Sinds de mens taal heeft ontwikkeld is zijn positie op de hiërarchie van de evolutieladder onbetwist. Door met elkaar te praten kunnen we beter samenwerken en onszelf op grote schaal organiseren. Het gemiddelde dier heeft slechts wat klanken en gebaren tot zijn beschikking om zijn toehoorders iets duidelijk te maken. Dat gebrek aan duidelijkheid en nuance moet hij compenseren door weg te rennen of aan te vallen.

Maar, hoewel taal een hoop kan verduidelijken, verwart het net zo goed. We gebruiken taal ook om te verhullen wat we echt vinden. Liegen, slijmen, goedpraten, allemaal producten van de taal.

Daarnaast heeft taal ook onbedoelde bijeffecten. Ze creëert namelijk haar eigen werkelijkheden. Zo hebben we hebben bijna overal wel een woord voor, maar we vergeten vaak dat veel van die woorden niet een concreet ding beschrijven dat je in de werkelijkheid kunt aanwijzen. Ze bestaan alleen omdat we er een woord voor hebben verzonnen. Veel woorden zijn containerbegrippen die iedereen op zijn eigen manier kan invullen of interpreteren. Een woord als ‘liefde’ is er ook zo één. Voor iedereen betekent het – door cultuur, ervaring en verschillende biologische behoeften – net iets anders. Voor de een is het een seksuele obsessie die meer lijkt op een verslaving dan genegenheid, voor een ander de wens om voor anderen te zorgen, voor weer een ander is het vooral een gelijkwaardige vriendschap waarbij je meest intieme gedachten met elkaar deelt.

Het schijnt dat de meeste mensen zo’n zestigduizend woorden in hun vocabulaire hebben en die gebruiken ze, bij nadere beschouwing, vaak op een nogal willekeurige, slordige, dwingende of indirecte manier. Elke relatietherapeut zal dat beamen. Partners raken geregeld geïrriteerd of teleurgesteld omdat hun metgezel maar niet ‘wil’ begrijpen wat voor hen zo vanzelfsprekend is. Hieronder nemen we twee veel voorkomende valkuilen onder de loep, maar eerst geef ik je de twee belangrijkste adviezen voor een vruchtbare communicatie.

De belangrijkste twee vragen die je in al je interacties als leidraad kunt nemen:

1. Welk gedrag wil ik uiteindelijk oproepen?
2. Hoe communiceer ik zo dat de kans dat dit gebeurt zo groot mogelijk is?

Over het algemeen probeer je elkaar te begrijpen of iets te laten doen of ervaren. Er zijn verschillende manieren om dat te doen. Als je graag een glimlach op het gezicht van je partner ziet, dan kun je beter zelf wat vaker glimlachen of iets grappig vertellen dan er direct om vragen. De vraag ‘kun je eens lachen?’ werkt meestal nogal averechts. Probeer maar eens.

Effectief communiceren is meer dan het aanleren van regeltjes. Het vraagt om aandacht en nieuwsgierigheid. Aandacht voor wat je zelf voelt en wilt. Aandacht voor je woorden, toon en gebaren. Aandacht voor de reacties van de ander. Soms zijn minimale (non-verbale) signalen al genoeg om een betekenisvolle communicatie op gang te houden. Een liefdevol tikje op de schouder om te laten zien dat je er voor iemand bent. Aandachtige stilte en een luisterend oor in plaats van je goedbedoelde advies er doorheen willen drukken. Of juist een blik op je horloge om te laten zien dat de tijd dringt en dat de ander maar eens ter zake moet komen.

In andere gevallen is er meer nodig om tot elkaar te komen: een goede verklaring waarom je de afspraak vergeten bent. Een oprecht excuus nadat je bent betrapt op een leugen. Een goed verhaal om de ander te overtuigen jou geld te helpen. Een eerlijke confrontatie over iets wat jou in de relatie stoort.

Zowel subtiele als directe communicatie kan om verschillende redenen lastig zijn. En niet iedereen is behept met voldoende inlevingsvermogen en sociale vaardigheden. Veel partners bedoelen niets dan goeds en toch komt dat bekaaid hun mond uit. Ik ken mensen die een compliment kunnen laten klinken als een belediging. ‘Je ben toch een stuk minder dom dan ik dacht.’

Gelukkig is de oorzaak van communicatieve misverstanden vaker een gebrek aan oefening dan iets anders. Een beetje meer moeite, helderheid en eerlijkheid in je communicatie kan wonderen doen. Vooral in liefdesrelaties waarin we nogal veel van elkaar verwachten is het nuttig om je communicatie te scherpen. Veel partners zwijgen of liegen liever dan dat ze de moed verzamelen om aan te geven waar ze écht behoefte aan hebben. Deze ‘luiheid’ voorkomt strijd op de korte termijn, maar brengt veel partners op de lange termijn in de problemen.

Hoe vager en indirecter de communicatie, hoe meer speling en ruimte er is voor misverstanden en groeiende onvrede. Soms is het geen luiheid of angst voor confrontatie, maar is er een blinde vlek aan het werk. Veel mensen gaan er vanuit dat hun partner zou moeten snappen waar zij behoefte aan hebben. ‘Dat klinkt vaak zo: ‘Ze zou toch moeten voelen dat ik nu even alleen moet worden gelaten.’ ‘Hij snapt het heus wel als ik later kom en het avondeten skip.’ Zij raden de gedachten of stemmingen van hun partner zonder deze eerst te checken. Dit ‘gokken’ is een veel gebruikte en vaak slechte communicatiestrategie.

