Voor het eerst single, na je vijftigste

Nederlands kent meer alleenstaanden dan ooit. 2,6 Miljoen ongeveer. Dat aantal groeit. Niet alleen met jonge, groene blaadjes die net op de relatiemarkt komen kijken. Meer en meer zijn het vijftigplussers die na een jarenlang huwelijk en bewogen gezinsleven ineens alleen verder moeten. Piepjong zijn deze reborn singles niet, groen vaak wel.

Een nieuwe identiteit
‘Vanaf mijn zeventiende was ik met Monica. Het grootste deel van mijn leven zat ik in een relatie. We hebben elkaars groeistuipen meegemaakt. We zijn samen voor het eerst dronken geworden. We hebben drie kinderen opgevoed. En nu – in de fase dat alle kinderen uit huis zijn – wil zij ineens een eigen leven.’ Guus (57) doet laconiek, maar geeft toe dat hij het nog nooit zo moeilijk heeft gehad. Hij heeft het gevoel dat hij zichzelf opnieuw moet uitvinden. Voor hem was alles altijd duidelijk: ‘De zon gaat morgen op en ik ontbijt samen met Monica, tot het einde der tijden.’ Hij realiseert zich pas sinds kort – een jaar na de breuk – dat dit gat aan de ontbijttafel niet meer door Monica zal worden opgevuld. ‘Ze wil echt niet meer.’ Hij vraagt zich dagelijks af: ‘Wie ben ik eigenlijk zonder de vrouw met wie ik 40 jaar lief en leed deelde?’

Guus is een van de vele midlifers en ouderen die onvoorzien de single-status hebben gekregen. Na een periode van rouw (of ontkenning) realiseren ze zich dat ze toch verder moeten. Ze weten alleen niet goed hoe. Hieronder een kleine gids voor de kersverse alleenstaande vijftigplusser.

Het verleden verwerken
Een relatiebreuk kan een traumatische gebeurtenis zijn. Temeer daar veel relaties pas worden verbroken nadat een van beide partijen zich gekwetst, vernederd of zelfs geestelijk beschadigd voelt. Relaties die ‘out of the blue’ worden verbroken geven een vertrouwensschok geven en kunnen iemands wereld op de kop zetten. Dat gebeurde bij Guus. De pijn en wrok ‘worden meestal vanzelf’-en sneller dan verwacht– door de tijd geheeld, maar soms blijft de pijn het heden langdurig negatief beïnvloeden. Het leven gaat door, maar de onwennige alleenstaande voelt zich niet in staat leuk mee te doen. Soms blijft deze – tegen beter weten in – wachten op terug- of inkeer van de partner. Dit staat een goede verwerking in de weg. Dan is een actievere houding nodig.
Schrijven bijvoorbeeld blijkt een goed en eenvoudig middel om oud zeer, wrok en grote verliezen te helpen verwerken. Al schrijvend zoek je het verdriet bewust op. Dat werkt als een soort psychologisch jodium: het doorleven van de pijn werkt ontsmettend en zorgt paradoxaal genoeg voor een betere, en snellere verwerking. Schrijven helpt ook om je te oriënteren op een nieuwe toekomst, zonder partner. Zie hier een schrijfhandleiding.

Zorg goed voor lichaam en brein
Het grote voordeel van single-zijn is natuurlijk vrijheid. Vooral als je de zin van je leven even kwijt bent, kun je die vrijheid gebruiken om je lichaam te verwaarlozen. Wijntjes, sigaretten, snelle magnetron-maaltijden en eindeloze tv-sessies kunnen ineens de nieuwe norm worden. Geen goed idee, zegt de wetenschap. Kies voor gezond troosteten. Koolhydraatrijk voedsel stimuleert de aanmaak van de neurotransmitter serotonine. Dat stofje is belangrijk voor een gevoel van zelfvertrouwen en ontspanning. Hetzelfde effect, maar dan gezonder, bereikt voedsel dat veel tryptofaan bevat, zoals bananen, bruine rijst, kwark en noten. ook duursporten, zoals hardlopen, hebben een bewezen positief effect op neerslachtigheid: de endorfines die je daarbij aanmaakt, verminderen sombere gevoelens. Het gebrek aan lichamelijke intimiteit en seks kan gevoelens van eenzaamheid versterken. Dat heeft deels te maken een verminderde activiteit van het verbindingshormoon oxitocine. Gelukkig wordt het niet alleen aangemaakt door het knuffelen met een partner. Een warm bad, chocola en een massage doen dat bijvoorbeeld ook.

Ga erop uit en zoek nieuwe ervaringen op
Blijf niet te lang zwelgen in verdriet en inactiviteit: daardoor keldert het niveau van de neurotransmitter dopamine in je brein. Dat stofje is verantwoordelijk voor geluksgevoel. Juist door vrienden op te zoeken en nieuwe ervaringen op te doen, stijgt het dopamineniveau weer – waardoor je meer energie en plezier ervaart. Bovendien bepaalt wat je doet voor een groot deel hoe je je voelt en hoe je over jezelf denkt. Onderneem je veel met vrienden? Dan zul je jezelf eerder zien als een actief persoon en de kans is groot dat je je ook zo voelt. Je gedrag bepaalt voor een groot deel je gevoel. Dingen anders doen leidt tot anders voelen en denken. In de nieuwe context vinden je hersenen al snel de gedachten en herinneringen die daarbij passen. Zelfs een potlood tussen je tanden houden maakt dat je gelukkiger wordt omdat het je lachspieren activeert en je daardoor gelukkige gedachten oproept. Tal van onderzoeken die dat bevestigen. Als je je stemming en die van de mensen om je heen wilt beïnvloeden is er weinig beter dan eventuele weerstand te overwinnen en te sporten, lachen, dansen of liefhebben. Het helpt om gewoonten te ontwikkelen en nieuwe contacten te maken die passen in de nieuwe fase. Want zeg nou zelf: het is als single vast leuker om met een vrijgezelle vriend(in) op vakantie of naar een feest te gaan, dan met een ingekakt stelletje.

