Schrijven is een beproefd middel om oud zeer, wrok en grote verliezen te helpen verwerken. Met de juiste instructies kan het een instrument zijn om, met haast chirurgische precisie, zere plekken op je ziel bloot te leggen en te ‘ontsmetten’. Dat geeft tijdelijk misschien meer pijn en ongemak, uiteindelijk genezen de wonden er sneller en vollediger door. En misschien realiseer je achteraf dat je er een nieuwe hobby bij hebt: schrijven.
Schrijven werkt bij verschillende psychische klachten, maar is bij uitstek geschikt bij het verwerken van heftige emotionele gebeurtenissen. Talloze wetenschappelijke onderzoek bevestigen het en veel therapeuten geven hun cliënten gerichte schrijfoefeningen mee naar huis voor onverwerkt leed. Tegenwoordig gebeurt dat vaak online, middels internettherapie.
Oude, pijnlijke herinneringen worden daarbij bewust opgeroepen, vastgehouden en onderzocht. Dit werkt paradoxaal genoeg zuiverend en bevrijdend. Hoe het precies werkt? Oud zeer wordt in de praktijk levend gehouden doordat iemand systematisch alles probeert te vermijden wat hem aan de ellende herinnert. Deze krampachtige manier van leven eist zijn tol op het dagelijkse leven en staat vaak een normale verwerking in de weg. Door nare herinneringen en bijhorende pijn onder ogen te komen, gaat het pijnlijke er uiteindelijk alsnog van af. De herhaalde blootstelling aan pijn of angst veroorzakende stimuli noemen psychologen ‘exposure’ en het positieve resultaat ervan ‘uitdoving’. Oude herinneringen krijgen hierdoor vaak een nieuwe betekenis, zonder de zware emotionele lading.
Ga jij gebukt onder een last waar je vanaf wilt? Houd je aan onderstaande instructies en schrijf het van je af.
Zoek de pijn en het verdriet op
Kies – na een kleine brainstorm – één typisch moment of gebeurtenis die jouw huidige pijn of wrok het beste symboliseert. Het moment dat je door het ziekenhuis gebeld wordt met slecht nieuws over je vader: de keer dat je je partner zag zoenen met een ander of de situatie dat je van achteren werd vastgegrepen door een vreemde man, enzovoorts. Dat is vast een moment waar je nu het liefst niet meer aan denkt, en waar je nog steeds angstig of boos door wordt. Gebruik die gebeurtenis als hoofdonderwerp van je schrijfsels.
Het schrijfritueel
Kies een vast tijdstip, en een vaste, fijne plek. Het is belangrijk dat je 45 minuten niet gestoord wordt, zodat je in alle rust kunt schrijven. Doe dat een tot twee keer per week in een periode van 2-8 weken. Belangrijk: stop als de tijd om is. Alles wat er nu niet uitkomt bewaar je voor de volgende schrijfsessie. Het is handig van te voren een wekker te zetten zodat je niet zelf op de tijd hoeft te letten. Schrijven over oud zeer kan intensief en emotioneel zijn. Zorg daarom dat je van te voren iets ontspannends voor daarna plant. Schrijf niet te laat op de avond om de kans te verkleinen dat je in bed blijf doormalen en slecht slaapt. Liever iets eerder schrijven en daarna wat afleiding: een drankje met een vriend of vriendin, je favoriete tv-serie, een uurtje sporten, zoiets.
Fases van het schrijven
Het schrijven zelf verloopt in een aantal fases die afhankelijk van je persoonlijke verwerking op verschillende momenten kunnen plaatsvinden. Het hele schrijfproces kan twee weken tot een paar maanden in beslag nemen.