Veel partners worden achteraf boos op hun geliefde zonder deze überhaupt een eerlijke kans te hebben gegeven. Ze doen mopperend klusjes die hun partner had moeten doen. Ze verwachten romantische acties die de ander niet in zijn repertoire heeft. Door het er niet over te hebben, nemen de ergernissen en misverstanden alleen maar toe. En door je vervolgens alleen maar te richten op wat er niet goed gaat bevestig je al snel dat dát inderdaad zo is. Je creëert niet de geschikte voorwaarden voor een positieve interactiespiraal. Zelfs als je partner daar verder best voor open zou staan.

Wat wil ik? Wat wil jij?
De kern van veel relatieproblemen: veel partners waarderen de dingen die hun geliefde voor hen doet anders dan hoe hun geliefde ze bedoeld heeft. Als Piet de lekke fietsband repareert van Petra en als extra het wasrek meepakt, doet hij misschien moeite die hij niet gewaardeerd ziet. Die fiets interesseert Petra misschien niet zo, ze neemt de bus wel. Zij heeft liever dat hij echt luistert als ze ergens mee zit zonder te reageren met een dooddoener, opmerkt dat ze naar de kapper is geweest of vraagt naar haar functioneringsgesprek. Persoonlijke aandacht dus. Veel mensen denken hun partner kennen, terwijl dit vaak niet zo is.

Een van de grootste eye-openers die ik in mijn wetenschappelijke zoektocht naar duurzame liefde vond, betreft een opmerkelijk Zwitsers onderzoek. Daaruit bleek dat hoe langer partners bij elkaar zijn, hoe minder goed ze elkaar blijken te kennen. In het onderzoek moesten oude en jonge stelletjes hun kennis over elkaar testen. Ze moesten vragen beantwoorden als ‘is je partner tevreden met de relatie?’ tot ‘wat is het lievelingseten van je partner?’ Paradoxaal genoeg hadden jonge stelletjes het vaker bij het juiste eind. Hoe dat kan? Elkaar kennen is geen kwestie van tijd, maar van aandacht.

Oude stellen denken dat ze elkaar beter kennen, maar ze verwarren voorspelbare reacties van hun partner (‘hij knikt weer zijn hoofd’) met wat ze denken dat er in diens hoofd omgaat (‘hij zal wel weer denken dat…’). Oude stellen checken het minder bij elkaar en gaan er ten onrechte van uit dat ze partnerlief door en door kennen. Een voorspelbare relatie hebben betekent niet dat je elkaars binnenwereld per se goed kent. Een relatie kan steeds meer en meer op routine en vanzelfsprekendheid draaien, terwijl er in beide hoofden misschien wel heel andere binnenwerelden aan het ontstaan zijn. Dat verklaart ook meelijwekkende verzuchtingen als: ‘Alles ging goed tussen ons, maar toch ging die eikel (M/V) vreemd en maakte ze het uit.’

Om elkaar te kennen moet je in het hier en nu je voor elkaar blijven interesseren en vragen stellen om met elkaar in tune te blijven. Zowel jij als je partner veranderen. Het leven verandert. Alles verandert. Dat vraagt om aandacht voor wat er nu tussen jullie speelt (zonder te blijven hangen in wat er in het verleden is gezegd en gedaan.)

Een eerste stap is daarom om – per situatie – stil te staan bij wat je concreet van je partner verwacht (in specifieke situaties) en erachter te komen wat je partner precies van jou verwacht. Dit lijkt simpel, maar in de praktijk blijken mensen veel beter te weten wat ze níét willen. En dat geeft een heel ander eindresultaat.

Maak daarom regelmatig jullie verwachtingen over elkaar concreet.

Een relatie is geen contract, het is een levend ding. Zie de relatie (en je partner) niet als iets vanzelfsprekends, zoals een huis- of arbeidscontract, en zorg dat er tussen jullie een sfeer is waarin het natuurlijk is om elkaars binnenwerelden te blijven herontdekken en prikkelen. Toegegeven, dat is niet met iedere partner even makkelijk. We verschillen allemaal in de mate waarin we onze gedachten en gevoelens willen delen. Voor extraverten is die transparantie een standaardneiging, terwijl introverten spaarzamer zijn.

Hoe verschillend jullie karakters ook zijn, als je weet wat je concreet van je partner kunt verwachten en andersom, dan hebben jullie daarmee een waardevolle gebruiksaanwijzing voor de relatie in handen. Het betekent niet dat jullie die verzoeken van elkaar moeten inwilligen, maar je weet nu wel waar de echte issues en verschillen tussen jullie zitten, en waar je wel en niet aan kan of wil voldoen. Dat kan een hoop misverstanden, strijd en onnodige irritatie besparen.

