Online daten: wel of niet een kans geven?


Jij verkiest liefde op het eerste gezicht boven het staren naar profielfoto’s? Liever een magische ontmoeting op je wandelvakantie dan afspreken met een van die honderden ‘profieltjes’ die je met bloed doorlopen ogen hebt bestudeerd. Wie niet? Toch kunnen de voordelen van online daten de nadelen overstijgen. Vooral als je in je dagelijks leven weinig potentieeltjes tegenkomt vergroot je met online daten de kans dat je een geschikte partner vindt. Zelfs als je brak op de bank zit met een ontploft kapsel kun je het voorwerk doen om je toekomstige partner binnen te hengelen. Online daten is niet meer weg te denken uit de paringsdans van de moderne mens. Het nadeel is dat je op basis van weinig en grotendeels gemanipuleerde informatie moet beslissen met wie je een date wilt. Dat geeft keuzeverlamming. Hoe meer profielen, hoe oppervlakkiger daters blijken te selecteren en niet iedereen is er goed in zichzelf interessant te maken of tussen de regels door te lezen wie er geschikt is. Het eerste stadium van de date-fase is om zo snel mogelijk kaf van koren te scheiden. Onderzoek laat zien dat mensen aanvankelijk vooral letten op afknappers: ze zoeken naar redenen om iemand weg te klikken. Pas daarna onderzoeken ze het poeltje met overblijvers om te beslissen met wie ze echt contact willen.. Een goede foto maakt vaak het verschil tussen wegklikken of niet. Helaas kun je je uiterlijk maar tot op beperkte hoogte boosten, maar een goede foto kan jou die extra gunfactor geven. Ook als jij het van je charme en humor moet hebben, moet je eerst een kans krijgen om die te laten zien. Mijn advies: laat vrienden – van de sekse waarin jij geïnteresseerd bent – een foto uitzoeken. Die hebben er meer kijk op. Mensen letten bij hun eigen foto’s vaak obsessief op details die alleen henzelf interesseren. Een vrouwelijke kennis schaamde zich voor haar blooswangen, maar veel mannen vonden het juist aantrekkelijk. Zij koos echter waarop ze er bleek, ziekelijk of koeltjes uitzag. Het is sowieso beter een waarheidsgetrouwe foto te plaatsen. Foto’s waarop je tien jaar jonger en twintig kilo lichter bent, zorgen voor teleurstellende eerste dates. En het laat jou direct onbetrouwbaar lijken. Dat is nogal een dealbreaker in relaties. Je hoeft je dus niet veel beter voordoen dan je bent, slechts een beetje. Een toekomstige partner moet jou nemen zoals je bent.

Wat concluderen wetenschappers verder? Een oprechte lach, herkenbaar aan rimpeltjes bij de ogen, doet het goed. Ook een zelfverzekerde, directe blik in de camera scoort punten. Groepsfoto’s waarin je te zien bent met anderen geven de indruk dat je sociaal bent en zelfvertrouwen hebt. In een onderzoek vonden vrouwen een man aantrekkelijker wanneer ze op een foto zagen dat een andere vrouw naar hem lachte. Die vrouw functioneert onbewust als een soort keurmerk. Verder? Foto’s waarop jij in het centrum staat, laat anderen denken dat je belangrijk bent en foto’s waarop jij een ander (op de arm) aanraakt, maken je iets aantrekkelijker: als jij iemand aanraakt in plaats van andersom wordt jij onbewust gezien als degene met de meer dominante status. Ervan uitgaande dat je op zoek bent naar een vaste relatie, hoef ik je vast niet uit te leggen dat de nadruk op sixpacks, spierballen, decolletés en pruillippen niet in je voordeel werken. Subtiel is het sleutelwoord. Ook foto’s waarin je nogal opzichtig poseert met een Audi, fotomodel, grote vis of BN’er stralen uit dat je wanhopig iets probeert te compenseren.

Niet fotogeniek? Een goede tekst kan heus veel goedmaken. Korte, duidelijke berichten scoren beter dan lange. Hou de eerste boodschap simpel, speels en overwegend positief. Je kunt later de diepte in. Een korte tekst nodigt meer uit dan een lange, ingewikkelde lap tekst met eisen en beschrijvingen die niets te wensen overlaten. Een leuke vraag of opmerking is een aanleiding om vrijblijvend een gesprek te beginnen. Als jij een potentiele date eventjes kan laten stilstaan bij jouw profieltekst, investeert aandacht in jou, en zal jou eerder een kans willen geven. Let er op dat tekst prettig leest en geen rare taalfouten bevat. Onderzoek laat zien dat ‘aantrekkelijke’ teksten de bijhorende profielfoto’s ook aantrekkelijker maken. Mensen proberen op basis van losse, gebrekkige stukjes informatie intuïtief een plaatje van jou in hun hoofd te creëren. Als ze vermoeden dat jij een leuk innerlijk hebt dan wordt ook jouw uiterlijk (in dit geval je profielfoto) er aantrekkelijker door. Andersom geldt dit ook: iemand met prachtige looks zal geïnteresseerden direct laten afknappen met een domme of slechte tekst. (Tip: ben je dyslectisch of ben je geen geweldig schrijver? Laat je tekst checken.)

Voor het eerste mail of chatcontact gelden dezelfde sociale regels als in het echte leven. Daters gaan ervan uit dat je in het eerste gesprek om een leuke dialoog wilt starten niet om alleen over jezelf te praten of te laten weten wat jij nodig hebt. Niemand is geïnteresseerd in een monoloog. Ook algemene (copy-paste) mailtjes openen weinig deuren. ‘Hoi, als mijn profiel jou ook leuk lijkt, zou ik graag kennismaken’. Zo’n openingsmail vraagt erom genegeerd te worden. Het is aantrekkelijker als je laat zien dat jou écht iets is opgevallen uit iemands profiel. Een oprechte vraag is een uitnodiging aan de ander om iets van zichzelf te laten zien. Zo’n vraag streelt iemands ego en lijdt eerder tot echt contact. Berichten die overdreven vleiend zijn, worden niet snel geloofd en creëren juist wantrouwen over het motief van de zender. ‘Wat ben jij een prachtige vrouw zeg: zowel innerlijk als uiterlijk.’ Wantrouwen bij zulke mails is terecht want de schrijver kent die vrouw helemaal niet. Geloofwaardigheid is belangrijk.