De beerput
In deze fase beschrijf je ongecensureerd – niemand die het leest –zo precies en gedetailleerd mogelijk over jouw pijnlijkste moment. Het is daarbij de bedoeling dat je in de eerste persoon en in de tegenwoordige tijd schrijft. Dat maakt het makkelijker om je helemaal in te leven en alle details terug te halen. ‘Ik zie, ik voel, ik hoor, ik ruik, ik denk…’ Alsof je het helemaal opnieuw meemaakt. Beschrijf alles wat je voelt en denkt op dat moment. Zoek de angel op, waar zit het gif? Wat is voor jou het allermoeilijkst? Woede uiten, tieren, huilen en schelden, het is allemaal geoorloofd. Gooi de remmen los, als je maar zorgt dat je je aan bovenstaande voorwaarden houdt: vaste tijd en plaats, iets ontspannends erna.
Bezinning
Als de emotionele last na een paar schrijfsessies minder drukt, kun je beginnen om nieuwe gevoelens, gedachten en perspectieven uit te diepen. Schrijven is een heel goed instrument om je innerlijke wereld te ordenen. De vluchtigheid en snelheid van al die voorbij razende gedachten en emoties komen op het scherm tot stilstand. Het geeft je de kans om in te zoomen en nieuwe kanten van de situatie te belichten. Hoe kijk je nu terug op wat je meegemaakt hebt? Wat zou jij iemand anders adviseren die hetzelfde overkomen is? Heb je misschien iets geleerd van wat er gebeurd is? Zijn er dingen die je toen niet wist en waar je nu anders tegenaan kijkt? Kun je, terugkijkend, iets zeggen over jouw manier van handelen? Hoe zou je een vriend of vriendin die dit meegemaakt heeft steunen? Je zult misschien merken dat er langzaam een nieuw, luchtiger beeld van de toekomst opdoemt.
Oriëntatie op een betere toekomst
In de laatste fase richt je je op de toekomst. Je schrijf vooral over hoe je je leven wilt inrichten nu je minder door de last van het verleden in beslag wordt genomen. Dat geeft je meer ‘vrije’ tijd. Hoe ziet je leven eruit zonder de pijn en wrok? Misschien was wat je hebt meegemaakt mensonterend, maar zelfs daaruit kunnen nieuwe mogelijkheden en perspectieven ontstaan. Hoe kan het jou nu helpen? Of anderen? In de laatste fase bereid je je ook voor een eventuele terugval. Schrijf enkele bemoedigende woorden naar jezelf voor de moeilijke momenten waarop de oude pijn weer eens de kop opsteekt. Het mooie van schrijven is dat je het altijd zwart op wit kunt teruglezen.
Symbolische afsluiting
De mens heeft er een handje veranderingen en levensfasen symbolisch in te luiden of af te sluiten. Ook de moderne, niet-bijgelovige mens kan daar veel baat bij hebben. Rituelen en symbolen geven je intenties namelijk extra kracht. Het laat zien dat je het serieus neemt. Mijn suggestie: print de laatste tekst of brief uit en steek deze ritueel in de brand. Maak het moment nog officiëler door het samen met een vriend(in) of partner te doen.
Als er een specifiek persoon is die jouw leed (mede) heeft veroorzaakt, kun je besluiten om in briefvorm te schrijven en je brief aan diegene te richten. Het gaat echter om het schrijven zelf, en het is niet per se de bedoeling de brief daadwerkelijk te versturen. Doe je dat wel, zorg dan dat je het eerst een ander laat lezen om te zien hoe het overkomt. Belangrijk is dat het geen zure, verwijtende of aanvallende brief wordt, maar één die zowel recht doet aan jouw situatie als jou de mogelijkheid geeft de pijn los te laten. Misschien is vergeving teveel gevraagd, maar mocht er weer wat ruimte in je hart zijn: er is weinig wat meer oplucht dan het loslaten van wrok en haat.
P.s. Als de gebeurtenis die jij hebt meegemaakt jou dusdanig overweldigt dat je er niet over kunt schrijven, schakel dan de hulp in van een professionele hulpverlener: www.interapy.nl bijvoorbeeld.
Fonds Psychische Gezondheid stelde aan ruim 10.000 mensen de vraag: “Vraag jij makkelijk hulp aan anderen (denk aan vrienden, familie, collega’s, buren)?” Daarop antwoordde slechts 24% van de mensen ‘ja’. 