In de praktijk vinden partners het vaak onnatuurlijk om te onderzoeken en te ‘onderhandelen’ over wat ze van elkaar willen. ‘Het zou vanzelf moeten gaan’ is daar vaak de impliciete gedachte erachter. Veel mensen vinden het nogal kunstmatig om preciezer te communiceren dan ze gewend zijn, maar het is vaak de belangrijkste eerste stap voor het verbeteren van verschillende aspecten van hun liefdesleven. We maken hier een beginnetje. Twee valkuilen die je vanaf nu maar beter kunt vermijden:

Lees geen gedachten
In de omgang met anderen worden we gedwongen elkaars gedrag te interpreteren. Gedachtenlezen (zonder te checken of het klopt) is een vorm van te snel conclusies trekken. Het is een projectie van je eigen ideeën, en die stroken lang niet altijd met de werkelijkheid. Ook partners die elkaar al jaren kennen komen soms tot conclusies die niet overeenkomen. ‘Oei, ze vindt me vast een vaatdoek sinds ik niet meer sport. Nu al drie weken geen seks meer gehad.’ Zij ondertussen kan denken: ‘Nou, hij doet afstandelijk de laatste tijd. Zo heb ik er geen zin in hoor.’ Uit beleefdheid, gewoonte of ongemakkelijkheid checken we soms niet wat ons dwarszit. Vaak wordt die onvrede vertaald in stekende verwijten die het echte issue onbesproken laten en de partner in het ongewisse laten. ‘Ik ga naar het café, de gezelligheid is hier ver te zoeken.’

Aldus gaan veel mensen door het leven met allerlei vermoedens en vooroordelen over elkaar die nooit eens goed gecheckt of uitgepraat worden (en die hun eigen leven beginnen te leiden).

En zelfs al heb je het vaak bij het juiste eind en ben je gezegend met buitengewoon veel mensenkennis: het zorgt sowieso niet voor een goede sfeer door te doen alsof je beter weet wat je partner voelt en denkt dan hem/haarzelf. Vooral als je partner jouw ‘telepathische krachten’ niet van je wil aannemen, doe je er goed aan je partner in zijn/haar waarde te laten. Gedachtenlezen kan de sfeer nogal verpesten:

‘Oh gut, er is weer iemand chagrijnig.’
‘Valt mee. Gewoon een zware dag op het werk. Ik ben moe.’
‘Ach man, ik ken je toch. Ben je nou nog steeds boos omdat ik je vroeg mijn moeder op te halen.’
‘Waar heb je het over? Mens ik ben moe.’
‘Ik ben dat chagrijnige gedoe van jou meer dan zat hoor. En ook nog ontkennen, zeker.’

Het is altijd beter voor de sfeer om je partner serieus te nemen:

‘Oh jee, je ziet er niet vrolijk uit. Chagrijnig?’
‘Valt wel mee. Gewoon een zware dag op het werk. Dat komt zo wel goed.’
‘Oh vervelend, was het niet leuk op je werk dan?’
‘Misschien dat ik er zo over wil praten. Eerst koffie drinken?’
‘Ik zet wel even.’

Wees concreet als je ergens behoefte aan hebt
Mensen zeggen vaak in vage bewoordingen wat ze van elkaar missen. Dat klinkt dan ongeveer zo:

‘Neem me nou eens serieus.’
‘Ik wil dat je er vaker voor me bent.’
‘Ik wil graag meer quality time.’
‘Ik voel me niet bijzonder bij jou.’

Zonder dit soort uitingen te specificeren weet je als partner natuurlijk niet wat de ander er precies mee bedoelt. Om dit te weten moet je doorvragen totdat het concreet wordt. Als twee partners dezelfde woorden gebruiken betekent het lang niet altijd dat die mensen ook hetzelfde bedoelen. Hebben jullie het wel over hetzelfde? Wat bedoelt je partner eigenlijk met liefhebben, eerlijk zijn, snel afspreken, serieus genomen worden, een opgeruimd huis, enzovoorts? Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Neem een opgeruimd huis: is dat een keer per week schoonmaken? Of drie keer? Misschien ziet je partner dat anders dan jij. Daar moet je dus achter komen, voordat je de ander allerlei verwijten naar het hoofd slingert als: ‘Je bent een vieze smeerpoets.’

Ander voorbeeld. Zie jij wat hieronder misgaat?

Zij (teleurgesteld): ‘Ik vind het gewoon belangrijk dat je er voor elkaar bent.’
‘Ja ja, dat vind ik toch ook.’
‘Nou daar zie ik helemaal niks van.’
‘Wat een onzin, ik ben er toch voor je als het nodig is. Weet je toch?’
‘Waar was je gisteren toen ik het zo moeilijk had op mijn werk?’
‘Ik was gewoon bezig in het magazijn met Cees, ik kan toch niet zomaar weggaan?’
‘Je bent er dus gewoon niet voor me als het écht nodig is.’
‘Wel waar, ik wist niet dat je het zo zwaar had.’
‘Je weet toch hoe belangrijk die nieuwe baan voor me is en dat ik niet kan opschieten met die klotebaas.’
‘Ja, dat weet ik wel, ik heb je laatst nog meegenomen naar Carré, omdat ik vond dat je wat ontspanning nodig had.’
‘Ja, maar dat is gewoon omdat jij het zelf leuk vindt, dat heeft niks met mij te maken.’
‘Hoezo? Zó leuk vind ik Herman van Veen echt niet.’
En. Zo. Eindeloos. Voorts.