Opnieuw de relatiemarkt op
Onderzoek van Amerikaanse onderzoekers liegt er niet om: hoe sneller je een nieuwe liefde hebt, hoe eerder je over je ‘oude’ relatie heen bent. Een nieuwe vlam leidt volgens hen af van negatieve gevoelens over de verbroken relatie. Het is niet gemakkelijk je opnieuw open te stellen als je zo gewend bent geraakt aan het gemak en comfort van een langdurige relatie. En misschien weet je nog van vroeger: de parendans is ingewikkeld en verwarrend. Je kan gekwetst worden, besmettelijke ziekten oplopen en schrikken van iemands dvd-collectie. En hoe doe je dat ook alweer, flirten, daten, seks met iemand anders dan je ex? Veel mensen zien er zo tegen op dat ze het hele onderwerp ‘partner’ willen afsluiten. Ze nemen wel een hond of gaan vaker op bezoek op de kinderen.

Vind je dat toch niet genoeg? Er is geen beter recept voor geluk en liefde dan je comfortzone te verlaten en wat meer risico te nemen. Waarschijnlijk merk je dat het allemaal wel meevalt als je gelijkgezinden ontmoet. Een goede manier om dat te doen is jezelf inschrijven op een datingsite.

Online daten
Op een datingsite kun je laagdrempelig, in je eigen tempo, contact maken met andere singles. En je hoeft niet om de hete brei heen te draaien, je mag aannemen dat de anderen er om dezelfde redenen zitten als jij. (En zo niet, er zijn manieren om daarachter te komen). Zie het als een leerzaam experiment. Door een tijdje ‘geforceerd’ bezig te zijn met de zoektocht naar een partner kun je veel leren. Over hoe je jezelf ziet, wat je graag in een partner wilt en hoe je er eentje probeert te vangen. Hoewel lang niet iedereen op een datingsite een nieuwe liefde vindt, vergroot het de kans op liefde vinden wel. Je wordt handiger. Ook in het dagelijkse leven zo wees een enquête op onze datingsite uit. Je komt automatisch in een flirtmodus en leert spelen met contact – iets wat sommige mensen hebben afgeleerd door een jarenlange relatie. Verander je profieltekst, mailtjes of foto’s en meet het verschil in reacties. Het werkt bovendien bevrijdend er vooruit te komen dat je openstaat voor een nieuwe partner. Het geeft een nieuw zelfbeeld: meer als frisse, actieve alleenstaande en minder als rouwende ex-partner of slachtoffer.

Voor sommigen hangt online daten nog in de taboesfeer. Ze zien het als een teken van zwakte. Dat is achterhaald en beperkend. Er is helemaal niks mis mee toe te geven dat je behoefte hebt aan intimiteit, seks en vriendschap. Al is het maar omdat praten over gevoelens en je liefdesleven een goede manier blijkt om een leuke klik te laten ontstaan (die in het beste geval tot romantiek kan ontaarden). Mijn buurman kreeg een relatie met een andere buurvrouw nadat ze op mijn feestje vrolijk hun ‘mislukte dates’ met elkaar bespraken. Een band ontstaat door een beetje gevoel en kwetsbaarheid te tonen. Mensen die dat vermijden, vermijden de kans op echt contact, en een leuke partner.

‘Ontmaagd’ worden na je vijftigste
‘Vroeger was ik strak en knap hoor. Ik ga nu echt niet meer zomaar voor een nieuwe man uit de kleren. Veel mannen van mijn leeftijd hebben al niet zo’n sterk hart, en dan zal ik ze zeker de stuipen op het lijf jagen?’ Hoewel we Myra (61) geen gebrek aan zelfspot en humor kunnen verwijten, maakt ze het zichzelf (en geïnteresseerde mannen) wel heel erg moeilijk. Cynisme, angst voor ongemak en beperkende vooroordelen gaan niet goed samen met liefde en levensvreugde. Ja, we zijn minder strak naarmate we ouder worden. En ooit gaan we dood en liggen we onder de zoden. Het is een verspilling van leven en liefde om natuurlijke behoeften en gevoelens te negeren uit angst voor ongemakkelijke momenten. Seks op je zestigste verloopt misschien minder atletisch, fotogeniek en passioneel dan seks op je twintigste. Wie kan het wat schelen? Jouw bedpartner waarschijnlijk niet. Die is hopelijk bezig met genieten. En natuurlijk: de eerste keer uit de kleren, wennen aan een ander lichaam dan dat van je ex… dat blijft spannend. Zeker als het een tijdje geleden is dat je het bed deelde.

Voor alles is een tweede eerste keer.