Een valkuil is om lang doormailen zonder af te spreken. Op die manier kun je verliefd worden op de fantasie die je op iemand hebt geprojecteerd. De meest efficiënte manier om te zien of de magie er is, is iemand ontmoeten. Maak het niet te ingewikkeld, leg er niet teveel druk op en probeer er zeker geen grootste gebeurtenis van te maken. Want stel dat het niet klikt? Daar zitten jullie dan bij het voorgerecht van een vijfgangendiner gevolgd door een theaterstuk. Als het na een korte ontmoeting klikt kunnen jullie alsnog een spannende locatie opzoeken.

Geef je online daten een kans? Probeer plezier te beleven aan het datinggebeuren. Verwacht geen spectaculaire ontmoetingen, maar sta er wel voor open. Als je realistische verwachtingen koestert zal dit je helpen niet teleurgesteld te raken en online daten te zien voor wat het is: een extra mogelijkheid om, naast al je andere bezigheden, een speciaal iemand te ontmoeten.

eKudos Nu Jij

Schrijven kan helpen om liefdesverdriet te verwerken


Geestelijke of fysieke mishandeling, vreemdgaan, leugens, abrupte afwijzing. Soms wordt de pijn die een partner je heeft aangedaan niet vanzelf door de tijd geheeld. Dat is merkbaar aan onvrijwillige herbelevingen en nachtmerries over de traumatische gebeurtenissen en terugkerende gevoelens van boosheid, angst of verdriet. Het leven gaat door, biedt allerlei mogelijkheden, maar jij bent niet in de juiste staat om daar leuk aan mee te doen. Het verleden wordt dan het heden. In dat geval kan het nuttig zijn actief iets aan die verlammende gevoelens te doen en het verleden bewust te verwerken. Therapeutisch schrijven is een wetenschappelijk beproefd middel om oud zeer, wrok en grote verliezen te helpen verwerken. Met de juiste instructies kan het een instrument zijn om, met haast chirurgische precisie, zere plekken op je ziel bloot te leggen en te ‘ontsmetten’. Dat geeft tijdelijk meer pijn en ongemak, uiteindelijk genezen de wonden er beter door. Oud zeer wordt in de praktijk namelijk levend gehouden doordat iemand systematisch alles probeert te vermijden wat hem aan de ellende herinnert. Deze krampachtige manier van leven eist zijn tol op het dagelijkse leven en staat vaak een normale verwerking in de weg. Door nare herinneringen en bijhorende pijn opnieuw onder ogen te komen, gaat het pijnlijke er alsnog van af. De herhaalde blootstelling aan pijn of angst veroorzakende stimuli noemen psychologen ‘exposure’ en het positieve resultaat ‘uitdoving’. Oude traumatische herinneringen krijgen vaak een nieuwe betekenis, zonder die zware emotionele lading. Ga jij gebukt onder een last waar je vanaf wilt? Houd je aan onderstaande instructies en schrijf het van je af.

Zoek de pijn op – Kies een specifiek moment dat jouw huidige pijn of wrok het beste symboliseert. Hét moment waar je nu het liefst niet meer aan denkt, en waar je nog steeds angstig of boos door wordt. De keer dat je je partner zag zoenen met een ander bijvoorbeeld. Gebruik die gebeurtenis als hoofdonderwerp van je schrijfsels.

Het schrijfritueel – Kies een vast tijdstip, en een vaste, fijne plek. Het is belangrijk dat je 30-45 minuten niet gestoord wordt, zodat je in alle rust kunt schrijven. Doe dat een tot twee keer per week in een periode van 2-8 weken. Belangrijk: stop als de tijd om is. Alles wat er nu niet uitkomt bewaar je voor de volgende schrijfsessie. Het is handig van te voren een wekker te zetten zodat je niet zelf op de tijd hoeft te letten. Schrijven kan intensief en emotioneel worden. Zorg daarom dat je van te voren iets ontspannends voor daarna plant: een drankje met een vriend of vriendin, je favoriete tv-serie, een uurtje sporten, zoiets. Schrijf dus niet te laat op de avond om de kans te verkleinen dat je in bed blijf doormalen en slecht slaapt.

Het schrijven zelf verloopt in een aantal fases die afhankelijk van je persoonlijke verwerking op verschillende momenten kunnen plaatsvinden. Het hele schrijfproces kan twee weken tot een paar maanden in beslag nemen.

Beerputfase – In de eerste fase beschrijf je ongecensureerd – niemand die het leest –zo precies en gedetailleerd mogelijk over jouw pijnlijkste moment. Het is daarbij de bedoeling dat je in de eerste persoon en in de tegenwoordige tijd schrijft. Dat maakt het makkelijker om je helemaal in te leven en alle details terug te halen. ‘Ik zie, ik voel, ik hoor…’ Alsof je het helemaal opnieuw meemaakt.

Bezinning – Als de emotionele last na een paar schrijfsessies minder drukt, kun je beginnen om nieuwe gevoelens, gedachten en perspectieven uit te diepen. Schrijven is hét instrument om je innerlijke wereld te ordenen. De vluchtigheid en snelheid van al voorbij razende gedachten en emoties komen op het scherm tot stilstand. Het geeft je de kans om in te zoomen en nieuwe kanten van de situatie te belichten. Hoe kijk je nu terug op wat je meegemaakt hebt? Wat zou jij iemand anders adviseren die hetzelfde overkomen is? Heb je ondanks de ellende ook iets positiefs geleerd?

Oriëntatie op de toekomst – In de laatste fase richt je je op een betere toekomst. Je schrijft vooral over hoe je je leven wilt inrichten nu je minder door de last van het verleden in beslag wordt genomen. Hoe ziet je leven eruit zonder de pijn en wrok? Hoe kan het jou nu helpen? Of anderen? Schrijf enkele bemoedigende woorden naar jezelf voor de moeilijke momenten waarop de oude pijn weer eens de kop opsteekt. Het mooie van schrijven is dat je het altijd zwart op wit kunt teruglezen.