In dit voorbeeld is het voor beiden onduidelijk wat ‘er voor elkaar zijn’ betekent. De discussie zou eindeloos kunnen duren. Omdat ze niet concreet bespreken wat dat nou concreet betekent, blijft hun communicatie moerassig. Onbevooroordeeld luisteren en doorvragen is altijd beter voor het contact dan er van uitgaan dat je hetzelfde bedoelt. Op die manier corrigeer je elkaar in de communicatie en kom je echt tot de kern van jullie conflict. Laten we dit gesprekje opnieuw voeren:

Zij (teleurgesteld): ‘Ik vind het gewoon belangrijk dat je er voor elkaar bent.’
‘Ja, dat klinkt redelijk, maar wat bedoel je daarmee? Ik kan niet in jouw bovenkamer kijken.’
‘Je weet best hoe belangrijk die baan voor me is. Dat had je toch wel zelf kunnen bedenken. Toen ik je belde na dat gesprek had ik je nodig, ik wilde dat je naar me toe kwam of zo. Je had me toch even kunnen ophalen?’
‘Sorry, maar ik ben geen helderziende. Hoe kan ik weten dat jij dat wilde als je me dat niet vraagt?’
‘Dat is zo, maar was je anders wel gekomen?’
‘Als ik had begrepen dat je je zo slecht voelde… zeker weten.’
‘Mmm… oké.’

Er voor elkaar zijn betekent in dit geval. ‘Mij ophalen als ik me slecht voel.’ In een andere situatie kan het betekenen:

‘Sms mij als je later thuis komt dan verwacht.’
‘Zet mij niet voor schut bij je vrienden.’
‘Een kus of bedankje als ik voor je gekookt heb.’

Relaties, zowel romantische als vriendschappelijke, branden op een mengeling van wederzijds vertrouwen, gelijkwaardigheid, gedeelde ervaringen en een dosis gezond opportunisme. Je wordt nou eenmaal eerder vrienden met iemand waar je iets aan hebt en bij wie je jouw behoeften en interesses kwijt kunt. Zowel in woorden als daden. Dat houdt paradoxaal genoeg ook in dat relaties een bepaalde gelijkwaardigheid vereisen. Als één van beide vrienden of partners te weinig uit zo’n relatie haalt dan houdt zo’n relatie al snel op. Je moet elkaar wel allebei iets te bieden hebben.

Die gelijkwaardigheid is lang niet altijd één op één. Wat voor een buitenstaander een ongelijkwaardige (tot mislukken gedoemde) relatie lijkt, kan in de praktijk prima werken. Als buitenstaander zie je niet altijd wat mensen precies bindt. Iemand die op sleeptouw genomen wil worden, heeft baat bij een controlefreak als vriend, iemand die graag alles bepaalt. Iemand die graag doceert, praat en inspireert kan prima vrienden zijn met iemand die graag luistert en leert. Iemand die zich nodig en nuttig wil voelen, kan goed samen met iemand die zich graag laat pamperen.

De meeste relaties laten zich makkelijker ontleden: partners en goede vrienden hebben vaak veel met elkaar gemeen. Uit onderzoek blijkt dat mensen die voldoende op elkaar lijken en de wereld met eenzelfde soort bril bekijken vaak duurzamere en bevredigendere relaties hebben. Het zal niet verbazen dat deze mensen elkaar beter begrijpen, elkaar sneller vertrouwen en elkaars misstappen makkelijker vergeven en elkaar daardoor een beter gevoel kunnen geven.

Uit onderzoek blijkt ook dat mensen van nature geneigd zijn meer over te hebben voor de mensen die op henzelf lijken. We worden in al onze relaties meer gedreven door herkenning dan de zucht naar het onbekende. Niet alleen een geestelijke klik, ook fysieke gelijkenis vergroot gek genoeg de gevoelsband. Mensen hebben blijkbaar graag partners die enigszins matchen qua aantrekkelijkheid en uitstraling. Dat voorkomt jaloezie en een ongelijke concurrentiestrijd. Handig. In de praktijk kunnen onderlinge verschillen natuurlijk razend interessant en leerzaam zijn, maar je hebt voldoende overeenkomsten nodig om ze te compenseren. Als je langere tijd gelukkig samen wilt zijn tenminste.

Behalve gelijkwaardigheid spelen ook een gezamenlijk verleden en gedeelde belangen een bindende rol. Mensen die samen veel hebben doorgemaakt, veel tijd en moeite in elkaar hebben geïnvesteerd ervaren ook een hechtere band. Die relatie heeft de tand des tijds doorstaan en ook dat geeft vertrouwen. Dat zullen ze niet zomaar op willen opgeven. De factor tijd verklaart ook dat je goed bevriend kunt zijn met mensen, die je – wanneer je ze nú zou ontmoeten – niet eens op de koffie zou willen.

Voldoende gelijkwaardigheid, een gemeenschappelijk verleden en wederzijdse tevredenheid helpen een relatie in stand houden. Geen enkele relatie is echter onvoorwaardelijk en niets kan een relatie zó op de proef stellen en veranderen als een flinke persoonlijke crisis. Een crisis – per definitie een ontwrichtende ervaring – verandert niet alleen individuele behoeften, maar ook verwachtingen binnen relaties.

Vooral relaties die gebaseerd zijn op een specifieke voorwaarden (context, levensfase of activiteit) kunnen in zwaar weer komen. Mensen met wie je vooral vrienden bent omdat ze óók wielrennen of vrijgezel (met uitgaansdrang) zijn vallen waarschijnlijk eerder af dan de mensen die vrienden zijn gebleken in tal van verschillende situaties en periodes.

