongemakkelijke situaties brengen mensen bij elkaar. Door onalledaagse incidenten kan de vonk overspringen. Niet voor niets zie je in romantische films regelmatig dat geliefden elkaar van de sokken rijden, wijn over elkaar heen gieten of per ongeluk iets heel gênants roepen. Dit soort rare, kwetsbare momenten zorgt ervoor dat mensen even extra open voor elkaar staan. Vooral als het ze daarna lukt om het samen weer goed te maken kan er ineens een sterke gevoelsband ontstaan. Ze hebben samen iets raars meegemaakt. Dat soort situaties kun je helaas niet scripten, die ontstaan gewoon. Daarom is het goed af en toe dingen aan het toeval over te laten.