Symbolische afsluiting – De mens heeft er een handje van veranderingen en levensfasen symbolisch in te luiden of af te sluiten. Ook de moderne, niet-bijgelovige mens heeft er baat bij. Rituelen en symbolen geven jouw intenties namelijk extra kracht. Het laat zien dat je het serieus neemt. Mijn eerste suggestie: print de laatste tekst en steek deze ritueel in de brand. Maak het moment nog officiëler door het samen met een vriend(in) of partner te doen. Tweede suggestie: je kun ook een brief schrijven aan de persoon die jou pijn heeft gedaan. Belangrijk is dat het geen zure, verwijtende of aanvallende brief wordt, maar één die zowel recht doet aan jouw situatie als jou de mogelijkheid geeft de pijn los te laten. Misschien is vergeving teveel gevraagd, maar mocht er weer wat ruimte in je hart zijn: er is weinig wat meer oplucht dan het loslaten van wrok en haat.

eKudos Nu Jij

Hoe verschillend zijn mannen en vrouwen nou echt?


‘Het grootste verschil tussen mannen en vrouwen is dat mannen gekken zijn en vrouwen idioten.’ Rebecca West

‘De haan kraait, maar de hen legt het ei.’ Margaret Thatcher, politicus

In de loop der jaren ben ik vaak geïnterviewd over verschillen tussen mannen en vrouwen. Waarom ze zo anders omgaan met ruzie, geld, sport, humor, seks, competitie, angst, vreemdgaan… verzin het maar. Een onuitputtelijk onderwerp voor vrouwenbladen, en uiteindelijk bijna altijd een bron van ergernis voor mezelf. Hoe genuanceerd ik mezelf ook uitdrukte, als ik het artikel teruglas, kwam ik bijna altijd tevoorschijn als clichématige seksist. Dat zegt meer over (naar goedkope sensatie zoekende) journalisten dan over mij. Voor een interview in Linda magazine, waarbij ik om een of andere duistere reden als een maffiabaas in pak werd gefotografeerd, liet mij iets zeggen als: ‘Vrouwen zijn zeikmutsen.’ Dit uit de duim gezogen citaat stond nota bene als kop bij het artikel. Het was de eerste keer dat ik na een interview zowel haatmail als romantische koffieverzoeken kreeg. De enige vrouw met wie ik vervolgens koffie dronk, vond mij te ‘afwezig’ voor een vervolgdate. Ook was ik kleiner dan de foto suggereerde. Geeft niks, de desinteresse was wederzijds. Ik vond haar een zeikmuts en was volledig sufgepraat. Dat terzijde. Misschien kan ik – in mijn eigen boek – eindelijk verwoorden hoe ik nu echt over deze heikele kwestie denk: hoe verschillend zijn mannen en vrouwen nu echt? En komen vrouwen en mannen van verschillende planeten (zoals het zoetsappige excuus van een psycholoog John Gray ooit beweerde in zijn jaloersmakende bestseller Mannen komen Mars, Vrouwen van Venus)? En zo ja, zijn die verschillen aangeboren of aangeleerd?

Om antwoord op de vraag te geven ontkom ik er helaas niet aan om de evolutietheorie erbij te halen. Bijna alle biodiversiteit op deze planeet is het resultaat van seks. Heel veel seks. Grof gezegd: niet een God heeft de wereld zorgvuldig uitgedacht, wat je ziet is vrij toevallig bij elkaar geneukt. Door organismen die zich op mysterieuze manier tot elkaar aangetrokken voelen om genen uit te wisselen. Waarom zou zoiets nuttig zijn? Als je de genen van twee wezens mengt, behoud je hopelijk het beste van twee werelden en ontwikkel je nageslacht dat beter bestand is tegen de wreedheden van het leven, zoals parasieten, virussen, slangen, hongerwinters en overstromingen. De evolutietheorie stelt ook dat ons voornaamste levensdoel is ingebakken: genen doorgeven. Ons leven staat daarom – onbewust of bewust – in het teken van trefzekere seks. Dat wij dit tegenwoordig liefde noemen, maakt de natuur geen zier uit. Als iets de voortplanting (lees: seks) niet in de weg staat of het juist stimuleert, dan vindt Moeder Natuur het prima. Veel misverstanden en ergernissen tussen mannen en vrouwen zijn terug te voeren op het feit dat ze evolutionair gezien andere belangen hebben. Omdat seks voor de vrouw van oudsher nogal dramatische gevolgen kan hebben – negen maanden zwangerschap en een kleine huilebalk – zal ze van nature selectiever zijn, en op andere zaken in een potentiële partner letten dan een man. Een slimme vrouw kan haar pijlen beter richten op een stabiele, betrouwbare man die zijn schaapjes op het droge heeft en lief doet tegen haar Jack Russeltje. Zo’n man kan en wil waarschijnlijk beter voor een eventueel gezin zorgen. De man heeft iets andere belangen. Om te zorgen dat zijn genen overleven is het nuttig z’n zaad bij een vruchtbare (lees: jonge) vrouw te deponeren en – als hij ermee wegkomt – de truc bij meerdere vrouwen te herhalen. Deze karikaturale versimpeling van de evolutieleer zien we in de werkelijkheid terug wanneer een bloedmooie, jonge vrouw verkering heeft met een rijke, afgeleefde zakenman die vreemdgaat. Ondanks alle emancipatie van de afgelopen eeuw, zit er statistisch gezien nog steeds een kern van waarheid in deze karikaturale schets van de liefde. Onderzoek laat zien dat moderne vrouwen op datingsites meer dan mannen letten op (sociale) status, inkomen, opleiding en beroep van hun potentiële partners. Het is een eerste garantie dat een man zich kan focussen en binden op de lange termijn, en dat je wat aan hem hebt. Het verklaart ook waarom veel vrouwen (45 procent) precies dezelfde man aantrekkelijker vinden wanneer ze horen dat hij al bezet is. Ook dat is een garantie dat hij deugt: hij is immers al goedgekeurd door een andere vrouw. Mannen letten weer iets meer op schoonheid en tekenen van jeugdigheid bij hun partners. Daarbij hebben ze meer drang tot seks met verschillende partners en zijn ze minder veeleisend in hun seksuele encounters. Aan de andere kant is voor de gemiddelde vrouw een stuk makkelijker een seksueel avontuur te krijgen: in de praktijk gaan – hoe kan het anders – mannen en vrouwen dus ongeveer even vaak van bil, alleen hebben mannen de neiging het aantal veroveringen te overdrijven, terwijl vrouwen het downplayen. Ook gaan ze even vaak vreemd.