Maar dat is geen wet: een crisis kan ‘oppervlakkige’ relaties verdiepen en oude ‘hechte’ relaties breken. Het kenmerk van crisis is nou eenmaal dat je de uitwerking ervan niet goed kunt voorspellen. Dat maakt de crisis tot een crisis. De dood van een kindje, burnout door je werk, baan kwijt, traumatisch ongeluk: het zijn allemaal situaties waarin je niet alleen jezelf in zekere zin opnieuw moet uitvinden, ook de relatie krijgt een nieuwe vorm. En die moet wel bij jullie allebei passen.

Tot slot zijn er nog enkele individuele factoren die mensen tot goede dan wel minder goede vrienden of partners maken.

Sommige mensen ontberen empathie en voelen gewoon minder persoonlijke warmte en hechting. Ze zijn iets kouder. Deze mensen gaan instrumenteler om met anderen dan de gemiddelde mens. Als er moeilijkheden dreigen zullen ze eerder afhaken. Mensen met een narcistische aanleg bijvoorbeeld kunnen extreem charmant en aantrekkelijk zijn, maar als partner of vriend een hel. Andere mensen zijn iets onschuldiger, maar kunnen wat egocentrisch van aard zijn, vooral gericht op eigen successen en prestaties. Iemand mist dan gewoon de motivatie om er echt iets van te willen of kunnen maken.

Mensen die deze eigenschappen hebben zijn – niet verbazingwekkend – eerder gebrekkige en onbetrouwbare partners of vrienden. In de beginfase waarin alles nog koek en ei is zullen die eigenschappen geen doorn in het oog zijn, maar als er moeilijkheden dreigen die meer aandacht en tijd vragen steken deze gebreken waarschijnlijk de kop op.

Een belangrijke voorspeller of partners en vrienden bij elkaar blijven is overigens niet hoe vaak ze conflicten en ruzies hebben, maar hoe ze die ruzies oplossen. Sommige notoire ruziemakers hebben een prima verhouding. Dat komt doordat zij met hun woorden en gedrag de ander niet nodeloos kwetsen en weinig schade aanrichten.

Meer lezen over goede relaties?
Hoe houd je het langer (en gelukkiger) met elkaar uit? Twintig adviezen.

Tijdloze liefdesgedichten van Paul Géraldy vertaald door Jack van Vlijmen

Laatst in het Rijksmuseum had ik bij één schilderij ineens dat de afstand verdween. Het hoofd van de afgebeelde man leek zich los te maken van de witte kraag en fluwelen jas en ik kom mij hem voorstellen bij mij in de kroeg op de hoek. Hij begon te leven. Ik voelde dat hij net als ik een echt mens is geweest – bang voor de dood, zin in vers brood, behoefte aan liefde – en dat hij ooit, net als ik, langs de Amsterdamse grachten moet hebben gelopen.

De gedichten van Paul Géraldy hebben diezelfde tijdloosheid. Ik kan bijna niet geloven dat ze al in 1913 zijn geschreven. Zinnen als ‘Dat je kust is belangrijker voor je dan met wie’ en ‘Als je een man was had ik je dan willen ontmoeten?’ zijn van alle tijden. Ik herken mezelf en veel te veel exen in al deze gedichten.

Het zijn af en toe meer gedachten dan gedichten. Lees je het hardop, dan is het alsof je de hoofdpersoon hoort denken en praten. En bij alles denk ik: ja, zo is het precies. Jack van Vlijmen heeft knap werk verricht bij het vertalen van de bundel ‘Toi et Moi’. De bundel beschrijft de geschiedenis van een relatie van af het begin tot op het punt waarop de partners aan het voortzetten van een relatie gaan twijfelen. Alle kleine emotionele voorvallen die een relatie bemoeilijken komen aan de orde.

De gedichten in deze bundel zijn inzichtelijker dan de meeste studieboeken die ik over het onderwerp heb moeten lezen. Ze hebben de vorm van een gesprek waarin de man aan het woord is en zijn liefde voor zijn partner en zijn zorgen over de relatie in gewone dagelijkse woorden bespreekt. Jaloezie, schuldgevoel, achterdocht en conflicten komen aan de orde, maar ook de vraag wat liefde nu eigenlijk is.

Op deze site kun je de bundel bestellen. Hieronder een voorproeve van wat je te wachten staat:

Mea culpa
Kijk, de grootste stommiteit,
wat ik echt verkeerd heb gedaan,
is dat ik jou heb belast
met heel de zwaarte van mijn bestaan.

Toen je hart voor me open ging
heb ik gedacht,
dat mijn hele ziel en zaligheid
wel bij jou kon worden ondergebracht.

Dat was een fatale fout.
Daar ondervinden we nu de ellende van
omdat je de wereld nu eenmaal niet
in één persoon stoppen kan.

Je hart is groot en gastvrij.
Je bent vurig en trouw
maar een vriend of een moeder
zal ik nooit vinden in jou.

Internetdaten heeft bij sommigen het imago foute lui of anderzijds ongeschikt relatiemateriaal aan te trekken. Op seks beluste gelukzoekers, fakers, schuinsmarcheerders en zelfs psychopaten zouden er hun slag slaan. Echte intenties zouden op internet makkelijker maskeren te maskeren zijn dan tijdens ontmoetingen in het wild.

Is het echt zo slecht gesteld met de gemiddelde datingsite-bezoeker? En hoe vind je er een partner die wél deugt?