Postmoderne social justice warriors en feministen beweren dat verschillen tussen mannen en vrouwen door het Patriarchaat (de bezitters van een meestal spierwitte penis) zijn opgelegd en dat zelfs geslacht een sociaal construct is. Er is daarom in de LBTG-gemeenschap een strijd gaande om mensen zelf te laten bepalen tot welk geslacht ze willen behoren. Inmiddels zijn er zo’n 63 verschillende voornaamwoorden verzonnen. Tja, misschien ouderwets, maar het klinkt voor mij als het gewauwel van dit kaliber:

Postmodernist: ‘De werkelijkheid bestaat niet. Iedereen creëert zijn eigen werkelijkheid.’
Non-postmodernist: Geloof je dat echt?’
Postmodernist: ‘Jazeker, dat is mijn werkelijkheid.’
Non-postmodernist: ‘Dan heb je er vast geen bezwaar tegen dat ik je van de trap duw.’

Het is weinig meer dan een verwarrend woordspelletje. Laten we er niet te veel woorden aan vuil maken: biologisch gezien heb je mannen, vrouwen en hermafrodieten. Die laatsten worden ook wel interseksuelen genoemd en hebben zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken, bijvoorbeeld teelballen én eierstokken. Ook zijn er mensen zijn die het idee hebben in het verkeerde lichaam zitten, en daarom van geslacht willen veranderen, maar zolang ze mannelijke geslachtskenmerken hebben zijn ze biologisch gezien nog steeds een man (die zich vrouw voelen). Net als de zwaartekracht is je geslacht een gegeven, en het hebben van het ene of het andere geslacht gaat gepaard met een ietwat verschillende programmering, zowel biologisch als opvoedkundig. Hoewel die programmering zowel genetisch en opvoedkundig valt te verklaren is het vooralsnog lastig duidelijke conclusies te trekken over de vraag in hoeverre de hersenen van mannen en vrouwen, en dus hun intellectuele capaciteiten, echt verschillen.

Sommige moderne feministen zijn bang dat de nadruk op de biologische verschillen maatschappelijke misstanden (ten nadele van vrouwen) in stand houden. Ze zien dat als hét excuus dat seksisten nodig hebben om die patriarchale status quo overeind te houden. Vrouwen horen thuis achter het aanrecht of in het verpleeghuis, mannen mogen het echte werk opknappen en moeten de wereld regeren. Ik denk dat het vooral nuttig is de verschillen wetenschappelijk te onderzoeken, want de waarheid is behalve gewoon waar, meestal ook bevrijdend. Nu kapen zowel feministen als seksisten de discussie met hun eigen vooroordelen en fabels. Alleen goede wetenschappelijke onderzoeken kunnen dit soort discussies slechten: daarna kunnen we onderzoeken wat de beste manier is om met de feiten om te gaan. En stel dat veel verschillen inderdaad ook deels genetisch te verklaren zijn: dat zegt nog steeds niet zoveel over het eerstvolgende mannetjes- of vrouwtjesindividu dat je straks in de supermarkt tegenkomt. Karakterverschillen binnen een willekeurige groep vrouwen zullen groter zijn dan de gemiddelde verschillen tussen een groepje mannen en vrouwen. Statistiek gaat vaak over kleine gemiddelde verschillen tussen groepen en zegt dus niets

Terug naar de wetenschap: mannen en vrouwen hebben – God zij geprezen – verschillende lichamen, maar hebben ze ook verschillende breinen? Dat er fysieke verschillen zijn is overduidelijk (kracht, lengte, vorm, stem, botstructuur) maar in hoeverre die M/V-verschillen ook gelden voor de menselijke psyche is nog altijd een serieus onderwerp van debat. Onderzoek naar mannen- en vrouwenhersenen laten weliswaar (kleine) verschillen in hersenstructuur en cognitieve vaardigheden zien, maar het is onduidelijk in hoeverre die verschillen aangeleerd of aangeboren zijn. Onze hersenen zijn namelijk plastischer dan voorheen werd aangenomen. Taxichauffeurs hebben hierom bijvoorbeeld een vergroot achterste deel van hun hippocampus (belangrijk voor geheugen en navigatie), wanneer dit vergeleken werd met niet-taxichauffeurs van dezelfde leeftijd, geslacht en educatie. Daarbij bleek ook dat hoe langer iemand taxi reed, hoe groter diens hippocampus. De menselijke geest is een selffulfilling prophecy-apparaat en mannetjesbaby’tjes worden vanaf de dag dat ze het levenslicht zien anders behandeld dan vrouwtjesbaby’s. Deze jarenlange conditionering laat zich – net zoals andere aspecten van de opvoeding – uiteraard ook in de volwassen hersenen gelden. Je wordt psychisch gezien ten dele wat je doet. De hersenen van een kind met een intellectuele opvoeding zullen daardoor verschillen van een kind dat vooral een sportieve, fysieke opvoeding krijgt. Maar die verschillen kunnen uiteraard hoogstens binnen een kleine marge variëren.

En er zijn genoeg aanwijzingen dat er al voor en net na de geboorte enige genetische verschillen tussen mannen en vrouwen zijn: meisjesbaby’s huilen eerder, zijn eerder bang in het donker, kijken langer naar gezichten, terwijl jongensbaby’s meer interesse in apparaten vertonen. Het is lastig deze verschillen alleen aan socialisering te wijten, want sommige van deze verschillen worden al een paar uur na de geboorte waargenomen. Andere bewijzen zijn dat er bepaalde lichamelijke en geestelijke aandoeningen genetisch meer gelinkt zijn aan de ene of de andere sekse. Vrouwen hebben meer last van bepaalde psychische klachten, zoals depressies, eetstoornissen, paniekaanvallen en fobieën en auto-immuunziekten, zoals MS, reuma en chronisch vermoeidheidssyndroom. Mannen hebben vaker last van beroerten en hartaanvallen en geestelijke klachten als Parkinson, autisme, ADHD, dyslexie en drugs en alcoholverslaving. Hoe kun je dat aanleren?