De meeste internetdaters zijn oké en zoeken echte liefde
Online daten wordt in sommige kringen nogal eens geassocieerd met mislukking. Als een laatste strohalm voor mensen die het face-to-face niet redden of als makkelijk middel voor mensen die onzuivere bedoelingen hebben. Onzin, weten onderzoekers. Internetdaters hebben gek genoeg juist meer zelfvertrouwen, weinig datingangst en zijn iets socialer. Bovendien zijn de belangrijkste redenen om online te gaan eerder van sociale dan individuele aard. Mensen gaan niet online omdat ze verlegen of wereldvreemd zijn, maar omdat ze bijvoorbeeld naar een nieuwe stad verhuisd zijn, of weinig tijd hebben om nieuwe mensen te ontmoeten.

En hoe zit het met onzuivere intenties? Uit een iets oudere poll (2007) op onze eigen datingsite Relatieklik.nl bleken 19 van de 20 respondenten op zoek te zijn naar een duurzame relatie. Het merendeel stond daar in ieder geval voor open. Een kwart ging zelfs niet voor minder. Slechts 1 op de 20 bezoekers kwam niet voor een duurzame relatie, maar had andere bedoelingen: zij waren waarschijnlijk nieuwsgierig, kwamen voor de spanning van een avontuurtje of wilden checken of ze nog goed in de markt lagen. Uit een andere poll bleek dat veel singles een datingsite steeds vaker zien als een van de vele mogelijkheden – naast bijvoorbeeld hun vereniging, het café of een vakantie – om een partner tegen te komen. Er zijn dus genoeg leuke mensen te vinden.

Een eerste aanwijzing dat iemand op een datingsite deugt is een helder profiel met een persoonlijke welkomsttekst en representatieve foto. Daarnaast proberen ze je als persoon te leren kennen voordat ze beginnen over seks en intimiteit. Een tweede (en betere) deugdzaamheidsfilter is Google. Op het moment dat je iemands naam hebt kun je al veel checken. Je weet tenminste dat iemand niet gelogen heeft over wie hij of zij is. Misschien vind je op iemands Facebook-profiel zelfs hobby’s, interesses, ouders en vrienden terug. Dat geeft je over het algemeen een redelijk idee over met wie je te maken hebt. De autoriteiten vinden mensen zonder profiel op internet niet voor niks verdacht. Bijna iedereen is tegenwoordig te vinden.

Hoe kan het dat internetdaten voor sommigen zo’n slechte naam heeft? Een paar oorzaken: de kans dat je (vooral als vrouw) een foute man ‘tegenkomt’ is groter omdat dit type man veel actiever is. Terwijl oprechte liefdeszoekers vaak maar een selectief aantal mensen benaderen, sturen genotszoekers soms wel honderden berichten (de zogenaamde hagelschot-benadering). Die groep fouterds lijkt al snel groter dan dat die is. Verder onthouden mensen eerder nare en vreemde gebeurtenissen dan normale of saaie gebeurtenissen en geven die (terecht) groter gewicht. Als je na een aantal relatief leuke dates ineens een vervelende ervaring hebt kan dat genoeg zijn om ermee te stoppen en online daten (onterecht) af te doen als dé schuilplek voor gevaarlijke of vervelende idioten.

Hoe scheid je kaf van het koren?
Je kunt op internet makkelijk een profiel faken, maar tussen het bekijken van iemands profiel en iemand bij je over de vloer laten komen zijn er talloze momenten waarin je een wolf in schaapskleren kunt herkennen. Een ontmoeting in de kroeg waarbij je in beschonken toestand beslist over het verdere verloop van de avond, is waarschijnlijk riskanter dan nuchter via internet in je eigen tempo contact opbouwen. Angst en voorzichtigheid kunnen een behoorlijke spelbreker zijn als het om daten gaat, maar toch is het nuttig een neus te ontwikkelen voor mensen die niet deugen.

Hieronder enkele signalen en types die je maar beter kunt mijden als je een serieuze of leuke relatie wilt:

Hoe weet je of iemand liegt?
Hoe herken je mensen die liegen (zoals de types hieronder)? Als het gaat om het herkennen van leugens kun je daarbij vooral letten of het woord ‘ik’. Leugenaars vermijden vaker woorden die naar zichzelf of hun gevoel verwijzen (ik, mij, mijn, mezelf enzovoorts) en gebruiken eerder onpersoonlijke taal om zich van de leugen te distantiëren. Leugenaars gebruiken minder woorden, maar wel meer ontkenningen, tegenvragen en afleidingsmanoeuvres. Op die manier worden ze minder snel ontmaskerd. Wil je een schuinsmarcheerder betrappen dan is het overigens niet handig om iemand het gevoel te geven dat ie aan een kruisverhoor wordt onderworpen. Mensen die goed zijn in het betrappen van leugens zorgen juist gewoon voor een ontspannen en gemakkelijke sfeer. Naarmate hij meer denkt dat het wel goed zit, zullen zijn echte bedoelingen eerder doorschemeren. Dat is de geinige paradox van onderzoek naar leugens: mensen die goed van vertrouwen zijn hebben ze veel eerder door dan de mensen die achterdochtig zijn. Zie ook dit artikel over liegen op internet.

Mensen zonder foto (of profielbeschrijving)
Tja, waarom geen foto? Grote kans dat iemand iets te verbergen heeft omdat hij/zij zich voor zijn uiterlijk schaamt of vreemdgaat en niet herkend wil worden. Dat wordt verder duidelijk als iemand zich verantwoordt met een disclaimer als: ‘Het gaat toch om het innerlijk?’ Of: ‘Vanwege persoonlijke redenen/mijn publieke functie mail ik mijn foto liever persoonlijk naar je.’ Je moet niet iedereen over een kam scheren, maar over het algemeen kun je het beste doorscrollen naar iemand die niks te verbergen heeft. Er is al zo weinig tijd.

Genotzoekers en spanningsverslaafden
Daters bij wie het alleen om de seks en spanning te doen is, kun je vaak snel herkennen. Genotszoekers zullen meestal al snel laten weten wat ze willen. Dat bespaart tijd en energie. Ze hoeven je niet te leren kennen, maar willen vooral weten of jij ‘open’ staat voor ‘avontuur’ of een ‘leuke, gekke date’. Als jij niet openstaat voor vrijblijvende seks dan zijn er waarschijnlijk genoeg trefwoorden en korte zinnen in iemands mail of profiel te vinden die jou het rode licht zouden moeten geven. Veel gebruikte trefwoorden in de profieltekst of eerste mail: ‘vrijheid blijheid’, ‘ruimdenkend’, ‘discreet’, ‘heerlijk genieten’, ‘masseren’, ‘hygiënisch’. Ze beginnen hun mails soms zonder introductie met iets als: ‘Ik hou niet van mailen daarom geef ik je meteen mijn nummer… Durf jij mij te bellen?’

Vreemdgangers en schuinsmarcheerders 


In tegenstelling tot wat je weleens hoort, is internet niet dé meest voorkomende of beste manier om vreemd te gaan. Sommige mensen staan soms op een datingsite voor wat extra spanning in hun leven, maar het échte vreemdgegaan wordt vaak niet zozeer met voorbedachte rade gedaan. Vaak ontstaat dat gewoon in het moment. Met wildvreemden in een geïsoleerde setting (congres, vakantie, prostitutie) of juist met bekenden die ze vertrouwen (collega’s, oude bekenden), exen). De meeste mensen willen zichzelf in de spiegel kunnen aankijken en zullen niet systematisch op zoek gaan via een datingsite om buiten de deur te neuken. Gelegenheid maakt de dief (en dat is meestal niet op een datingsite want daarvoor moet teveel worden gepland en gelogen).

Mensen die vooral affaires en korte relaties (met weinig commitment) hebben zullen wel eerder via een datingsite op zoek gaan naar nog meer nieuwe avontuurtjes. Kun je iemand herkennen die al een relatie heeft of er meerdere partners op nahoudt, puur voor de spanning? Zie ook Genotzoekers. Andere tekenen aan de wand dat iemand niet oprecht is: mensen die heel selectief te bereiken zijn of eisen hebben over waar en hoe en wanneer het contact moet plaatsvinden. Meestal met een aannemelijk excuus. Vaak hebben vreemdgangers er enige haast bij om contact, seks of lichamelijkheid te hebben. Het gaat er waarschijnlijk niet echt om jou beter te leren kennen voor een relatie. Zie ook dit artikel over vreemdgaan.

Te mooi om waar te zijn (nep dus)

Lijkt iemands profiel op meerdere vlakken te mooi om waar te zijn, iemand met het uiterlijk van een fotomodel of filmster bijvoorbeeld, en daarbij ook nog érg gewillig om contact met jou te hebben… Helaas, dan is het vast te mooi om waar te zijn. Pas op voor ‘razend aantrekkelijke’ types die overal voor in lijken te zijn: ze bestaan niet! Vaak zijn het oplichters die jou willen laten sms’en naar een betaalde sms-box of iets anders willen wat jij niet wilt. Vaak zijn hun teksten vertaald met de Google-vertaler, maar niet altijd. Veel mensen blijken hier ook anno 2013 nog in te trappen. Hoe meer we liefde willen, hoe meer we onszelf soms voor de gek houden.

Ook mensen met een bijzondere status of bijzonder beroep zijn soms verdacht. Advocaten, piloten, rijke zakenmannen, chirurgen. Sommige mensen vinden het leuk om zo iemand te spelen. Al dan niet voor de lol. Teken aan de wand dat het nep is: koketteren over eigen beroepssuccessen en inkomen. Mensen die succesvol zijn voelen de behoefte niet zo het daarover te hebben, het is normaal voor ze. En als ze het wel doen dan zal dat op een meer subtiele manier gebeuren, waarschijnlijk zonder spelfouten. Vertrouw je het niet? Google is your friend. Dit zijn overigens vaak onschuldige mensen die niet komen opdagen als jullie een date hebben. Ze durven (of hoeven) zichzelf niet te laten zien.

Verleidelijke vrouwen die als puntje bij paaltje komt niet afspreken
Internetdatende mannen krijgen vroeg of laat te maken met verleidelijke vrouwen die heel graag mailen en chatten, maar als puntje bij paaltje komt niet afspreken. Er lijkt een kleine subgroep van vrouwen te bestaan die het heel fijn vindt – om in de veiligheid en anonimiteit van het internet – digitaal te flirten en romantisch te zijn, zonder het ooit tot een échte ontmoeting te laten komen. Zij weten dat de werkelijkheid de romantiek alleen maar zou verstoren. Op een gegeven moment moet je je realiseren dat deze vrouw nooit zal afspreken. Zij hoeft geen relatie met jou, ze wil je exclusieve aandacht (totdat jij je geduld verliest). Pas op voor herhaaldelijke uitspraken als: ‘Binnenkort sta ik misschien open voor een ontmoeting, maar nú vind ik het fijn om op deze manier contact te houden.’