Omdat grote verschillen tussen mannen en vrouwen pas ontstaan rond de puberteit, kun je een deel van de verschillen veilig aan geslachtshormonen toeschrijven (zoals het ‘mannelijke’ hormoon testosteron en het vrouwelijke hormoon ‘oestrogeen’). In de puberteit maakt een mannenlichaam zo’n tien keer zoveel testosteron aan als een vrouwenlichaam, en vouwen maken meer oestrogeen aan. Deze hormonen – die heel sterk met andere hormonen interacteren – katalyseren behalve allerlei fysieke veranderingen, ook complexe veranderingen in verlangens, gevoelens en gedrag. Testosteron stimuleert het beloningsgebied in de hersenen en kan verklaren waarom mannen meer risico nemen en competitiever zijn dan vrouwen. En oestrogeen – vooral in combinatie met het knuffelhormoon oxytocine – heeft een groot effect op sociale relaties. Dit kan helpen verklaren waarom mannen iets taak- en resultaatgerichter zijn, en vrouwen iets empathischer en meer op relaties zijn gericht en iets beter kunnen multitasken. Misschien is dit ook een erfenis uit het jager-verzamelaarstijdperk waarin mannen soms dagenlang op jacht gingen, terwijl vrouwen ondertussen op het thuisfront moesten zorgen dat het er geolied aan toeging.

Kortom, er bestaan (zichtbare en onzichtbare) verschillen tussen mannen en vrouwen, maar die worden door culturele verwachtingspatronen en jarenlange conditionering mogelijk wel flink gestuurd. Duidelijk is ook dat mannen en vrouwen van oudsher iets andere belangen in de liefde hebben, maar door toenemende emancipatie en veranderde verwachtingen van mannen en vrouwen, lijkt het erop dat mannen en vrouwen steeds meer op elkaar zijn gaan lijken. Althans dat is de voorzichtige conclusie die sommige evolutiebiologen trekken. In vragenlijsten over bijvoorbeeld status, prestige en zorgzaamheid kun je nauwelijks bepalen of een man of een vrouw die heeft ingevuld, zo bleek uit onderzoek in zeventig landen. En uit enquêtes over liefde blijkt dat mannen en vrouwen helemaal niet zo verschillend in wat ze van elkaar willen. Als je tegenwoordig aan een willekeurige groep westerse mannen en vrouwen vraagt wat ze in een partner zoeken dan staan vertrouwen en begrip bij allebei op een grote nummer één, boven een mooi uiterlijk, veel geld, goede seks of een bijzondere status. Mensen zoeken uiteindelijk vooral herkenning en begrip in een ander, een maatje bij wie ze zich thuis voelen. Een partner die ze kunnen vertrouwen en die er door dik en dun zal zijn. Natuurlijk, zonder die wederzijdse klik of lichamelijke aantrekking zal er niet veel gebeuren, maar in de praktijk blijkt dat meer te maken te hebben met het creëren van een leuke band dan met een kille evolutionaire onderhandeling.

Tussentijdse conclusie: hoewel verschillen tussen mannen en vrouwen vaak interessant zijn en meer opvallen, zijn de overeenkomsten nog altijd talrijker. Vrouwen en mannen komen niet van verschillende planeten, John Gray is een zwamneus met een goed ontwikkeld commercieel instinct. Onderzoek laat ook zien: voor een duurzame band helpt het als je voldoende op elkaar lijkt. Zoek dus vooral een partner die van dezelfde planeet lijkt te komen en die makkelijk mengt met de rest van je leven. Mensen die op elkaar lijken, hebben over het algemeen minder communicatieproblemen, hoeven zich minder aan elkaar te passen en hebben meer voor elkaar over. Dat geeft bevredigender relaties. Kortom: er is hoop voor de mensenliefde.

eKudos Nu Jij

Online daten (na je vijftigste): werkt dat echt?


Onlangs werd ik geïnterviewd voor het Plus magazine, het maandblad van voor vijftigplussers. Het verhaal is inmiddels ook online te vinden. Hieronder een paar fragmenten en de link naar het hele artikel:

Single en het zat om alleen te zijn? Zet je schroom opzij en schrijf je in bij een onlinedating- bureau. Voor velen is het de ideale manier om leuke mensen te ontmoeten die ook op zoek zijn naar een relatie. Hoe dat gaat vertelt deskundige Marcelino Lopez. Hij is psycholoog, auteur van het boek Liefde in tijden van Facebook en eigenaar van de gratis datingsite Relatieklik.

***
Wat zijn de voordelen van online daten?
“Voor mensen die romantisch zijn aangelegd, lijkt online daten veel te zakelijk. Ze dromen liever van een liefde op het eerste gezicht tijdens een ontmoeting in het park, of een mooie liefde die opbloeit tijdens een schildercursus. Toch heeft online daten echt veel voordelen.

***
Kun je flirten verleren?
“Als je jaren getrouwd bent geweest, kan flirten voelen als iets uit een heel ver verleden. Sommige mensen moeten het echt opnieuw leren. Flirten is natuurlijk spannend: je moet risico’s nemen als je iemand benadert en je kunt ook afgewezen worden. Maar als mensen eenmaal door de eerste barrière heen zijn, gaan de remmen los. Ik hoor heel vaak dat mensen die online daten, ook in het ‘echte leven’ veel meer open staan voor nieuwe contacten. Ze flirten ineens bij de bakker of in de sportschool. Soms ontstaat juist dan een nieuwe ­relatie, toch gewoon in de buurt.”

***
Wat zijn de meest gemaakte beginnersfouten?
“Achter het beeldscherm blijven! Dus te lang blijven chatten of mailen met iemand die je nog niet hebt ontmoet. Het komt voor dat mensen zelfs al verliefd worden door een spannende mailwisseling met intieme ontboezemingen. Dan kan een eerste ontmoeting echt een teleurstelling zijn. Spreek daarom zo snel mogelijk af. Een tweede veelgemaakte fout is om bij een eerste date te veel ‘uit te pakken’, bijvoorbeeld met een ­compleet diner of een lange wan­deling. Een kop koffie in een café, dat is eigenlijk de beste start. Dan krijg je al snel door wat voor vlees je in de kuip hebt. De derde fout is dat je te kritisch bent. Als je bij de eerste date twijfelt, geef die persoon dan gerust een tweede kans. Door zenuwen kan een persoon de eerste keer anders overkomen dan de tweede keer.”

***
Is online daten wel veilig?
“De meeste mensen op datingsites zijn gelukkig aardig en betrouwbaar. Toch kunnen er ook rotte appels in de mand zitten. Wees op je hoede als een match te mooi is om waar te zijn, bijvoorbeeld een fotomodelachtig uiterlijk en twintig jaar leeftijds­verschil, of als iemand te opdringerig is. Maak verder nooit geld over, al lijkt je date écht in geldnood te zitten. Geef je persoonlijke gegevens, zoals telefoonnummer, adres en mailadres, niet snel prijs. Maak voor het daten bijvoorbeeld een apart ­e-mailadres aan. Spreek de eerste keer af in een openbare gelegenheid en het liefst overdag. Blokkeer gerust de berichten van een vervelend persoon en meld het aan de datingsite als ­iemand zich misdraagt.”

Lees hier het hele interview.

Zoek je naar een geschikte datingsite? Neem eens kijkje op een van onze gratis datingsites Relatieklik of Knuz of kijk hier om meerdere datingsites met elkaar te vergelijken.

eKudos Nu Jij

De paradox van de leugen

Liegen is de nummer één levensstrategie die het leven van heel veel mensen oneindig compliceert. Deskundigen schatten dat zo’n 10 tot 30 procent van al onze communicatie bewust misleidend is. Zelfs tussen liefdespartners. De redenen liggen voor de hand: schaamte voorkomen, fouten maskeren, voordeeltjes halen of confrontaties vermijden om de harmonie te bewaren. De verleiding om te liegen ligt altijd op de loer.

Omdat we onszelf graag als ‘eerlijk en aardig’ zien, praten we onze oneerlijkheid meestal goed. ‘Ach, als de ander er niet achter komt, wie doen we er dan eigenlijk kwaad mee? De paradox is dat zelfs aartsleugenaars uitwisselingen van eerlijkheid meer waarderen dan communicatie waarin wordt gelogen. En dat is niet meer dan logisch. Een echte band bestaat bij de gratie van wederzijds vertrouwen en transparantie. Dat geeft een uitermate goed gevoel, meetbaar in de hersenen als het hormoon oxytocine. Er zijn weinig dingen die gelukkiger maken dan een connectie met een ander mens. Liegen saboteert dat gevoel. Als je je zoveel mogelijk aan de werkelijkheid houdt, hoef je niks te onthouden. Leugens daarentegen, hoe klein ze ook zijn, moet je keer op keer tegen ontmaskering beschermen. Daarom groeien ze en kunnen ze je leven ontsporen.

Hier lees je het uitgebreide artikel.

eKudos Nu Jij

Ondernemersergernis: waarom zijn reviews van webshops vaak positief en reviews van datingsites negatief?

Het is inmiddels een terugkerend ritueel. Na een gezamenlijke kitesurfsessie bespreek ik allerhande ergernissen met goede vriend en zakelijk partner Koen. Meestal op het terras van zijn strandhuis, onder het genot van een drankje en de ondergaande zon. Het werkt constructief en zuiverend om wereldse problemen in deze hemelse context te analyseren.

De afgelopen keer ging het over de onbetrouwbaarheid en impact van online recensies. Het is de frustratie van iedere ondernemer: iedereen kan een slechte recensie – hoe onterecht ook – op het internet plempen en de nadelige invloed voor de ondernemer kan groot zijn. Het internet vergeet niet!

Als ondernemer moet je constant op je hoede zijn. Als het gaat zoals de klant verwacht hoef je over het algemeen geen positieve recensie te verwachten, maar na één misstap krijg je geheid wel een negatieve. Een toprestaurant dat één keer een slecht doorbakken varkenshaasje voorschotelt heeft voorgoed een vernietigende recensie aan zijn broek hangen. Ook een persoonlijke vete kan als brandstof dienen voor een negatieve anonieme recensie over jouw onderneming. Zo ken ik een restaurateur die een rits slechte recensies kreeg, omdat een van zijn medewerkers het had uitgemaakt maken met haar (nogal agressieve) scharrel.

Koen is internetondernemer en concludeerde dat er een groot verschil zit tussen de recensies die hij krijgt over zijn webshops en die over onze datingsites. ‘De meeste recensies over de shops zijn positief, die over de datingsites negatief. En ik zie dezelfde tendens bij de concurrenten.’

‘Hoe kan dit?’ vroeg hij zich af. ‘Ik probeer op zowel op de webshop als de datingsites – die nota bene gratis zijn– dezelfde service en kwaliteit te bieden. Daar zou het dus niet aan mogen liggen.’

De meest gehoorde klacht op onze datingsite is niet dat mensen veel geld kwijt zijn voor een slechte of niet-functionerende website (want zowel Relatieklik als Knuz zijn gratis), maar dat ons ledenaanbod onaantrekkelijk, gering, slecht, ordinair of fake is.

Typische klachten zijn bijvoorbeeld:

‘Er valt hier niks te beleven. Wat een k*tsite.’
‘Mensen reageren helemaal niet. Wel heel veel spammers en fakers hier! Ook jullie flessen de boel!’
‘Ik heb alleen maar contact met opdringerige mannen en eikels! Wat een waardeloze site.’

Maar dit zijn – al zeggen we het zelf – vreemde argumenten, want er zijn genoeg leden actief (op beide sites tezamen zo’n 200.000 leden) van heel verschillend kaliber. Er zit echt van alles tussen. En veel daters doen er wél leuke contacten en dates op. En de fakers? Na een routinecheck of wanneer zij een spambericht versturen worden die direct verwijderd.

Terwijl de zon een felroze vuurbal werd, deelde Koen zijn conclusie: ‘Als je een product koopt via een webshop dan krijg je dat product ook. Het kan iets langer duren dan verwacht, in sommige gevallen valt het iets tegen, maar je krijgt waar voor je geld. Dat is niet het geval op een datingsites. Op een datingsite betaal je vaak om jezelf te promoten en je hebt geen enkele garantie dat je er ook maar iets voor terugkrijgt.’

Zoals je hier kunt lezen zijn online daters een heel selectief volkje dat aanvankelijk vooral let op afknappers voordat het bij het poeltje van overgeblevenen probeert een date te laten ontstaan. Iemand met slechte online datinggewoonten of een ‘onaantrekkelijk’ profiel heeft helaas weinig kans van slagen.

De kans dat iemand wordt teleurgesteld door een datingdienst is dus fundamenteel groter dan bij een webshop. Er is geen enkele garantie op succes, maar er zijn wel talloze manieren waarop iemand zichzelf kan diskwalificeren bij potentiele partners. Aan de statistieken kunnen wij zien hoeveel mensen zich bij ons uitschrijven omdat ze iemand hebben gevonden. Dat is best veel: zo’n 15%.

Kan het zijn dat het onvermogen en de teleurstelling van de ontevreden dater (die een slechte recensie plaatst) deels wordt geprojecteerd op de online datingdienst zelf? Verwart de dater zijn ‘gebrek aan succes’ of ‘persoonlijke teleurstelling’ met de zogenaamde ‘slechte kwaliteit van de datingsite’? Het lijkt ons best aannemelijk.