Nare, dwingende mensen

Opdringerige daters die drammen om contact(gegevens) en geen ‘nee’ accepteren, zijn geen mensen waarvan je een leuke date hoeft te verwachten. Laat staan een relatie. Afkappen dus. Lijkt nogal voor de hand liggend, maar het zal je verbazen hoeveel mensen zich emotioneel laten chanteren door manipulatieve uitspraken als: ‘Raar van jou om eerst gezellig met mij te gaan mailen om daarna niks meer te laten horen? Behandel je iedereen als vuil?’ Omdat sommige mensen niet arrogant willen overkomen zullen ze zich willen rechtvaardigen en soms spreken ze zelfs af. Dwingende en obsessieve mensen kun je beter links laten liggen. Geef ook nooit zomaar adresgegevens. Voor je het weet heb je een stalker aan de haak geslagen.

Romantische stalkers
We zijn allemaal mensen, maar we leven niet allemaal in dezelfde werkelijkheid. Sommige mensen zien diepere betekenissen en verbanden die niet per se op waarheid of alledaagse logica berusten. Sommige mensen kunnen ineens een intense band met jou ervaren die jijzelf helemaal niet voelt. Hoewel dat aanvankelijk best vleiend kan zijn, kan het ook vervelend en eng worden als deze mensen jouw leven vervolgens proberen binnen te dringen omdat ze denken dat ze daar recht op hebben. Stalkers zijn een slag apart. Die leven in een waan. Je herkent dit soort types meestal vrij snel vanwege de eenzijdigheid waarmee ze dingen voelen en waarnemen. Na een kleine mailwisseling laten deze idealistische mensen vaak al weten wat ze zoeken en verwachten van een partner. Iemand wil jou bijvoorbeeld al heel snel als een soulmate, dé oplossing voor alle problemen, de persoon op wie ze al hun hele leven wachten, zien. Deze mensen leven in een romantische fantasie die weinig met jou te maken heeft. Gelukkig zijn ze meestal ongevaarlijk. Maar pas op: afwijzing – vooral na een echte affaire of relatie – kan sommige mensen soms gevaarlijk maken. De combinatie romantische waan, dwangmatig, agressief en/of drugsgebruiker betekent ‘politie inschakelen’.

Psychopaten en koele oplichters
En dan bestaat er nog een speciaal subtype mensen. Mensen die de gevaarlijke combinatie ‘geen/weinig empathie’ en ‘goede sociale vaardigheden’ hebben. Het zijn de mensen die anderen weten te bespelen en voor hun karretje weten te spannen. Puur voor eigen gewin, want ze geven verder niet om anderen. Een op de honderd mensen heeft volgens onderzoek een psychopathische inslag en past binnen dit profiel. Psychopathisch zijn betekent overigens niet dat iemand jou fysiek pijn wil doen of met een kettingzaag wil bewerken. Het betekent dat ze andere mensen puur als een gebruiksvoorwerp zien, een instrument tot zelfbevrediging. Voor seks of geld bijvoorbeeld. Psychopaten weten hun slachtoffers goed te kiezen: onzekere mensen die veel bevestiging nodig hebben. Als je niet verblind bent door je eigen romantische fantasie of verlangen dan kun je dit type op een gegeven moment herkennen. Oprecht medeleven en liefde laat zich niet faken. Als iemand dat ontbeert voel je dat. Iemand zoals de psychopaat (zonder schaamte, spijt of schuldgevoelens en enkel oppervlakkige emoties als drang naar sensatie en frustratie) laat vroeg of laat zijn ware gezicht zien.

En dat brengt ons bij mijn laatste advies:
Je belangrijkste wapen is uiteindelijk je intuïtie: als je iemand uiteindelijk niet helemaal vertrouwt, stop er dan mee. Ook als je niet kunt duiden waar het aan ligt. Gevoelsmatige beslissingen blijken achteraf namelijk vaak de beste. Intuïtie is het resultaat van subtiele aanwijzingen die je onbewuste over iets of iemand bij elkaar heeft gesprokkeld. De tijd is aan jouw kant. Laat je niet overhaast tot acties verleiden waar jij gevoelsmatig nog niet aan toe bent (seks, afspreken, vakantie, de huissleutel geven).

Een klein kanttekening daarbij: het zal je niet verbazen dat mensen die achterdochtig zijn (eerst de kat uit de boom kijken en anderen niet snel vertrouwen) de ander stimuleren om ook wat afstandelijk terug te doen. We spiegelen elkaar daarin. De meest effectieve manier om verkeerde bedoelingen te spotten is paradoxaal genoeg juist om mensen jouw vertrouwen te gunnen. In ieder geval tijdelijk. Als jij vertrouwen schenkt en mensen een kans geeft, dan krijg je dat in de meeste gevallen terug. Mensen worden daardoor meer zichzelf, waardoor het makkelijker wordt te zien wat voor vlees je echt in de kuip hebt.

Wil je de ontmoeting toch een kans geven? Over veiligheid is genoeg geschreven en op elke datingsite vind je hierover nuttige tips. Hoewel de meeste mensen onschuldige bedoelingen hebben doe je er goed aan de richtlijnen te kennen. Het grootste gevaar blijkt gelukkig nog altijd een saaie date te zijn. Vooral vrouwen klagen daar tweemaal zo vaak over als mannen.