Een helemaal bevredigende oplossing voor dit probleem hebben Koen en ik niet kunnen bedenken. We hopen in elk geval dat de recensielezer zich de onbetrouwbaarheid van dit soort recensies beseft. Lang niet alle recensies zijn fair. Er is uiteraard een simpele manier om de recensie te testen: probeer het product zelf uit. Onze datingsites zijn in ieder geval gratis.

eKudos Nu Jij

Weggeswipet worden of niet? Pas op voor afknappers!

Het grote nadeel van online daten is natuurlijk dat je op basis van weinig en grotendeels gemanipuleerde informatie moet beslissen met wie je een date wilt. Dat geeft allereerst keuzeverlamming. Meer keuze betekent niet noodzakelijk meer liefde. Integendeel, hoe meer profielen, hoe oppervlakkiger daters blijken te selecteren, hoe eerder ze spijt en bindingsangst krijgen, en alsnog afhaken. Ten tweede is niet iedereen er goed in zichzelf interessant te maken en tussen de regels door te lezen wie er geschikt is.

Het eerste stadium van de date-fase is om zo snel mogelijk kaf van koren te scheiden. Net zoals jij niet iedereen een eerlijke kans geeft, zullen anderen dat andersom ook niet doen. Word jij vaak genegeerd? Misschien heb je nog wat te leren.

Onderzoek laat zien dat mensen aanvankelijk vooral letten op grote afknappers: ze zoeken naar redenen om iemand weg te klikken. Pas daarna onderzoeken ze het poeltje met overblijvers om te beslissen met wie ze echt contact willen.

De twee hamvragen die je moet beantwoorden om meer succes te hebben:
– Hoe weet je nou of je niet ook geschikte kandidaten weg klikt (alleen vanwege een verkeerde leeftijd, vage foto of saaie profieltekst)?
– Hoe zorg je ervoor dat jijzelf niet weg wordt geklikt door geschikte kandidaten (vanwege dezelfde redenen)?

Wat zijn die afknappers? Klik hier om verder te lezen.
Zelf online daten een kans geven? Kijk eens op onze gratis datingsite.

Bron: Khalid S Khan & Sameer Chaudhry An evidence-based approach to an ancient pursuit: systematic review on converting online contact into a first date

eKudos Nu Jij

Waarom is afwijzing zo pijnlijk?


Afwijzing is een groot ding voor de mens. In de hersenen activeert afwijzing dezelfde gebieden als wanneer je van je fiets valt. Het voelt (voor veel mensen) als fysieke pijn. Die pijn is een evolutionaire erfenis.

Hoewel ons leven drastisch veranderd is sinds onze voorouders millennialang als jager-verzamelaars in hertenvellen door de bossen zwierven, zijn onze lichamen en hersenen dat niet. Onze basisverlangens en angsten zijn hetzelfde. Vroeger betekende afwijzing en uitsluiting min of meer de doodstraf. Erbij horen was noodzaak, want in je eentje overleven was haast onmogelijk. Dat verklaart waarom veel mensen nu een bijna onevenredige sterke angst hebben voor afwijzing na een date, publieke blunders, openbare praatjes en waarom mensen stomme dingen doen als er genoeg sociale druk is.

Iemand afwijzen bijna net zo pijnlijk zijn als een afwijzing krijgen, vooral als je iemand aardig vindt. De verfijnde spiegelneuronen die de mens zo sociaal maken, geeft ze een goed inlevingsvermogen. En daarom kunnen mensen zich prima voorstellen hoe het voor hun tegenspeler voelt als ze die afwijzen. Ze voelen die afwijzing deels zelf.

Vooral in de liefde doet afwijzing pijn. Als een potentiële werknemer zijn stagiaire beter in het team vindt passen dan jij, dan kun je er vast wel mee leven. Maar als de persoon op wie je verliefd bent, jou meer als vriend(in) of gezellige kennis ziet, dan is dat een natuurramp.

Wat je tegen dat gevoel kunt doen? Helaas niet bijster veel, maar uit onderzoek (o.a. op onze datingsite Relatieklik) blijkt wel dat mensen eraan kunnen wennen. Niet voor niets wordt in sociale angst-cursussen en flirt-workshops de angst voor afwijzing aangepakt door die juist op te roepen. Na een paar afwijzingen op een belachelijk verzoek ‘Ik heb tickets voor een sm-beurs, ga je mee?’ dooft de angst wat uit. Juist een belachelijk verzoek waarbij een afwijzing te verwachten valt, maakt dat mensen het eerder durven vragen. Zo’n afwijzing voelt dan minder persoonlijk, vooral wanneer je merkt dat sommige tegenspelers toch leuk of grappig reageren en jij niet bent gestorven.

De grootse les? Afwijzing is behalve klote, ook een teken dat iets belangrijk voor jou is. Mensen die uit angst voor afwijzing zoveel mogelijk risico’s uit hun leven vermijden besparen zichzelf pijn op de korte termijn, maar reduceren daarmee hun leven tot wachtkamer. Terwijl ze fantaseren tot die bijzondere persoon op magische manier hun leven binnenwandelt… gebeurt er meestal niets interessants. Een leven zonder risico is doods.

eKudos Nu Jij

De liefdesparadox: waarom de liefde ons ontglipt

In onze hoofdstad is meer dan 40% van mensen tussen 25 en 40 vrijgezel. En dit betreft vaak lieve, leuke, aantrekkelijke, intelligente mensen die graag verkering zouden hebben en in een stad wonen met andere lieve, leuke, aantrekkelijke, intelligente mensen. Dat is de paradox

De moderne maatschappij biedt oneindige vrijheden en keuzemogelijkheden. En ons brein weet zich daar niet goed raad mee. Gek genoeg smoort precies die vrijheid liefde en levensgeluk in de kiem. Veel mensen blijven hangen in het datingproces zonder voor elkaar te kiezen.

Vroeger was de liefde een noodzakelijke en praktische aangelegenheid. Het huwelijk was de manier om seks te hebben. Seks gaf vaak kinderen. En kinderen gaven commitment. Scheiden was geen optie, tenzij je partner een gevaarlijke crimineel bleek.

Misschien was de traditionele parendans niet ideaal, maar mensen hadden niet de hele tijd het opgejaagde gevoel dat ze een betere partner of spannendere relatie moesten hebben. Het waren de beperkingen hielden die de liefde werkbaar maakten. Onze opa’s en oma’s waren bijna hun hele leven samen, nu scheidt de helft van alle stelletjes.

Anticonceptie, emancipatie en veranderde normen en waarden hebben de paringsdans onherkenbaar veranderd. Een relatie is geen noodzaak meer, het is slechts een instrument om je liefde te delen. Daarom hopen zoveel mogelijk behoeften te bevredigen met een en dezelfde partner. We fantaseren er op los, terwijl de werkelijkheid wat weerbarstiger is. Vaak tegen beter in hopen we op die ene partner die het allemaal (voldoende) heeft, en dat ook nog eens van jou vindt.

De grootste uitdaging is tegenwoordig om je niet gek te laten maken. En te waken voor perfectionisme en al te hoge eisen in de liefde. Het is broodnodig realistische verwachtingen te hebben. Wat dat betreft kunnen we leren van conservatieve culturen waar gearrangeerde huwelijken nog bon ton zijn. Ik zou nooit voor uithuwelijken willen pleiten, maar de cijfers zijn interessant. Het lijkt erop dat partners in gearrangeerde huwelijken gelukkiger met elkaar worden. Van een mager vijfje in het begin geven ze hun relatie in een later stadium een zeven. Bij ons is het andersom: we beginnen blij, gemiddeld met een zeventje, en eindigen met een vijf.

En toch, geef mij maar onze verworven vrijheden. We zullen alleen leren dealen met de schaduwkanten. Het is in ieder geval makkelijker dan ooit om met gelijkgestemde vrijgezellen in contact te komen. Zelfs als je met buikloop en een ontploft kapsel thuis ruftend op de bank zit kun je contact leggen via Facebook of een van de vele datingsites.

Online daten is geen tovermiddel, maar statistisch gezien vergroot je de kans aanzienlijk dat je iemand tegenkomt die bij je past. Als je wilt weten hoe je effectief kunt daten dan raad ik je dit artikel aan: do’s and dont’s van online daten volgens de wetenschap. En tot slot nog wat schaamteloze promotie voor als je daadwerkelijk het online dating-pad op gaat: neem bijvoorbeeld een kijkje op de gratis datingsite met relatietest die ik heb helpen opzetten.

eKudos Nu Jij

Ben je nog egoïstisch als je in de juiste relatie zit?


Woorden die beginnen met ‘ego’ worden meestal afgedaan als negatief. Ken jij iemand die graag ‘egoïst’, ‘egocentrisch’ of simpelweg ‘ego’ wordt genoemd? Behalve misschien een verdwaalde narcist? Op een oude enquete van onze datingsites Relatieklik en Knuz bleek dat mensen egoïsme de grootste afknapper in een partner vonden. Door die kwaaie bijklank zou je bijna vergeten dat egoïsme in een relatie niet alleen gewenst, maar zelfs broodnodig is.

Nergens wordt dat zo duidelijk als in bed. Zonder het vermogen je tijdelijk volledig op jezelf te concentreren en de ander te vergeten, is het lastig tot een orgasme te komen. Genieten is nu eenmaal vaak een egocentrische bezigheid. Zelfs als je het samen doet. De paradox van seks: door af en toe zonder schroom te nemen, wordt het een stuk makkelijker om daarna zonder voorbehoud te geven.

Wat in bed geldt, telt ook daarbuiten. Als één partner de ander alsmaar probeert te paaien of te sparen, wordt de relatie ofwel pijnlijk ongelijkwaardig ofwel dodelijk saai. In het eerste geval negeert iemand de eigen behoeften omwille van een partner die daar (misschien zonder het te weten) misbruik van maakt. In het tweede geval heb je twee mensen die zo weinig van elkaar eisen dat je je afvraagt of ze überhaupt nog iets wezenlijks met elkaar delen.

In duurzame relaties blijken partners behoorlijk egoïstisch te (kunnen en mogen) zijn. Relaties waarin geliefden hun eigen dingen blijven doen en daar de ruimte voor krijgen, houden langer stand dan relaties waarbij mensen elkaar beperken. Zolang beide partners maar het gevoel hebben dat het grote plaatje van hun relatie in balans is. Dit evenwicht hoeft niet half-half te zijn. Sommige mensen vinden géven nou eenmaal leuker dan némen.

Een goede dosis egoïsme maakt ook dat je eerder in een voor jou gezonde relatie belandt. Als iemand die conflictvermijdend is en tegelijkertijd veel ruimte en onafhankelijkheid nodig heeft, heb ik regelmatig klem gezeten in relaties waarin ik mij een totale egoïst voelde. Dat is mij ook vaak verweten. In sommige relaties lukte het me gewoon niet leuk mee te doen, hoeveel ik ook van haar hield. Shoppen, weekendjes welness, samen op de bank – omdat het niet van harte ging, hield ik daar op een gegeven gewoon mee op. Deze relaties eindigden soms in een spervuur van verwijten totdat een van ons de stekker eruit trok. Pas toen ik mijn behoeften niet meer verstopte om de vrouw in kwestie voor me te winnen – iets wat ik gek genoeg voorheen te egoïstisch zou vinden – werd veel sneller duidelijk met wie ik wel en niet in een duurzame relatie zou kunnen zitten. In de praktijk is dat een vrouw die voldoende op mij lijkt en mijn ‘egoïstische’ drang om regelmatig op mezelf te zijn gewoon begrijpt.

Als partners zich continu inhouden om elkaar niet te kwetsen, zit er iets niet goed. Voor buitenstaanders is het meestal makkelijker te bepalen wat er niet klopt dan voor de geliefden zelf. Deze mensen zijn vaak te emotioneel om te zien dat ze gewoon niet zo veel met elkaar gemeen hebben. Want voldoende op elkaar lijken – zo laat al het onderzoek zien – is wat relaties langdurig bevredigend maakt. Je begrijpt elkaar beter, communiceert makkelijker en je hebt meer voor elkaar over. Je-egoïstische-zelf kunnen zijn, is vaak de beste graadmeter om te bepalen of je in de juiste relatie zit. En wanneer dat zo is voelen de meeste egoïstische trekken niet als egoïsme, maar als gelijkwaardigheid. Met de juiste partner word je misschien nog een gever.

Deze column verscheen eerst in het gezondheidsmagazine GezondNu

eKudos Nu Jij